Παναγιώτη Γκουρβέλου, Οἱ περί γάμου ἀντιλήψεις τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου

Παναγιώτη Γκουρβέλου,

Τῶν Ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν

 «Ἐκκλησιολόγος» τῶν Πατρῶν, 6-2-2016

«Ἡ παιδεία μετάληψις ἁγιότητός ἐστι» (ΕΠΕ 25, 282): Μέ αὐτά τά κατηγορηματικά λόγια, ὁ ἃγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ὁρίζει τόν σκοπό τῆς παιδείας, τόν σκοπό τόν ὁποῖο πρέπει νά ὑπηρετεῖ ἡ παιδεία καί ἡ ἀγωγή τῶν μαθητῶν. Ὁ βαθύτερος στόχος τῆς παιδείας, ἡ ἁγιότητα,  ταυτίζεται μέ τόν ὑψηλότατο σκοπό τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, τήν μυστική ἓνωση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Χριστό. Καί αὐτή ἡ κοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό, ὡς κατάσταση πού ὑπερβαίνει τήν ἀνθρώπινη φύση, δέν μπορεῖ παρά νά ἀποτελεῖ δωρεά καί χάρισμα τοῦ Πανάγαθου Θεοῦ- ἐξ οὗ καί κάνουμε λόγο γιά Θεία Χάρη, Θεϊκή δωρεά δηλαδή. Ὃμως ἡ ἁγιότητα δέν ἀποτελεῖ μόνο δῶρο τοῦ Οὐρανοῦ, ἀλλά καί καρπό τοῦ δικοῦ μας μόχθου. Ἐν ἐναντίᾳ περιπτώσει, ἐάν δηλ. ἡ ἁγιότητα ἐξαρτᾶτο ἀποκλειστικά ἀπό τήν Θεία Χάρη, τότε ἡ ἀνθρώπινη ἐλευθερία θά συνθλιβόταν, παραχωρώντας τή θέση της σέ μιά καταθλιπτική μοιρολατρία, ὃπου οἱ ἀνθρώπινες ὑπάρξεις θά ὑποβιβάζονταν σέ ἂβουλα πιόνια στά χέρια τοῦ Θεοῦ.

Δόξα τῷ Θεῷ ὃμως πού δέν εἶναι ἒτσι, καί μέ τήν παντοδύναμη ἀγαθοποιό Θεία βούληση χρειάζεται ἀπαραιτήτως νά συνεργήσει ἡ δική μας ἐλεύθερη βούληση. Καί ἡ προσωπική μας συγκατάθεση στό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία μας, ἐκφράζεται μέ τήν πρόθυμη ὑπακοή μας στό ἃγιο θέλημά Του, μέ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν Του. Ἂς δοῦμε, ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ σ’ ἓνα συγκεκριμένο, πρακτικό ἀλλά καί ἀκανθῶδες πρόβλημα τῆς ζωῆς τοῦ χριστιανοῦ, στό ζήτημα τοῦ γάμου. Ἀντλοῦμε ἀπό τρεῖς σύντομες ἀλλά βαρυσήμαντες ὁμιλίες τοῦ χρυσορρήμονος  Πατρός, μέ τόν τίτλο: «Εἰς τόν ἱερόν θεσμόν τοῦ γάμου».

Στήν ἀρχή ὁ ἃγιος Χρυσόστομος ἑρμηνεύει τήν φράση τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «Γιά τόν κίνδυνο ὃμως τῆς παρεκτροπῆς σέ πορνεῖες, ὁ καθένας ἂς ἒχει τή γυναίκα του καί ἡ κάθε γυναίκα ἂς ἒχει τόν ἂντρα της». Ἐξηγεῖ λοιπόν ὁ ἱερός Πατήρ ὃτι ὁ γάμος θεσπίστηκε ἀπό τόν ἲδιο τό Δημιουργό καί ὑπηρετεῖ διπλό σκοπό: Ὁ πρῶτος σκοπός του εἶναι τό νά ἐμποδίζει τήν ἐκτροπή μας στήν πορνεία. Ὁ δεύτερος σκοπός τοῦ γάμου εἶναι ἡ τεκνογονία. Μάλιστα παρατηρεῖ ὃτι, στήν πρό Χριστοῦ ἐποχή ὃταν δέν ὑπῆρχε ἡ ἐλπίδα τῆς Ἀναστάσεως καί ὁ θάνατος ἦταν ὁ ἀπόλυτος κυρίαρχος τοῦ κοσμικοῦ παιχνιδιοῦ, ἡ γέννηση τῶν παιδιῶν ἦταν γιά τούς γονεῖς μιά παρηγοριά ἐν ὂψει τοῦ ἐπικείμενου δικοῦ τους, τῶν γονιῶν δηλαδή, θανάτου: Πέθαιναν μέν οἱ γεννήτορες, συνέχιζαν ὃμως κατά κάποιαν ἒννοια νά ἐπιβιώνουν μέσα ἀπό τά πρόσωπα τῶν τέκνων τους. Τώρα ὃμως, πού ἒχει αὐξηθεῖ τό γένος τῶν ἀνθρώπων, πρῶτος καί κύριος σκοπός τοῦ γάμου εἶναι ἡ προφύλαξή μας ἀπό τό θανάσιμο ἁμάρτημα τῆς πορνείας.

Ὁ ἃγιος Πατήρ, ὡς γνήσιος πνευματικός πατέρας, κρατάει στό ζήτημα αὐτό στάση δίκαια ἀλλά καί φιλάνθρωπη, ἀγαπητική: Ἀκολουθώντας τήν κρυστάλλινη διδαχή τῆς Ἐκκλησίας, μᾶς διδάσκει πώς ὁ γάμος εἶναι καλός, ὡς θεσμοθετημένος ἀπό τόν Τριαδικό Θεό γιά νά μᾶς προστατεύει ἀπό τήν πορνεία, τονίζει ὃμως τήν ἲδια στιγμή τήν ὑπέρτερη ἀξία τῆς παρθενίας καί τῆς μοναχικῆς ζωῆς. Μέ τό πνεῦμα αὐτό τῆς φιλανθρωπίας καί τῆς συγκατάβασης στήν ἀνθρώπινη ἀδυναμία, γράφει πώς ἡ μετά τόν γάμο πορνεία, δηλ. ἡ μοιχεία εἶναι βαρύτερη ἁμαρτία ἀπό τήν γενόμενη πρό τοῦ γάμου ἐπίσης βαρειά ἁμαρτία τῆς πορνείας, καί θά ἐπισύρει πολύ μεγαλύτερη τιμωρία ἀπό τόν δικαιοκρίτη Θεό, ὃταν θά ξαναέρθει γιά νά κρίνει ζῶντας καί νεκρούς. Διότι, ὁ μοιχός σύζυγος ἀπολαμβάνει τήν ἡδονή ἀπό τήν νόμιμη μίξη μέ τή σύζυγό του καί γιά τοῦτο θά εἶναι ἀναπολόγητος κατά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου.

Ἡ εὐρεία ἒκλυση τῶν ἠθῶν τῆς ἐποχῆς του- καί τῆς δικῆς μας;- πού ἀναγκάζει τόν ἃγιο Ἰωάννη σ’ ἒντονα ρεαλιστικές καί τολμηρές θέσεις, ἒφτανε μέχρι τό σημεῖο στήν πρώτη νύχτα τοῦ Γάμου ὁ ἂνδρας, μετά ἀπό σκανδαλώδη διασκέδαση, νά παραδίνεται σέ πόρνη, ἐνῶ ἡ νεαρή σύζυγός του τόν ἀναμένει μάταια. Παρατηρεῖ λοιπόν ὁ Ἃγιος ὃτι στήν περίπτωση αὐτή «ἡ πόρνη τόν πρός τήν νύμφην ἒρωτα ἒσβεσε καί τήν εὒνοιαν ὑπέσυρε καί τήν ἀγάπην πρίν ἐξαφθῆναι κατέλυσε καί μοιχείας σπέρματα ἐγκατέβαλε». Γι’ αὐτό καί προτείνει στούς μελλόνυμφους, ἀντί τῶν ἂσεμνων καί ἁμαρτωλῶν διασκεδάσεων, κάτι τό πραγματικά ἐπαναστατικό καί ἀληθινά κοινωνικό («σοσιαλιστικό»): τήν παράθεση γαμήλιου δείπνου στούς φτωχούς καί τούς κατατρεγμένους. Μέ τόν τρόπο αὐτό, λέει ὁ ἃγιος, θά ἒχουν οἱ νεόνυμφοι τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ ἀπό τούτην ἢδη τή ζωή.

Τέλος, ὁ ἃγιος Χρυσόστομος θά ἐπιμείνει ὃτι ἡ χριστιανική ζωή εἶναι ἐντελῶς ἀσυμβίβαστη μέ τίς σαρκικές ἁμαρτίες. Γράφει χαρακτηριστικά: «Μέ ποιό στόμα θά καλέσεις τόν Θεό, κατά τήν ὣρα τῆς προσευχῆς; Μήπως μέ αὐτό μέ τό ὁποῖο φίλησες τήν πόρνη; Πῶς θά ὑψώσεις τά χέρια σου στόν οὐρανό, αὐτά τά χέρια μέ τά ὁποῖα ἀγκάλιασες τήν πόρνη;» Ἀκόμη ὑποστηρίζει πώς ὁ γάμος ὡς μυστήριο ἱερό εἶναι καί πρέπει νά παραμένει ἀδιάλυτος μέχρι τόν θάνατο τοῦ ἑνός ἀπό τούς συζύγους, ἐνῶ ὡς μόνο λόγο διαλύσεώς του ἀναγνωρίζει τήν μοιχεία.

Σίγουρα τά λόγια τοῦ ἁγίου Ἰωάννου εἶναι αὐστηρά, καθότι παρακολουθοῦν τά σχετικά καί ἐξίσου αὐστηρά παραγγέλματα τοῦ Χριστοῦ: «Πᾶς ὁ βλέπων γυναῖκα πρός τό ἐπιθυμῆσαι αὐτήν, ἢδη ἐμοίχευσεν αὐτήν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ». Ὃμως:

Α) Ἂς θυμόμαστε διαρκῶς πώς ὁ Χριστός δέν εἶναι μόνον ὁ δίκαιος Κριτής, ἀλλά καί ὁ φιλάνθρωπος Πατέρας, πού μέ τίς ἐντολές πού μᾶς δίνει δέν ἀποσκοπεῖ στήν δική Του ἱκανοποίηση, ἀλλά στή δική μας πνευματική, δηλ. ὑπαρξιακή θεραπεία, πού πάει νά πεῖ στή σωτηρία μας.

Β) Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, «ὁ ἰατρός τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων ἡμῶν», ἒχει θεσπίσει τό ἱερό μυστήριο τῆς Ἐξομολόγησης γιά τήν θεραπεία μας ἀπό τήν ἀρρώστια τῆς ἁμαρτίας. Μέ τήν καταφυγή μας στό πετραχήλι τοῦ ἱερέα, τοῦ πνευματικοῦ μας δηλαδή πατέρα, λαμβάνουμε τήν ἂφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἀφοῦ ἡ ἀγάπη τοῦ οὐράνιου Πατέρα μας πού διοχετεύεται διαμέσου τοῦ ἁγίου μυστηρίου τῆς Ἐξομολογήσεως, σάν μιά ἀπέραντη θάλασσα, μᾶς καθαρίζει ἀπό τίς κηλίδες ὃλων μας τῶν ἁμαρτιῶν.

Γ) Ἂν γιά τήν ἐπίτευξη τῶν στόχων τῆς ἐγκόσμιας, τῆς καθημερινῆς μας ζωῆς ἀπαιτεῖται μεγάλη προσπάθεια, πῶς τότε ἒχουμε τήν ἀπαίτηση ἡ κατάκτηση τοῦ ὑπέρτατου σκοποῦ τῆς ζωῆς μας, τῆς σωτηρίας τῆς ἀθάνατης ψυχῆς μας, νά ἐπιτυγχάνεται ἂκοπα καί ἀνώδυνα; Ἂς μήν λησμονοῦμε ποτέ ὃτι γιά νά φτάσουμε στήν προσωπική μας Ἀνάσταση, πρέπει πρῶτα νά περάσουμε ἀπό τήν ὀδύνη καί τίς θλίψεις τοῦ Γολγοθά.

Αὐτή τήν προσωπική Ἀνάσταση καί τήν αἰώνια ζωή ἂς χαρίζει σέ ὃλους μας ὁ Θεός, μέ τίς θερμές πρεσβεῖες τῶν ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν._