Ἰ.Κ.Ἀγγελοπούλου, Ἡ ἐπίδρασις τῆς Λογοτεχνίας

Ἰωάννου Κ. Ἀγγελοπούλου, 

Η ΕΠΙΔΡΑΣΙΣ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

Ἀκτῖνες 82 (2019) 77-78

Στὴν ἐφημερίδα Τὰ Νέα (26.1.2019) ἐδιαβάσαμε ἕνα ἐνδιαφέρον ἄρθρο τοῦ Μιχάλη Μοδινοῦ μὲ τίτλο: «Ἡ λογοτεχνία τοῦ τέλους καὶ τὸ αἴτημα τῆς σύνθεσης». Τὸ κείμενο αὐτὸ ἀναφέρεται στὸν ρόλο καὶ τὴν ἀποστολὴ τῆς Λογοτεχνίας ἐν σχέσει μὲ τὴν προστασία τοῦ περιβάλλοντος καὶ τοῦ μέλλοντος τοῦ πλανήτου μας. Ἀντιγράφομε ὡρισμένα χαρακτηριστικὰ ἀποσπάσματα: «ἴσως λοιπὸν πέφτει στὶς πλάτες τῆς λογοτεχνίας τὸ καθῆκον τῆς κατασκευῆς τοῦ περιγράμματος ἑνὸς μέλλοντος ποὺ δὲν θὰ ἀποτελεῖ ἁπλῆ συνέχεια τοῦ παρόντος... Ἕνα τέτοιο ἔργο εἶναι λ.χ. τὸ Solar τοῦ Ἴαν ΜακΓιούαν  ποὺ θέτει στὸ ἐπίκεντρό του τὴν κλιματικὴ ἀλλαγή». Πρὸς τὸ τέλος τοῦ ἄρθρου πρὸς ἐπίρρωσιν τῶν λεγομένων του ὁ συντάκτης ἀναγράφει τὰ ἑξῆς: «Τέτοιου τύπου ἔργα ἀναδιατυπώνουν μὲ σαφήνεια τὸ ἐρώτημα τοῦ κατὰ πόσο ἡ λογοτεχνία, πέραν τοῦ νὰ συνθέτει μὲ ἐπάρκεια τὴν κοινωνικὴ πραγματικότητα, μπορεῖ καὶ νὰ τὴν ἀλλάξει. Ὁ Τζὸρτζ Ὄργουελ, μὲ τὸ 1984 καὶ τὴ Φάρμα τῶν Ζώων, ἀναπροσανατόλισε τὴν ὀπτικὴ μιᾶς ὁλόκληρης γενιᾶς γιὰ τὸ πολιτικό μας μέλλον, προειδοποιῶντας μεταξὺ ἄλλων γιὰ τοὺς τρόμους ἑνὸς σταλινικοῦ τύπου μέλλοντος. Δὲν ἦταν ὁ πρῶτος. Ὁ Σίνκλερ Λιούις στὴ δεκαετία τοῦ '20 εἶχε συντελέσει μὲ τὴ Ζούγκλα του στὴν ἀλλαγὴ τῆς ἐργατικῆς νομοθεσίας, ἐνῷ μὲ τὸ Πετρέλαιο! κατασκεύασε τὴν πρώτη ἐπαρκῆ ἑρμηνεία ὡς πρὸς - μεταξὺ ἄλλων - τὴν ἐπερχόμενη σπάνι τῶν πρώτων ὑλῶν στὴν κυοφορούμενη κοινωνία τῆς ἀνάπτυξης. Ὁ Τζόζεφ Κόνραντ μὲ τὴν Καρδιὰ τοῦ Σκότους, τὸ Νοστρόμο καὶ τὸ Λόρδος Τζὶμ εἶχε συμβάλει στὴν ἀποκάλυψη τῶν μηχανισμῶν τῆς ἀποικιοκρατίας καὶ στὸ ἀνέφικτο  τῆς δυτικῆς κατάκτησης τοῦ πλανήτη. Ὁ Ἐραστὴς τῆς Λαίδης Τσάτερλι τοῦ Ντ. Χ. Λόρενς συντέλεσε σὲ μεγάλο βαθμὸ στὴν ἀπαγκίστρωση ἀπὸ τὶς παραδοσιακὲς περὶ σεξουαλικότητας ἀντιλήψεις, ἐνῷ ἂν θέλουμε νὰ τραβήξουμε τὴ γραμμὴ ἀκόμη πιὸ πίσω θὰ βροῦμε στὴν Καλύβα τοῦ Μπαρμπα - Θωμᾶ τῆς Χάριετ Μπίτσερ Στόου τὶς ἀπαρχὲς τοῦ κινήματος γιὰ τὰ πολιτικὰ καὶ κοινωνικὰ δικαιώματα».

Τὰ ἀναγραφόμενα λογοτεχνικὰ ἔργα ἀναφέρονται ἐνδεικτικῶς ἀπὸ τὸν ἀρθρογράφο γιὰ τὴν ἐπίδρασί τους στὴν ἀλλαγὴ τῆς νοοτροπίας καὶ τῆς ὀπτικῆς ὁλοκλήρων γενεῶν. Ὑπάρχουν, βεβαίως, καὶ ἄλλα ἀνάλογα ἔργα τὰ ὁποῖα ἐπέδρασαν σὲ ἄλλα πεδία καὶ ἐτροποποίησαν τὰ ἤθη καὶ τὶς ἀξίες τῆς ἐποχῆς μας. Εἶναι διαπιστωμένο ὅτι ἡ ἄνθησις τῆς κυκλοφορίας λογοτεχνικῶν, κυρίως, ἔργων καὶ τοῦ κινηματογράφου ἀργότερα ὡδήγησαν σὲ μία ἀλλαγὴ τῶν ἠθῶν καὶ τῶν ἀξιῶν τῶν δυτικῶν κοινωνιῶν σὲ πολὺ μεγάλο βαθμὸ κατὰ τοὺς νεωτερικοὺς χρόνους.

Στὶς ἡμέρες μας ὑπάρχει ἕνα σοβαρὸ ζήτημα μὲ τὴν ἀνάγνωσι γενικῶς τῶν βιβλίων, ἐπειδὴ οἱ νέες τεχνολογίες τῆς ὀθόνης (τηλεόρασις, κινητό, ὑπολογιστής) ἀποσποῦν τὸν πλεῖστο ἐλεύθερο χρόνο τῶν ἀνθρώπων. Οἱ περισσότεροι, πλέον, ἄνθρωποι ἐνημερώνονται καὶ "διαβάζουν" μέσῳ τῶν ὀθονῶν τους. Παρ' ὅλα αὐτά, ὅμως, πολλὰ σενάρια γιὰ κινηματογραφικὰ καὶ τηλεοπτικὰ ἔργα βασίζονται ἀκόμη σὲ βιβλία.

Ἡ ἐπίδρασις τῆς Λογοτεχνίας στὸ εὐρὺ κοινὸ τῶν ἐγγραμμάτων εἶχε ἐπισημανθῆ καὶ σὲ ἕνα μεγάλο βαθμὸ εἶχε ἀξιοποιηθῆ ἀπὸ τὸ χριστιανικὸ ἔργο τῆς χώρας μας ἐδῶ καὶ πολλὲς δεκαετίες. Ἀπὸ τὶς σελίδες τοῦ περιοδικοῦ αὐτοῦ ὑπῆρξαν συχνὲς ἀναφορὲς σὲ συγχρόνους λογοτέχνες Ἕλληνες καὶ ξένους, οἱ ὁποῖοι ἐμπνέοντο ἀπὸ τὴν χριστιανικὴ πίστι, μὲ τὴν προβολὴ τῶν ἔργων τους καὶ τῆς ζωντανῆς πίστεώς τους. Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις "Ἡ Δαμασκός", οἱ ὁποῖες προσέφεραν στὸν ἕλληνα ἀναγνώστη ἐκλεκτὰ ἔργα τῆς Λογοτεχνίας. Μὴ ξεχνᾶμε ὅτι τὰ Ἅπαντα (πεζὰ καὶ ποιήματα) τοῦ Γ. Βερίτη ἐξεδόθησαν ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις "Ἡ Δαμασκός". Ἀλλὰ καὶ ἄλλοι χριστιανικοὶ ἐκδοτικοὶ οἶκοι ἐκδίδουν μέχρι καὶ τὶς ἡμέρες μας ἀξιόλογα λογοτεχνικὰ ἔργα, περιέχοντα τὶς ἀξίες καὶ τὰ ἤθη τοῦ Ἑλληνορθοδόξου Πολιτισμοῦ μας. Ὡρισμένα λογοτεχνικὰ ἔργα χριστιανικῆς ἐμπνεύσεως κατέστησαν κλασσικά, ὅπως Ἡ Φαβιόλα, Ὁ Χιτὼν, κ.ἄ.

Τὰ λογοτεχνικὰ βιβλία, ἐπειδὴ διαβάζονται εὐκολώτερα, ἑλκύουν περισσότερο τὸ ἐνδιαφέρον τῶν ἀναγνωστῶν. Γι' αὐτὸ καὶ μποροῦν νὰ συμβάλλουν στὴν διακίνησι καὶ διάχυσι τῶν ὑγιῶν ἀξιῶν καὶ τῶν ἀρχῶν τῆς χριστιανικῆς πίστεως. Χρειάζεται, ἑπομένως, μία νέα ὤθησις τῆς χριστιανικῆς λογοτεχνίας. Κείμενα ἐμπνευσμένα ἀπὸ τὶς ἀξίες καὶ τὰ ἰδανικὰ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρέπει νὰ γράφωνται καὶ νὰ διαδίδωνται μέσῳ τῆς ἐκδόσεώς τους σὲ πολλοὺς ἀναγνῶστες. Διπλὸ προσκλητήριο ἠχεῖ: ἀφ' ἑνὸς στοὺς ταλαντούχους συγγραφεῖς νὰ μιμηθοῦν τὸν Σολωμό, τὸν Παπαδιαμάντη, τὸν Κόντογλου· καὶ ἀφ' ἑτέρου σὲ ἐμᾶς τοὺς ἀναγνῶστες νὰ ἀνακαλύπτωμε καὶ νὰ προβάλλωμε τὰ χριστιανικὰ λογοτεχνικὰ ἔργα στὸ περιβάλλον μας.