Τασούλας Καραϊσκάκη, Ἡ Καθημερινὴ 23.5.2021
Γιὰ τὰ δυσκολεμένα παιδιά, τὰ ἀπομακρυσμένα ἀπὸ τὶς οἰκογένειές τους μὲ εἰσαγγελικὴ ἐντολή, ποὺ βρίσκουν ἀπάγκιο στὰ γεωργικὰ σχολεῖα τῆς Κιβωτοῦ τοῦ Κόσμου, δὲν ὑπάρχει πλέον τὸ ποτὲ καὶ τὸ πουθενά, οἱ χαμένοι δρόμοι καὶ οἱ χαμένοι κόσμοι. Μόνο μιὰ καθαρὴ πορεία πάνω σὲ στέρεη γῆ. Τοὺς τὴν προσφέρει ὁ ἱδρυτὴς τῆς Κιβωτοῦ, πατὴρ Ἀντώνιος Παπανικολάου, ποὺ σπάει τὸν φαῦλο κύκλο τῆς παραβατικότητας μέσα ἀπὸ τὴν ἐπουλωτικὴ ἐπαφή τους μὲ τὴ φύση. Γι’ αὐτὸ ἄλλωστε καὶ τὸ πιὸ νέο ἀπὸ τὰ γεωργικὰ σχολεῖα τῆς Κιβωτοῦ, στὸ Διμήνι τοῦ Βόλου, ἔλαβε πρόσφατα τὸ βραβεῖο GENE Global Education Award 2020/2021 τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Λειτουργεῖ ἀπὸ τὸ 2017 καὶ εἶναι ἕνας ἀγροτοκτηνοτροφικὸς παράδεισος μὲ ἐντυπωσιακὴ θέα στὴν πόλη τοῦ Βόλου καὶ στὸν Παγασητικό, μὲ φάρμα, ὀπωρῶνα, ἐλαιῶνα, ἀμπελοκαλλιέργειες, θερμοκήπιο, κῆπο μὲ ἀρωματικὰ φυτὰ καὶ βότανα, τράπεζα σπόρων, ἀλλὰ καὶ 17 ἄριστα ἐξοπλισμένα ἐργαστήρια, μεταξὺ τῶν ὁποίων, ἐλαιοτριβεῖο, τυροκομεῖο, οἰνοποιεῖο, ἐργαστήριο παρασκευῆς ζυμαρικῶν, ἐργαστήριο παρασκευῆς παραδοσιακῶν προϊόντων, ἐργαστήριο παρασκευῆς ζωοτροφῶν, πετρόμυλο. Ἀπὸ τὸ 2015 λειτουργεῖ καὶ τὸ γεωργικὸ σχολεῖο στὴν Πωγωνιανὴ Ἰωαννίνων, σὲ ἕνα πανέμορφο τοπίο 800 μέτρα ἀπὸ τὰ ἑλληνοαλβανικὰ σύνορα, ἐνῷ ὑπάρχουν καὶ τὰ παραρτήματα στὴ Χίο καὶ στὴν Καλαμάτα.
«Τὰ παιδιὰ ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ κάποιον νὰ τοὺς δώσει ἐλπίδα, νὰ δοῦν στὰ μάτια τοῦ ὅτι μποροῦν νὰ τὰ καταφέρουν, ὅτι δὲν εἶναι "καμένα", νὰ τοὺς πεῖ "τώρα εἶμαι ἐγὼ ἐδῶ γιὰ σένα", νὰ τοὺς καλύψει τὴν ἀνάγκη πρῶτα νὰ ἐμπιστευτοῦν καὶ μετὰ νὰ ἀγαπήσουν, καὶ νὰ καταφέρουν νὰ ξεπεράσουν τὸ παρελθὸν καὶ νὰ ἀνθήσουν. Εἶναι τὸ προσωπικό μου στοίχημα νὰ τὰ δῶ νὰ ἐξελίσσονται καὶ νὰ προοδεύουν», λέει ὁ πατὴρ Ἀντώνιος, ὁ ὁποῖος ἔχει δημιουργήσει τὸ πιὸ πρωτοποριακὸ δίκτυο μέριμνας ὄχι μόνο παραμελημένων παιδιῶν, ἀλλὰ καὶ γονατισμένων μητέρων, μὲ παραρτήματα σὲ ἕξι περιοχὲς τῆς Ἑλλάδας.
«Δὲν εἶναι ἁπλᾶ γεωργικὰ σχολεῖα, ἀλλὰ ἐκπαιδευτικὲς μονάδες ἐνταγμένες μέσα στὸ θεραπευτικὸ παιδαγωγικό μας πρόγραμμα. Ἡ θεραπεία μέσα ἀπὸ τὴν ἐπαφὴ μὲ τὴ γῆ καὶ τὰ ζῶα ἦταν ὁ πρωταρχικός μας στόχος καὶ εἶχε θεαματικὰ ἀποτελέσματα στὴν ψυχοσύνθεση τῶν παιδιῶν. Ὅμως μὲ τὰ χρόνια, τὰ σπίτια φιλοξενίας ἐξελίχθηκαν σὲ καλὰ σχολεῖα, ποὺ καλλιεργοῦν δεξιότητες καὶ μαθαίνουν τέχνες στὰ παιδιά, πιστοποιημένες πλέον μὲ ἕνα πτυχίο ἀναγνωρισμένο ἀπὸ τὸ κράτος, καὶ μάλιστα πρὶν ἀπὸ τὴν ἐνηλικίωσή τους, ὥστε νὰ καταφέρουν νὰ βγοῦν μὲ ἐφόδια στὴν κοινωνία. Διότι πρόκειται γιὰ παιδιὰ μὲ ψυχοσυναισθηματικὰ καὶ συμπεριφορικὰ προβλήματα, ἤδη μεγάλα, 16, 17 χρονῶν, μὲ σοβαρὰ μαθησιακὰ κενά, πολλὰ δὲν ἔχουν τελειώσει κἂν τὸ γυμνάσιο», ἐξηγεῖ ὁ πατὴρ Ἀντώνιος.
Στὴν Πωγωνιανὴ ἀγόρια καὶ κορίτσια ζοῦν καθημερινὰ τὸ θαῦμα τῆς φύσης. Ἤδη ἀπὸ τὴν Α΄ Δημοτικοῦ ἀναλαμβάνουν τὴν εὐθύνη γιὰ τὴν καλλιέργεια ἑνὸς μικροῦ κομματιοῦ γῆς. Ἐκπαιδεύονται στὴν ἀνατροφὴ καὶ στὴ φροντίδα τῶν ζώων της φάρμας, στὴν καλλιέργεια ὀπωροκηπευτικῶν στὸ θερμοκήπιο καὶ στὸ χωράφι, στὴν παραγωγὴ θεραπευτικῶν φυτῶν καὶ βοτάνων, τὰ μεγαλύτερα παιδιὰ στὴ μελισσοκομικὴ τέχνη καὶ στὴν παραγωγὴ μελιοῦ, βασιλικοῦ πολτοῦ καὶ κηραλοιφών. Στὸ τυροκομεῖο, μαθαίνουν νὰ παράγουν καὶ νὰ τυποποιοῦν λευκὰ καὶ κίτρινα τυριά, ὅπως φέτα, γραβιέρα, φορμαέλα, χαλούμι κ.ἄ. Στὸ ἐργαστήριο παρασκευῆς παραδοσιακῶν προϊόντων, φτιάχνουν γλυκὰ τοῦ κουταλιοῦ, τραχανᾶ, μαρμελάδες, βαλσαμέλαιο καὶ καλλυντικὰ σαπούνια. Στὴ φάρμα μὲ τὰ αἰγοπρόβατα, τὶς ἀγελάδες, τὰ πόνι, τὶς κότες καὶ ἄλλα ζῶα καὶ πτηνά, μαθαίνουν νὰ τὰ φροντίζουν. Ἔχουν δίπλα τους ἔμπειρους ἀνθρώπους ποὺ τοὺς μυοῦν στὰ μυστικὰ τοῦ πρωτογενοῦς τομέα.
«Ἡ γνώση ἀποκτᾶται μέσα ἀπὸ τὶς σχέσεις μὲ τοὺς ἐπαγγελματίες, τοὺς παιδαγωγούς, τοὺς συνομηλίκους, μέσα ἀπὸ τὸ κοινὸ βίωμα, τὴ συνεργατικότητα, τὸν ἀλληλοσεβασμό, τὴν ἀλληλεγγύη, μέσα ἀπὸ τὴ γεύση τῆς ἐμπειρίας. Ἀπὸ τὴ θεωρία στὴν αἴθουσα μεταφερόμαστε στὸ χωράφι, στὸ ἀμπέλι, στὸν ἐλαιῶνα, ὅπου τὰ παιδιὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὴ φύση, ἀνακαλύπτουν ὅτι δὲν εἶναι κάτι ἄψυχο, ἀλλὰ θέλει φροντίδα καὶ στοργὴ ὅπως ὁ ἄνθρωπος. Διδάσκονται ἀπὸ αὐτήν. Συχνὰ τοὺς λέω ὅτι τίποτα δὲν εἶναι ἄχρηστο, τίποτα δὲν πάει χαμένο, ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὰ λάθη μας, ὅπως ἀπὸ τὴν κοπριὰ ποὺ βάζουμε στὸ χωράφι, γινόμαστε πιὸ δυνατοί. Καὶ κάνουμε ἀντιστοιχίσεις». Ἡ φροντίδα τοῦ ἀμπελιοῦ μοιάζει πολὺ μὲ τὴ φροντίδα τῆς ψυχῆς, λέει ὁ πατὴρ Ἀντώνιος. «Ὅπως τὸ ἀμπέλι χρειάζεται τὸ κατάλληλο περιβάλλον γιὰ νὰ ἀναπτυχθεῖ, ἔτσι καὶ τὸ πλαίσιο μέσα στὸ ὁποῖο μεγαλώνει ἕνα παιδί, ἡ ὡριμότητα τῶν παιδαγωγῶν του, ἡ φροντίδα, ἡ ἀσφάλεια, ἡ ἀγάπη ποὺ παίρνει, παίζουν καθοριστικὸ ρόλο στὴν ἐξέλιξή του». Μεγάλη σημασία ἔχουν τὰ στηρίγματα ὅπου θὰ διακλαδιστεῖ ὁ βλαστός, ἡ καθοδήγηση γιὰ μιὰ σταθερὴ ὁριοθετημένη ἀνοδικὴ πορεία, ἡ προστασία τοῦ φυτοῦ ἀπὸ παράσιτα καί, κυρίως, τὸ κλάδεμα ἀπὸ ἔμπειρο ἀμπελουργό: τὸ ἔγκαιρο, αὐστηρό, ἀποφασιστικὸ κλάδεμα (ἐλαττωμάτων, κακῶν συμπεριφορῶν) ποὺ ὅμως πονάει, «ἡ τομὴ τοῦ ἀμπελιοῦ βγάζει ἕνα δάκρυ». Οἱ ξερὲς κληματίδες, ποὺ ἀφαιροῦνται γιατί δὲν ἔχουν κάτι νὰ προσφέρουν, «πρέπει νὰ καοῦν, νὰ μὴ μείνουν κοντὰ στὸ φυτὸ καὶ τὸ μολύνουν».
Οἱ ἀντιστοιχίσεις αὐτὲς γίνονται κατὰ τὴν ὥρα τῆς μαθητείας καὶ πολλὰ παιδιὰ βλέπουν στὴν ἐξέλιξη τοῦ φυτοῦ τὴ δική τους ἱστορία. «Ἔπαιζα μπάσκετ μὲ ἕνα παιδὶ ἀπὸ πολὺ δύσκολη οἰκογένεια, εἶδα σ’ αὐτὸ ὅσο παίζαμε μεγάλες ἱκανότητες, καὶ τοῦ λέω τὴν ὥρα τοῦ παιχνιδιοῦ, πρέπει νὰ φύγεις ἀπὸ τὴν Ἀθήνα καὶ νὰ πᾶς στὸ γεωργικὸ σχολεῖο στὸν Βόλο. "Ἐγώ, πῶς;" ρώτησε, ὅμως ὣς τὸ τέλος τοῦ παιχνιδιοῦ εἶχε πάρει τὴν ἀπόφασή του. "Θὰ πάω", εἶπε, καὶ ἔγινε ἐξαιρετικὸς ἐπαγγελματίας. Μιὰ μέρα, ποὺ βρισκόμασταν στὸ κτῆμα στὴν Καλαμάτα, μὲ πῆρε ἀπὸ τὸ χέρι καὶ μὲ ὁδήγησε σὲ μιὰ μανταρινιὰ ποὺ εἶχε ξεραθεῖ, ὅμως καθὼς εἶχε πετάξει ἕναν βλασταράκι, δὲν τὴν κόψαμε καὶ τώρα κάνει τοὺς πιὸ πλούσιους καὶ γλυκεῖς καρπούς. "Ἐκεῖνο τὸ βλασταράκι εἶδες σὲ μένα καὶ μὲ πίστεψες, κι ὕστερα πίστεψα καὶ ἐγὼ σὲ μένα", μοῦ εἶπε. Εἶχε δεῖ σὲ ἐκεῖνο τὸ δέντρο τὴ δική του ζωή».
