Ἰ.Κ.Ἀγγελοπούλου, Συρρίκνωσις ἤ ἐπέκτασις τῆς πίστεως;

ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΙΣ Ἢ ΕΠΕΚΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ;

Ἀκτῖνες (2018) 231-233

Στὴν ἐφημερίδα Guardian ἐδημοσιεύθη πρὸ διετίας (26.5.2106) ἕνα ἐνδιαφέρον ἄρθρο, ὑπὸ τὸν τίτλο: «Ὁ κόσμος γίνεται πιὸ θρῆσκος, γιατὶ οἱ φτωχοὶ πᾶνε μὲ τὸν Θεό» (The world is getting more religius, because the poor go for God τοῦ Giles Fraser), τὸ ὁποῖο προσφάτως μετεφράσθη καὶ ἀνεδημοσιεύθη στὸ φοιτητικὸ περιοδικὸ Παρεμβολή. Στὸ ἄρθρο αὐτὸ ἐπισημαίνεται ὅτι ἐνῷ στὸν προηγμένο δυτικὸ κόσμο φαίνεται ὅτι ἡ θρησκευτικὴ πίστις ὑποχωρεῖ, στὴν πραγματικότητα παγκοσμίως αὐξάνεται καὶ μὲ θαυμαστὸ τρόπο ἐξαπλώνεται σὲ παραδοσιακῶς μὴ χριστιανικὲς χῶρες, ὅπως στὴν Ἀσία καὶ στὴν ὑποσαχάριο Ἀφρική.

Ἀντιγράφομε ἀπὸ τὸ ἀξιόλογο αὐτὸ δημοσίευμα ὡρισμένα ἀποσπάσματα: «Οἱ ἀποκαλούμενοι 'εἰδικοί της ὑποψίας', Νίτσε, Μὰρξ καὶ Φρόυντ, ὅλοι πίστευαν ὅτι ἡ θρησκεία θὰ μαραθεῖ καὶ θὰ πεθάνει μέσα στὸν 20ο αἰώνα. Ἄλλοι μὲ ἐνθουσιασμὸ στήριξαν τὴ θεωρία τῆς ἐκκοσμίκευσης. Διανοητικά, ὁ Διαφωτισμὸς τὴν εἶχε χτυπήσει κάτω ἀπὸ τὸν ἴσαλο καὶ βυθιζόταν. Ἡ θρησκεία εἶχε πεθάνει. Βέβαια, ἔγινε ἀκριβῶς τὸ ἀντίθετο: ἡ θρησκεία ἄνθισε. Τὸ 1900, τὴ χρονιὰ τοῦ θανάτου τοῦ Νίτσε, ὑπῆρχαν 8 ἑκατομμύρια χριστιανοὶ στὴν Ἀφρική. Τώρα ὑπάρχουν 335 ἑκατομμύρια. Καὶ ὁ ρυθμὸς ἀνάπτυξης ἐξακολουθεῖ νὰ ἐπιταχύνεται. Ὁ Θεὸς δὲν εἶχε πεθάνει. Ὁ Θεὸς ξαναγεννήθηκε. Πράγματι, μακρὰν ἀπὸ τὸ νὰ εἶναι ὁ αἰώνας ὅπου ἡ θρησκεία θὰ ἐξαφανιζόταν, ὁ 20ος αἰώνας ἦταν ἀριθμητικὰ ὁ πιὸ ἐπιτυχημένος αἰώνας ἀπὸ τότε ποὺ ὁ Χριστὸς σταυρώθηκε καὶ ὁ Μωάμεθ ἔκανε τὸ ἀποχαιρετιστήριο κήρυγμα στὸ ὅρος Ἀραφάτ. Μέχρι τὸ 2010, ὑπῆρχαν 2,2 δισεκατομμύρια χριστιανοὶ καὶ 1,6 δισεκατομμύρια μουσουλμάνοι στὸν κόσμο, 31% καὶ 23% τοῦ παγκόσμιου πληθυσμοῦ ἀντίστοιχα. Ἡ θεωρία τῆς ἐκκοσμίκευσης εἶναι ἕνας εὐρωπαϊκὸς μύθος, ἕνα κομμάτι διανοητικῆς στενότητας ποὺ δείχνει πόσο περιορισμένη συνεχίζει νὰ εἶναι (αὐτὴ) ἡ κοσμοθεωρία μας ... Αὐτὴ εἶναι ἡ πραγματικὴ σύγκρουση τῶν πολιτισμῶν: τὸ ἀγοραστικὸ κέντρο (μετακινούμενο πλέον στὸ διαδίκτυο) ἔναντι στὸ ναό, μιὰ μάχη ἀνάμεσα σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἀρκετὰ πλούσιοι γιὰ νὰ σκεφτοῦν σὲ πρῶτο πρόσωπο ἑνικοῦ καὶ σὲ αὐτοὺς ποὺ ἀναγκάζονται νὰ σκεφτοῦν ὅσον ἀφορᾶ τὸ συλλογικὸ πληθυντικό. Ὑπάρχουν μόνο δύο παγκοσμιοποιήσεις: ὁ Θεὸς καὶ ὁ μαμμωνᾶς. Καὶ δὲ θὰ συμφιλιωθοῦν ποτὲ πλήρως ... Στὴν πραγματικότητα, ἡ προοπτική του Θεοῦ μοιάζει πολὺ καλύτερη ἀπὸ αὐτὴ τοῦ μαμμωνᾶ. Στοιχεῖα ἀπὸ τὸ Pew Research Center δείχνουν ὅτι μέχρι τὸ 2050, οἱ χριστιανοὶ θὰ ἔχουν αὐξηθεῖ περίπου κοντὰ στὰ 2,9 δισεκατομμύρια καὶ οἱ μουσουλμάνοι στὰ 2,8 δισεκατομμύρια ... Ἀπὸ τὶς φαβέλες τῆς Βραζιλίας, μέχρι τὴν Ἕνωση Μητέρων τῆς ὑποσαχάριας βιβλικῆς ζώνης, καὶ μέχρι τὸ ἰσλαμικὸ ἀρχιπέλαγος τῆς Ἰνδονησίας, οἱ φτωχοὶ καταφεύγουν στὸ Θεὸ ... Ἡ χριστιανοσύνη πεθαίνει στὴν Εὐρώπη καὶ ἴσως ἀκολουθήσουν καὶ οἱ ΗΠΑ. Ἐκτιμήσεις ἐρευνῶν θέλουν τὴ χριστιανοσύνη στὶς ΗΠΑ νὰ μειώνεται ἀπὸ τὰ 3/4 στὰ 2/3 ἀπὸ σήμερα στὸ 2050. Ἀλλὰ ἡ χριστιανοσύνη ὑπῆρχε γιὰ αἰῶνες καὶ παραμένει κατ' ἐξοχὴν ἡ μεγαλύτερη συλλογικὴ ἰδεολογία ποὺ ἔχει γνωρίσει ποτὲ ὁ κόσμος. Δὲν ἔχει πεθάνει. Ἔχει ἁπλὰ μετατοπίσει τὸ παγκόσμιο κέντρο βάρους της νότια καὶ ἀνατολικά. Καὶ τὸ μέλλον εἶναι ἡ Κίνα. Αὐτὸ ποὺ ἔχει πεθάνει στὴν Εὐρώπη εἶναι ὁ ἄνετος δεσμὸς ἀνάμεσα στὴν ἐκκλησία καὶ τὸ κράτος ποὺ ἐγκαθιδρύθηκε πρῶτα ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο. Καλὴ ἀποδέσμευση, γιατί ἡ σύνδεση αὐτὴ δημιουργοῦσε σύγχυση συνδέοντας ἐπὶ μακρὸν τὸν Θεὸ μὲ τὴν ἄρχουσα τάξη. Μὲ αὐτὸ νὰ ἔχει παρέλθει, γιὰ μιὰ ἀκόμα φορὰ ὁ Θεὸς ἀποδεσμεύεται νὰ ἔχει προτίμηση στοὺς φτωχούς. Μὴν ἀφήσεις αὐτὴ τὴν ἀθεϊστικὴ ὕφεση τῆς πίστης νὰ σοῦ δημιουργήσει ἐσφαλμένη ἐντύπωση. Ἡ θρησκεία παραμένει τὸ μέλλον» (Παρεμβολὴ τεῦχος 125/2018, σσ. 12-13).

Ἡ ἑρμηνεία τοῦ ἀρθρογράφου γιὰ τὴν ἀνάπτυξι καὶ ἐπέκτασι τῆς θρησκευτικῆς πίστεως εἶναι «ὅτι οἱ φτωχοὶ πᾶνε μὲ τὸν Θεό». Ἡ θέσις αὐτὴ μπορεῖ κάπως νὰ μᾶς ξενίζη, ἀλλὰ εἶναι διατυπωμένη καὶ στὸ Εὐαγγέλιο. Ἂς ἐνθυμηθοῦμε τὸ περιστατικὸ μὲ τὸν πλούσιο νεανίσκο, ὁ ὁποῖος «ἀκούσας ταῦτα περίλυπος ἐγένετο· ἦν γὰρ πλούσιος σφόδρα». Καὶ τὴν ρῆσι τοῦ Κυρίου μας: «πῶς δυσκόλως οἱ τὰ χρήματα ἔχοντες εἰσελεύσονται εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ! εὐκοπώτερον γάρ ἐστι κάμηλον διὰ τρυμαλιᾶς ῥαφίδος εἰσελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν» (Λουκ. 18: 23-25). Ἂς ἐνθυμηθοῦμε καὶ τὸ ἀντίστροφο περιστατικὸ μὲ τὴν μετάνοια τοῦ ἀρχιτελώνου Ζακχαίου: «ἰδοὺ τὰ ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων μου δίδωμι τοῖς πτωχοῖς ...» (Λουκ. 19: 8).

Οἱ στατιστικὲς σίγουρα εἶναι ψυχροὶ ἀριθμοί. Τὸ γεγονός, ὅμως, παραμένει ὅτι ὑπάρχει ἐξάπλωσις τοῦ Χριστιανισμοῦ σὲ περιοχές, στὶς ὁποῖες πρὸ 50 ἢ 100 ἔτη δὲν ὑπῆρχαν χριστιανικὲς κοινότητες. Οἱ πληροροφίες γιὰ τὴν ἐξάπλωσι - διάδοσι τοῦ Χριστιανισμοῦ στὴν Ἀσία (κυρίως στὴν Κίνα) καὶ Ἀφρικὴ εἶναι λίαν ἐλπιδοφόρες.

Ἀλλὰ καὶ στὶς παραδοσιακῶς χριστιανικὲς χῶρες ἔχομε μία ἐπανακάλυψι τοῦ αὐθεντικοῦ Χριστιανισμοῦ, τῆς Ὀρθοδοξίας, σὲ μικρὲς κοινότητες πιστῶν. Στὴν Γαλλία, ἐπὶ παραδείγματι, ἐκκλησιαστικὲς κοινότητες γηγενῶν Γάλλων δημιουργοῦνται πέριξ μικρῶν ὀρθοδόξων Μοναστηρίων. Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ στὶς Η.Π.Α. μὲ τὸν Γέροντα Ἐφραὶμ τὸν Φιλοθεΐτη νὰ ἱδρύη ὀρθόδοξα Μοναστήρια στὴν Ἀριζόνα καὶ ἀλλαχοῦ καὶ πέριξ αὐτῶν νὰ συγκεντρώνονται καὶ νὰ ἐγκαθίσταται ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ διαφόρων ἐθνικοτήτων μὲ σκοπὸ τὴν βίωσι τοῦ αὐθεντικοῦ Χριστιανισμοῦ σήμερα. (Βλ. τὰ ντοκυμανταὶρ «Γέρων Ἐφραὶμ τῆς Ἀριζόνα (ρωσσικὸ ντοκυμανταίρ)» καὶ «Εἰς ὄρος μικρόν», προσβάσιμα στὸ διαδίκτυο).

Στὴν χώρα μας, λόγῳ τῆς συστηματικῆς ἀντιχριστιανικῆς προπαγάνδας, τὴν ὁποία ἐπιτελοῦν ἄτομα καὶ ὁμάδες ἀτόμων αὐτοαποκαλούμενοι "ἐκσυγχρονιστὲς" καὶ "ἀνανανεωτές", οἱ ὁποῖοι στὴν πραγματικότητα ἐνεργοῦν ὡς "ἀποδομητές" τῆς ἑλληνορθοδόξου παραδόσεως τοῦ λαοῦ μας, δὲν μεταδίδονται οἱ ἀνωτέρω πληροφορίες γιὰ τὴν ἐξάπλωσι τῆς χριστιανικῆς πίστεως ἀνὰ τὴν οἰκουμένη ἀπὸ τὰ περισσότερα Μέσα Ἐνημερώσεως. Ὅπως καὶ ἄλλοτε ἔχομε ἐπισημάνη ἡ ἐπικρατοῦσα ἀντίληψις στὰ Μέσα Ἐνημερώσεως εἶναι ὅτι ἡ χριστιανικὴ πίστις θεωρεῖται αὐστηρῶς ἀτομικὴ ὑπόθεσις καὶ δὲν θὰ πρέπει νὰ προβάλλεται στὴν δημοσία σφαῖρα. Γι' αὐτὸ καὶ ἐξορίζονται, ἐκτὸς κάποιων λαμπρῶν ἐξαιρέσεων, ὁ ἐκκλησιαστικὸς λόγος καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ πραγματικότης τῶν ἡμερῶν μας ἀπὸ τὰ Μέσα Ἐνημερώσεως.

Ἡ χριστιανικὴ πίστις καθίσταται τὸ "κάρφος" στὸν ὀφθαλμό καὶ τὸ "κέντρον" πρὸς τὸ ὁποῖο λακτίζουν οἱ ἀείποτε πολέμιοί της: («σκληρόν σοι πρὸς κέντρα λακτίζειν» Πράξ. 26: 14). Καὶ ἡ πρόσφατος ἱστορία τῆς Ρωσσίας μᾶς διδάσκει ὅτι ὕστερα ἀπὸ 70 σχεδὸν χρόνια ἀθεϊστικῆς καὶ ἀντιχριστιανικῆς προπαγάνδας, ἡ Ρωσικὴ Πολιτεία (σὲ συνεργασία μὲ τὴν Ἐκκλησία) σήμερα παράγει ταινίες χριστιανικοῦ περιεχομένου πρὸς διάδοσι τοῦ θείου λόγου καὶ κατήχησι τῶν πολιτῶν της.

Τὸ συμπέρασμα ἀπὸ τὰ ἀνωτέρω ἀναφερθέντα εἶναι ὅτι «ζῇ Κύριος ὁ Θεὸς τῶν δυνάμεων» (Γ' Βασ. 17: 1) καὶ ὅταν ἀπελπιζόμαστε ἀπὸ τὴν φαινομενικὴ ἐπικράτησι τοῦ κακοῦ καὶ τῆς ἀθεΐας, νὰ ἐνθυμόμαστε τὴν ἀπάντησι τοῦ Κυρίου στὸν ἀπογοητευμένο προφήτη Ἠλία, ὅταν  ἀναφωνοῦσε ὅτι «κἀγὼ ὑπελείφθην μόνος»: «κατέλιπον ἐμαυτῷ ἑπτακισχιλίους ἄνδρας, οἵτινες οὐκ , ἔκαμψαν γόνυ τῇ Βάαλ» (Ῥωμ. 11: 4)!