Ἰωάννου Κ. Ἀγγελοπούλου,
«Διαπαιδαγώγησις θηρίων»
Ἀκτῖνες (2021) 164-165
Ἁλιεύσαμε ἀπὸ τὸ διαδίκτυο ἕνα κείμενο μητέρας καὶ δημοσιογράφου μὲ τὸν προκλητικὸ τίτλο: «ἡ κόρη μου θὰ φοράει ὅ,τι γουστάρει». Στὸ κείμενο αὐτὸ ἀναφέρονται μεταξὺ ἄλλων τὰ ἑξῆς:
«Ἔρχεται ἡ Λάουρα ἀπὸ τὴ βόλτα, μὲ τὸ σκέιτ ἀγκαλιὰ πάντα, τὴ βλέπω, εἶναι πάρα πολὺ ὡραία ντυμένη, κάτι ἀνάμεσα σὲ γκόθ, Μπίλι Ἄιλις καὶ Ἀλίκη στὴ χώρα τῶν θαυμάτων. Φοράει μιὰ μαύρη φούστα πλισὲ πάνω ἀπὸ τὸ γόνατο, σκισμένο (ἐπίτηδες) καλσὸν ἀπὸ μέσα, ψηλὲς μαῦρες κάλτσες μὲ κάτι μεγάλα ρὸζ πουά, ρὸζ ἀθλητικά, μαῦρο φοῦτερ πάνω ἀπὸ μαῦρο τισέρτ, τριακόσιες ἀκαθορίστου σχήματος καὶ χρήσεως ἁλυσίδες στὸ λαιμό, τὰ πίερσίνγκ της καὶ κάτι σκουλαρίκια κίτρινα παπάκια, αὐτὰ ποὺ βάζαμε μωρὰ στὸ μπάνιο. Καὶ τὸ μαλλὶ μισὸ κόκκινο -ἀριστερὰ- καὶ μισὸ κορακὶ τὸ ὑπόλοιπο. Ἐμένα αὐτό: α. Μ' ἀρέσει, διότι τὸ κάνει ὡραία, τὸ σχεδιάζει, ἔχει στὶλ δλδ, δὲν εἶναι ὅ,τι νὰ 'ναι. β. Δὲν μοῦ πέφτει λόγος, διότι εἶναι 14 καὶ ὄχι 50 κι ἐγὼ στὰ 14 ἔσκιζα τὰ τζὶν καὶ ἡ μάνα μου φρίκαρε καὶ πήγαινε καὶ τὰ 'ραβε καὶ φρίκαρα ἐγὼ -ἀλλὰ ἐγὼ δὲν εἶμαι ἡ μάνα μου. γ. Δὲν μοῦ χρειάζεται νὰ μοῦ κάνει νόημα οὔτε ἐμένα οὔτε καὶ σὲ σᾶς, ἀρκεῖ ποὺ τῆς κάνει νόημα αὐτηνῆς, εἶναι 14 εἴπαμε, ΔΕΝ χρειάζεται νὰ μᾶς κάνουν νόημα ὅσα κάνουν τὰ 14χρονα, θὰ ἦταν καὶ πρόβλημα αὐτό. Τὸ λοιπόν. Μοῦ λέει, ἔτσι θέλω νὰ πάω σχολεῖο τὴ Δευτέρα, ἀλλὰ δὲν μπορῶ. Λέω, γιατί; Λέει δὲν μᾶς ἀφήνουν νὰ φορᾶμε οὔτε φοῦστες, ἐκτὸς ἂν εἶναι πολὺ μακριές, οὔτε σορτσάκια, οὔτε κἂν σκισμένα τζίν. Λέω, γιατί; Λέει, μᾶς λένε ὅτι ἀποσπᾶμε τὴν προσοχὴ τῶν ἀγοριῶν ὅταν φορᾶμε φοῦστες ἢ σορτσάκια καὶ στὸ σχολεῖο πρέπει νὰ πηγαίνουμε ντυμένες σεμνὰ καὶ νὰ μὴν προκαλοῦμε. Λέω, ποιὸς ... τὸ λέει αὐτό; Λέει διάφοροι, ἡ καθηγήτρια τῆς γυμναστικῆς, ὁ μαθηματικὸς καὶ μπλὰ μπλά. Κι ἂν βάλω θὰ μὲ πᾶνε στὴ Διευθύντρια ... ἐγὼ κανονικὰ πρέπει νὰ τὴ στείλω ἔτσι τὴ Δευτέρα στὸ σχολεῖο καὶ μετὰ νὰ πάω νὰ γίνω μπίλιες μὲ ὅποιον τῆς τὴν πεῖ καὶ μετὰ θὰ εἶμαι πάλι ἡ γραφικὴ καὶ ἡ διαφορετικὴ καὶ ἡ παράξενη καὶ τὸ μάβερικ, ... διότι ἐμένα ἡ κόρη μου θὰ φοράει ὅ,τι γουστάρει καὶ ἅμα θέλετε νὰ φτιάξετε τὸν κόσμο ν' ἀφῆστε τὰ πολλὰ λόγια καὶ νὰ μάθετε τ' ἀγόρια σας -καὶ τ' ἀγόρια γενικὰ- ὅτι δὲν εἶναι entitled πρίγκιπες, ... νὰ κοιτᾶνε τὶς γυναῖκες στὰ μάτια. Καὶ νὰ μὴν γίνουν σὰν τὰ μοῦτρα τῶν γονιῶν τους. Οὔφ». (https://www.bovary.gr/faces/my-best/maria-dedoysi-anartisi-metoo).
Τῆς ἰδίας νοοτροπίας εἶναι καὶ ἡ δήλωσις τῆς μητέρας τῶν δύο ἀνηλίκων, οἱ ὁποῖοι ἔδειραν ἀνηλεῶς ἕναν σταθμάρχη τοῦ Μετρὸ καὶ συνελήφθησαν κατόπιν γι' αὐτήν τους τὴν πρᾶξι: «σκύλα θὰ γίνω γιὰ τὰ παιδιά μου». Ἐννοεῖ μὲ τὴν φρᾶσιν της ὅτι θὰ ὑπερασπισθῆ τὰ παιδιά της ὅταν θεωρῆ ὅτι προσβάλλονται τὰ ἴδια ἢ τὰ δικαιώματά τους.
Αὐτὸ τὸ ὁποῖο συνδέει τὰ δύο ἀναφερόμενα περιστατικὰ εἶναι ἡ νοοτροπία τῆς διαπαιδαγωγήσεως· τὰ παιδιά μας ἔχουν δικαιώματα, τὰ ὁποῖα τὰ ὑπερασπίζονται πρῶτα οἱ γονεῖς τους. Τί γίνεται ὅμως μὲ τὶς ὑποχρεώσεις τῶν παιδιῶν; Διαπαιδαγωγοῦνται αὐτὰ τὰ παιδιὰ ὅτι ἔχουν ὑποχρέωσι νὰ σέβονται τὸν χῶρο τοῦ σχολείου μὲ τὴν ἀμφίεσι ποὺ ἁρμόζει σὲ αὐτό; Ὅπως σὲ ὅλες τὶς ἐργασίες ὑπάρχει ἕνας γραπτὸς ἢ ἄγραφος κῶδιξ ἐνδυμασίας (dress code) ἔτσι πρέπει νὰ εἶναι καὶ στὸν χῶρο τοῦ σχολείου. Ὅπως ὁ μάγειρος πρέπει γιὰ λόγους ὑγιεινῆς νὰ φορᾶ εἰδικὴ στολὴ καὶ νὰ ἔχει πιστοποιητικὰ ἰατρικῶν ἐξετάσεων γιὰ νὰ μὴν μεταδίδη μέσῳ τῆς ἐργασίας του μικρόβια καὶ ἀσθένειες καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἰσχυρισθῆ ὅτι θὰ ἐνδύεται "ὅπως γουστάρει", τὸ ἴδιο ἰσχύει γιὰ ὅλα σχεδὸν τὰ ἐπαγγέλματα (φαντασθεῖτε τὸν χειρουργὸ νὰ δηλώνη θὰ ντυθῶ ὅπως γουστάρω). Καὶ αὐτὸ διδάσκεται στὸ σπίτι καὶ στὸ σχολεῖο. Αὐτὰ τὰ ἐπιχειρήματα ἔπρεπε ἡ ἀναφερθεῖσα μητέρα νὰ ἔχη στὸ μυαλό της καὶ νὰ συμβουλεύη τὴν κόρη της ὅτι ὅλες οἱ ἐνδυμασίες δὲν εἶναι γιὰ ὅλους τοὺς χώρους ἀποδεκτές· καὶ ὅτι δὲν εἴμαστε ἐμεῖς τὸ κέντρο τοῦ σύμπαντος γιὰ νὰ περιστρέφονται γύρω ἀπὸ ἐμᾶς οἱ ἄλλοι ἢ ὅτι δὲν ζοῦμε μόνοι μας σὲ ἐρημικὸ μέρος γιὰ νὰ μὴν μᾶς νοιάζει ἡ ἄποψις τῶν ἄλλων.
Ἐνδιαφέρουσα ἐν προκειμένῳ εἶναι ἡ ἄποψις μίας ψυχολόγου: ἡ ψυχολόγος Ἀγγελικὴ Ἀρβανιτοπούλου σὲ μιὰ ἀνάρτηση στὰ κοινωνικὰ δίκτυα σημειώνει: «Ὅταν ὁ γονιὸς πάνω στὴν κούρασή του δίνει στὸ παιδί του αὐτὸ ποὺ ζητᾶ ἐπίμονα γιὰ νὰ μὴν κλαίει ἢ νὰ μὴν γκρινιάζει, στὴν οὐσία δημιουργεῖ ἕναν δυστυχισμένο ἄνθρωπο, ποὺ θὰ ὑποφέρει κάθε φορᾶ ποὺ δὲν γίνεται τὸ δικό του, ἢ ποὺ οἱ ἄλλοι δὲν βλέπουν αὐτὸ ποὺ βλέπει αὐτός. Ἡ ματαίωση ὡς ἕνα βαθμό, εἶναι δῶρο, γιατί ἔτσι μαθαίνει τὸ παιδὶ νὰ ”κρατάει” τὴν ἀνυπομονησία του, νὰ ἐπεξεργάζεται τὸν θυμό του, νὰ ρεγουλάρει, καὶ νὰ ἐλέγχει τὰ συναισθήματά του, ἀκόμη κι ἂν εἶναι σὲ συναισθηματικὸ συναγερμό. Ἂν δὲν ματαιωθεῖ τὸ παιδὶ ποὺ κάνει συνεχῶς θόρυβο καὶ θέλει τὴν προσοχή, δὲν θὰ νιώσει ὅτι ὑπάρχουν κι ἄλλοι ἐκεῖ γύρω. Θὰ τὸ ξέρει, ἀλλὰ δὲν θὰ τὸ νιώθει. Οἱ θυμωμένοι ἄνθρωποι, δὲν εἶναι οἱ πληγωμένοι ἀπὸ στέρηση ἀπαραίτητα, ἀλλὰ οἱ κακομαθημένοι ποὺ δὲν ἔχουν ἐκπαιδευτεῖ στὸ ”κράτημα” ἀρκετὰ καὶ δὲν ἀντέχουν νὰ μὴν ἀντιλαμβάνονται οἱ ἄλλοι τὰ αἰτήματά τους ἢ τὶς ἀλήθειές τους. Γιὰ αὐτὸ δὲν ἔχουν καλὴ σχέση μὲ τὰ ὅρια…». (https://www.thetoc.gr/opinion/article/amesi-xalarosi-kai-opoion-parei-o-xaros/)
Βαθύτερα ἀναλύοντας, ἡ νοοτροπία αὐτὴ δὲν κατανοεῖ τοὺς διακριτοὺς χώρους τοῦ δημοσίου καὶ τοῦ ἰδιωτικοῦ καὶ τοὺς ἐμπλέκει χωρὶς συναίσθησι τῶν ἐπιπτώσεων αὐτῆς τῆς συγχύσεως.
Ὑπάρχει, ὅμως, καὶ μιὰ ἀκόμη χειροτέρα νοοτροπία, ἡ ὁποία δὲν μένει μόνον μέχρι τὴν λεκτικὴ ὑπεράσπισι τῶν "δῆθεν" δικαιωμάτων μας, ἀλλὰ προχωρᾶ καὶ στὴν χρῆσι βίας ἐναντίον ἐκείνων οἱ ὁποῖοι θεωροῦνται ὅτι περιορίζουν τὰ δικαιώματά μας (τὰ γοῦστα μας). Ἡ βία στὶς διάφορες μορφές της (λεκτική, σωματική, σεξουαλική) προέρχεται ἀπὸ ἕναν ὑπερτροφικὸ ἐγωισμό, μὲ τὸν ὁποῖο ἔχουν διαπαιδαγωγηθῆ οἱ νεώτερες γενεές. Θυμώνει ὁ ἄνθρωπος καὶ ἐκφράζεται μὲ βιαιότητα, ἐπειδὴ δὲν ἱκανοποιεῖται κάποια ἐπιθυμία του, τὸ γοῦστο καὶ τὸ δικαίωμά του. «Ὕλη θυμοῦ ἐπιθυμία ἀποτυγχάνουσα» μᾶς διδάσκει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Τὸ περιβάλλον μας πρέπει, σύμφωνα μὲ αὐτὴν τὴν νοοτροπία, νὰ ἱκανοποιῆ τὶς ἀνάγκες καὶ τὶς ἐπιθυμίες μας. Αὐτὸ μαθαίνομε μέσα σὲ οἰκογένειες, ὅπου οἱ γονεῖς δὲν θέτουν ὅρια στὶς ἐπιθυμίες καὶ στὶς ἀπαιτήσεις τῶν παιδιῶν τους καὶ τὰ ἀνατρέφουν μὲ τὴν μοναδικὴ ἀξία τῆς ἱκανοποιήσεως τῶν ἐπιθυμιῶν καὶ τῶν δικαιωμάτων μας. Καὶ τὰ παιδιὰ αὐτὰ βγαίνουν "ἀνάπηρα" στὴν κοινωνία, τὴν ὁποία ἀγνοοῦν ὡς κοινότητα ἀνθρώπων καὶ τὴν θεωροῦν ὡς χῶρο ἱκανοποιήσεως τῶν ἐγωκεντρικῶν ἐπιθυμιῶν τους καὶ ἀνοχῆς τῶν γούστων τους. Δὲν εἶναι λοιπὸν ἀνερμήνευτο ὅτι θεωρεῖται μισητὸς ἐχθρὸς ὅποιος βάζει ὅρια στὴν ἱκανοποίησι τῶν ἐγωκεντρικῶν ἀναγκῶν, ἐπιθυμιῶν (πραγματικῶν καὶ ψευδῶν). Ἐν τέλει, οἱ πρῶτοι οἱ ὁποῖοι θὰ ὑποστοῦν τὰ ἐπίχειρα αὐτῆς τῆς στρεβλῆς διαπαιδαγωγήσεως θὰ εἶναι οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς, οἱ ὁποῖοι θὰ βλέπουν τὰ τέκνα τους ὡς ἀντικοινωνικὰ καὶ παραβατικὰ στοιχεῖα, τὰ ὁποῖα ἡ κοινωνία τῶν ἀνθρώπων μὲ ποικίλους τρόπους θὰ ἀποβάλλει ἀπὸ τοὺς κόλπους της.
