Κ.Γ. Παπαδημητρακόπουλου,
«Χάνουμε τὴ στιγμή!»
Ὀρθόδοξος Τύπος 5.3.2021
Εἶναι γνωστό, καλοί μου φίλοι, ἐκεῖνο τὸ διαφημιστικὸ μήνυμα ἑταιρείας κινητῆς τηλεφωνίας ποὺ ἔλεγε «ΖΗΣΕ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ». Ὡραιότατο καὶ ἐντυπωσιακὸ σὰν μήνυμα. Δὲν τὸ συζητᾶμε! Μόνο ποῦ ἐννοοῦσε μὲ τὰ τεχνολογικὰ μέσα, ὅπως εἶναι καὶ τὰ δικά της. Μόνο ποὺ συμβαίνει τὸ ἀντίθετο ἀκριβῶς, ἂν ἀφεθοῦμε στὰ τεχνολογικὰ μέσα, χωρὶς ὅρια καὶ κανόνες. Δηλαδὴ νὰ χάσουμε τελικὰ τὴ στιγμή μας! Ἀλλ’ ἂς πάρουμε τὰ πράγματα μὲ τὴ σειρά τους...
* * *
Ὅπως καὶ ἄλλοτε ἔχουμε πεῖ, ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο ἔχουμε στὴ διάθεσή μας εἶναι μόνο τὸ παρόν. Μὲ τὸ παρὸν μποροῦμε νὰ διορθώσουμε ἢ καὶ νὰ ἀξιοποιήσουμε τὸ παρελθόν, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸ παρὸν μόνο, μποροῦμε νὰ κερδίσουμε τὸ μέλλον. Καὶ τὴν αἰωνιότητα! Ἄρα ἡ στιγμή, ἡ στιγμή μας, εἶναι τὸ πᾶν γιὰ τὴ ζωή μας. Εἶναι ὅ,τι καλύτερο διαθέτουμε, ὅ,τι πολυτιμότερο μᾶς ἔδωσε ὃ Θεός. Εἶναι ἡ ἴδια ἡ ζωή μας!
Αὐτὸ ἀκριβῶς τὸ πολυτιμότατο ἀγαθό, τὴ στιγμή, ἔρχεται ἡ σύγχρονη τεχνολογία ἀπ’ τὴ μία νὰ μᾶς βοηθήσει νὰ τὴν ἀξιοποιήσουμε, ἂν τὴν χρησιμοποιήσουμε ἔξυπνα καὶ σωστὰ καὶ ἀπ' τὴν ἄλλη ἂν παρασυρθοῦμε ἀπ’ τὰ θέλγητρα καὶ τὶς εὐκολίες της, νὰ τὴν χάσουμε ἐντελῶς!
* * *
Ἀξίζει νὰ τονισθεῖ ὅτι ἡ τεχνολογία δίνει σαφῶς μιὰν ἄλλη διάσταση στὸ χρόνο. Στὸν εἰκονικὸ κόσμο τοῦ διαδικτύου, γιὰ παράδειγμα, ὁ χρόνος τρέχει διαφορετικὰ ἀπ’ αὐτὸν τοῦ πραγματικοῦ κόσμου. Τὰ γεγονότα ἐκεῖ λὲς καὶ χάνουν ἐντελῶς τὴ διάστασή τους καὶ γίνονται ἄχρονα!
Ὅταν διαβάζεις μία ἐφημερίδα, γιὰ παράδειγμα, γνωρίζεις ὅτι τὰ ἀναγραφόμενα ἔγιναν τὴ συγκεκριμένη ἡμερομηνία ἢ κάποια ἡμερομηνία τέλος πάντων. Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ τὸ ραδιόφωνο, ὅπως καὶ μὲ τὴν τηλεόραση. Ἀκοῦς ἢ βλέπεις τὸ σημερινὸ δελτίο εἰδήσεων. Στὸ διαδίκτυο, ὅμως, αὐτὸ ποὺ ἔχει ἀνέβει ἐκεῖ, ποὺ τὸ βλέπεις καὶ τὸ παρακολουθεῖς, δὲν ξέρεις ἀπὸ πότε εἶναι. Μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ πρὶν ἀπὸ 1 χρόνο, πρὶν ἀπὸ 5 χρόνια ἢ καὶ πρὶν ἀπὸ ... 10 χρόνια! Πέραν τοῦ ὅτι μπορεῖ νὰ μὴ ἔγινε καὶ ποτέ! Παρ’ ὅλα αὐτὰ νομίζει κανεὶς ὅτι αὐτὸ συνέβη σήμερα, καὶ μάλιστα τώρα ποὺ τὸ βλέπει κανεὶς καὶ τὸ παρακολουθεῖ. Ἐξαίρεση ἀποτελοῦν, βέβαια, ὅσα ἀναφέρουν ἡμερομηνία!
Ἂς ποῦμε ὅτι γίνεται ἔκκληση γιὰ ἕνα παιδὶ ποὺ χάθηκε. Ὅσο παραμένει αὐτὴ ἡ ἔκκληση ἐκεῖ, τόσο νομίζει κανεὶς ὅτι αὐτὸ συνέβη τώρα. Ὅμως τὸ παιδὶ αὐτὸ μπορεῖ στὸ μεταξὺ νὰ βρέθηκε, νὰ μεγάλωσε, νὰ ἔκανε κι αὐτὸ παιδιά, μπορεῖ νὰ ἔχει καὶ ... ἐγγόνια! Ναί, τέτοια εἶναι ἡ ἰσοπέδωση τοῦ χρόνου ποὺ γίνεται στὰ σύγχρονα τεχνολογικὰ μέσα!
Τὴ διάσταση τοῦ χρόνου τὴ βλέπει κανεὶς νὰ χάνεται καὶ στὴ λεγόμενη «μπλογκόσφαιρα» καὶ στὰ τηλεμηνύματα, ἰδιαίτερα δὲ ἐκεῖνα τὰ ἁλυσιδωτά! Ἐκεῖνα ποὺ ὅλο καὶ ἀναπαράγονται σὰν καινούργια!
Δηλαδὴ συμβαίνει μὲ τὸν (τεχνολογικὸ) χρόνο, ὅτι καὶ μὲ τὰ κοινωνικὰ δίκτυα εἰδικά. Ἐκεῖ ποὺ χάνονται τὰ ὅρια μεταξὺ πραγματικῆς καὶ εἰκονικῆς ζωῆς.
Εἶναι κοινὴ δὲ διαπίστωση ὅτι μὲ τὴ συνεχῆ ἐπαφή μας μὲ τὰ νέα τεχνολογικὰ μέσα, χάνουμε τὴν αἴσθηση τοῦ χρόνου. Κι ἔτσι, ἐκεῖ ποὺ καθίσαμε νὰ δοῦμε γιὰ δύο λεπτά τα μηνύματα (καὶ τὰ βιντεάκια!) ποὺ μᾶς ἔστειλαν, νὰ ἀπαντήσουμε σὲ ὅλα αὐτά, νὰ κάνουμε τὰ «like» μας, νὰ στείλουμε καὶ τὰ δικά μας, νὰ ἐνημερωθοῦμε κ.λπ. κλπ., διαπιστώνουμε ὅτι πέρασαν κάποιες ὧρες, ἦρθε τὸ βράδυ καί τὸ ... ξημέρωμα! Ἰδιαίτερα ἂν θελήσουμε νὰ παίξουμε κι ἕνα βιντεοπαιχνίδι ἔτσι γιὰ ... χαλάρωση!!
Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ πάει περίπατο ἡ στιγμή!
Γιατί δὲν χάσαμε μόνο τελείως τὸν ἐλεύθερο χρόνο μας, ἀλλὰ στερηθήκαμε κι ἕνα σωρὸ δημιουργικά, ἐποικοδομητικὰ καὶ ἀνώτερα πράγματα ποὺ θὰ μπορούσαμε νὰ κάνουμε, κάποτε δὲ καὶ τὸ χρόνο καὶ ἀπ' αὐτὴν ἀκόμη τὴν κύρια ἐργασία μας!
Ἔτσι ἀπώλεια τῆς στιγμῆς ἔχουμε, ὅταν δὲν τὴν ἀξιοποιοῦμε σὲ σημαντικὰ πράγματα καὶ χανόμαστε σὲ ὅ,τι μάταιο, ἐπουσιῶδες ἢ καὶ ἁμαρτωλὸ ἀκόμη. Ναί!
Ἂς τὸ ποῦμε καὶ διαφορετικά. Ἂν γιὰ κάθε στιγμὴ ποὺ χάνουμε πληρώναμε ἕνα ποσό, ἄραγε σὲ πόσο χρόνο θὰ γινόμαστε ... πάμπτωχοι; Σὲ λίγους μῆνες, σὲ λίγες ἡμέρες ἢ καὶ μέσα στὴν ἴδια τὴν ἡμέρα; Καὶ πόσο διαφορετικὰ θὰ ἦταν τὰ πράγματα ἂν συνέβαινε τὸ ἀντίθετο ἀκριβῶς, δηλαδὴ ἂν λαμβάναμε μία ἀμοιβὴ γιὰ κάθε στιγμὴ τὴν ὁποία θὰ ἀξιοποιούσαμε σωστά; Κι ὅταν μάλιστα ἡ ἀμοιβὴ αὐτή, ἢ τὸ κεφάλαιο αὐτό, τοκιζόταν στὴν ἀπεραντοσύνη τῶν αἰώνων; Στ' ἀλήθεια, τί πλοῦτο θὰ διαμορφώναμε τότε;
* * *
Ἄραγε τί εἶναι ἡ ἔξαρτηση ἀπ’ τὸ διαδίκτυο καὶ τὶς νέες τεχνολογίες γενικότερα; Δὲν εἶναι ἡ ἐκ μέρους μας ὑπερβολικὴ χρήση τους; Δὲν εἶναι ὅλο ἐκεῖνο τὸ ἀτελείωτο «σερφάρισμα», ὅλο ἐκεῖνο τὸ διαρκῶς «online» μὲ ὅλα τὰ γνωστὰ μέσα, ἀπὸ τὸ «ἔξυπνο» κινητό, ὡς τὸν ὑπολογιστὴ καὶ τὸ «τάμπλετ» μας; Τότε ποὺ εἴμαστε ἐντελῶς χαμένοι στὸν εἰκονικὸ κόσμο καὶ δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει ἀπολύτως τίποτα γιὰ ὅσα συμβαίνουν μέσα μας καὶ γύρω μας, τότε ποὺ χωρὶς αὐτὰ νοιώθουμε τέτοια στέρηση ποὺ γινόμαστε ἐπιθετικοί, εὐερέθιστοι καὶ δὲν μποροῦμε νά ... ζήσουμε; Αὐτὸ κι ἂν εἶναι ἡ ἀποκάλυψη τοῦ θανάτου τῆς στιγμῆς μας!
Ἀκριβῶς μέσα ἀπ’ αὐτὴ τὴν κατάσταση πραγματοποιεῖται ἡ ἀπώλεια τῆς αἴσθησης τοῦ χρόνου, τότε ποὺ φθάνει κανεὶς νὰ μὴ γνωρίζει ἀκόμη καί ... τί ὥρα εἶναι!!!
Οἱ ἐπιπτώσεις τῆς ὑπερβολικῆς ἐνασχόλησης μὲ αὐτὰ τὰ τεχνολογικὰ μέσα εἶναι πολὺ γνωστὲς καὶ ἄκρως τεκμηριωμένες, ἀπ' ὅλες τὶς ἐπιστημονικὲς ἔρευνες καὶ μελέτες. Κακὴ σωματικὴ καὶ ψυχικὴ ὑγεία, ἀποξένωση καὶ ἀπομόνωση, προβλήματα συγκέντρωσης καὶ προσοχῆς, κακὲς σχολικὲς ἐπιδόσεις, παραμέληση πλήθους ἐποικοδομητικῶν ἐργασιῶν, διαταραχὲς στὸν ὕπνο καὶ στὴ διατροφή, ἀρνητικὲς σκέψεις καὶ συναισθήματα, στέρηση ἐνδιαφερόντων, πνευματικὴ κατάπτωση! Δηλαδὴ ἔχουμε σαφέστατο καίριο πλῆγμα στὸ σῶμα, στὸ πνεῦμα καὶ στὴν ψυχή μας καὶ γιὰ τοῦτο στὴ ἴδια τὴ ζωή μας. Νὰ τί θὰ πεῖ χάνουμε τὴ στιγμή!
Οἱ ἔρευνες εἶναι ἀποκαλυπτικές, ὅπως αὐτὴ τῆς Focus Bari γιὰ τὸ 2019, ἡ ὁποία ἔδειξε ὅτι ὁ χρόνος παραμονῆς μας στὸ διαδίκτυο εἶναι κατὰ μέσον ὅρο 213 λεπτὰ τὴν ἡμέρα (δηλαδὴ πάνω ἀπὸ 3,5 ὧρες) γιὰ τὸ σύνολο τῶν ἡλικιῶν καὶ τὰ 292 λεπτὰ τὴν ἡμέρα (δηλαδὴ 5 ὧρες περίπου) γιὰ τοὺς νέους 18-24 ἐτῶν!
Ἐπιπλέον τὸ 59% δηλώνει χρήστης τῶν μέσων κοινωνικῆς δικτύωσης, μὲ τὸ 52% νὰ ἀφιερώνει σ' αὐτὰ τουλάχιστον μία ὥρα τὴν ἡμέρα! Εἶναι χαρακτηριστικὸ δέ, ὅτι τὸ 64% τῶν ἐφήβων 13-24 ἐτῶν εἶναι online μέσω τοῦ κινητοῦ τους γιὰ πάνω ἀπὸ μία ὥρα τὴν ἡμέρα!
Κι ἂν ἀφαιρέσουμε τὶς ἀπαραίτητες ἐργασίες μας στὸ διαδίκτυο, ὁπωσδήποτε τὸ μεγαλύτερο μέρος εἶναι γιὰ λοιπὲς δραστηριότητες, σὰν αὐτὲς ποὺ συζητᾶμε.
Νὰ καὶ τὸ χάσιμο τῆς στιγμῆς ἀποτυπωμένο σὲ ἀριθμούς!
* * *
Ἕνας 26χρονος δημοσιογράφος, ὁ Πὸλ Μίλερ συντάκτης τοῦ The Verge, ἀποφάσισε νὰ ἐγκαταλείψει τὴν online ζωὴ γιὰ ἕνα χρόνο. Ὕστερα δημοσίευσε τὴν ἐμπειρία του μὲ τίτλο «Ἕνας χρόνος χωρὶς internet». Μεταξὺ τῶν ἄλλων ἔγραψε καὶ τὰ ἑξῆς ἀξιοπρόσεκτα:
«Ἤθελα νὰ κάνω ἕνα διάλειμμα ἀπὸ τὴ σύγχρονη ζωή. Ἤθελα νὰ δραπετεύσω. Ἀναρωτιόμουν τί ἄλλο ὑπῆρχε στὴ ζωή ... Ὅταν ἀποσυνδέθηκα ἔνιωσα πραγματικὰ καλά. Ἔνιωσα ἐλεύθερος. Ὅλα ξεκίνησαν ὡραῖα, πολὺ ὡραῖα. Ἡ ζωή μου γέμισε «ζωντανὲς» συναντήσεις, ποδηλατάδες, ἑλληνικὴ λογοτεχνία. Χωρὶς νὰ καταλάβω πῶς, ἔγραψα τὸ μισό μου μυθιστόρημα, ἔχασα 7 κιλά, χωρὶς νὰ προσπαθήσω ἰδιαίτερα. Ὁ κόσμος μοῦ ἔλεγε συνέχεια ὅτι φαινόμουν πολὺ εὐτυχισμένος. Τὸ μυαλό μου ἄρχισε νὰ τακτοποιεῖ τὶς σκέψεις του, ἡ ἱκανότητα συγκέντρωσης αὐξήθηκε».
Καὶ συνεχίζει μὲ τὰ ἑξῆς:
«Χωρὶς τὴν συνεχῆ ἀπόσπαση προσοχῆς ἄρχισα νὰ ἔχω μεγαλύτερη ἐπίγνωση τῆς στιγμῆς. Ἡ ἀδερφή μου, ἡ ὁποία εἶχε ἀπογοητευτεῖ πολλὲς φορὲς προσπαθώντας νὰ μοῦ μιλήσει, λατρεύει μὲ τὸν τρόπο ποὺ μιλάω τώρα. Τοὺς πρώτους μῆνες φαινόταν ὅτι εἶχα ὑποθέσει σωστά: τὸ ἴντερνετ μὲ ἀποσποῦσε ἀπὸ τὸν πραγματικό μου ἑαυτό, τὸν καλύτερό μου ἑαυτό. Εἶχα βγάλει τὴν πρίζα καὶ εἶχα δεῖ τὸ φῶς...»!!!
* * *
Παρ’ ὅλα αὐτά, παιδιά, δὲν θὰ ἔλεγα νὰ κάνουμε τὸ ἴδιο. Ὅμως αὐτὸ στὸ ὁποῖο θὰ ἐπιμείνω εἶναι νὰ ἔχουμε σαφῶς ὅρια. Ὅρια χρονικά, ἀλλὰ καὶ ποιοτικά, ἐκεῖ στὶς ἠλεκτρονικὲς ἀναζητήσεις καὶ ἐνασχολήσεις μας. Ἐκεῖνα τὰ ὅρια ποὺ ὄχι μόνο θὰ ἀξιοποιοῦν στὸ ἔπακρο τὴ στιγμή μας, ποὺ θὰ μᾶς φέρνουν ὅλο καὶ πιὸ κοντὰ στοὺς στόχους καὶ στὰ ὁράματά μας, ἀλλὰ καὶ ὁπωσδήποτε θὰ τὴν ἁγιάζουν. Τὸ ξέρω, δὲν εἶναι καθόλου εὔκολο αὐτό. Σαφῶς εἶναι μία πάλη, ἕνας πρωτόγνωρος ἀγώνας σύγχρονης ἐπιβίωσης. Ἢ θέλετε νὰ ποῦμε ἕνας ἀγώνας μαρτυρίου στὴν τεχνολογικὴ ἐποχή μας;
