Οἱ ἐκδηλώσεις τῆς ἀγάπης τῶν χριστιανῶν τῆς Ἀλεξάνδρειας σὲ περίοδο ἐπιδημίας πανώλης (γύρω στὰ 250 μ.Χ.).
Διονυσίου Ἀλεξανδρείας, Ἑορταστικὴ ἐπιστολὴ πρὸς τοὺς ἀδελφούς τῆς Ἀλεξανδρείας, ἐν: Φάκελος Μαθήματος Θρησκευτικὰ Α΄ Λυκείου, σ. 117.
https://www.pentapostagma.gr/
«1. ... Τώρα πραγματικὰ ὅλα
θρηνοῦν καὶ ὅλοι πενθοῦν, καὶ ὁλόγυρα στὴν πόλη ἀκούγονται γοερὰ κλάματα ἐξαιτίας
τοῦ πλήθους ἐκείνων ποὺ ἔχουν πεθάνει καὶ πεθαίνουν κάθε μέρα. Γιατί ὅπως ἔχει
γραφτεῖ γιὰ τὰ πρωτότοκα τῶν Αἰγυπτίων, ἔτσι καὶ τώρα «ἔγινε κραυγὴ μεγάλη· ἀφοῦ
δὲν ὑπάρχει σπίτι, μέσα στὸ ὁποῖο νὰ μὴν ὑπάρχει κάποιος πεθαμένος» ....
2. Οἱ περισσότεροι λοιπὸν
ἀπὸ τοὺς ἀδελφούς μας ἀπὸ πολλὴ μεγάλη καὶ ἀδερφικὴ ἀγάπη, ἀφοσιωμένοι ὁ ἕνας στὸν
ἄλλο καὶ χωρὶς νὰ ὑπολογίζουν τὶς συνέπειες γιὰ τὸν ἑαυτό τους, ἔκαναν ἐπισκέψεις
στοὺς ἄρρωστους, τοὺς προσέφεραν τὶς ὑπηρεσίες τους, τοὺς περιποιοῦνταν «ἐν
Χριστῷ» καὶ πέθαιναν πολὺ εὐχαρίστως μαζί τους, ἀφοῦ προηγουμένως πάθαιναν
μόλυνση ἀπὸ τὴν ἐπαφή τους μὲ τοὺς ἄλλους, κολλοῦσαν τὴν ἀρρώστια ἀπὸ τοὺς
πλησίον καί, μὲ τὴ θέλησή τους, δοκίμαζαν τοὺς πόνους. Καὶ πολλοί, ἀφοῦ
περιποιήθηκαν τοὺς ἄλλους στὴν ἀρρώστια τους καὶ τοὺς ἔδωσαν δύναμη, οἱ ἴδιοι
πέθαιναν, μεταφέροντας κατὰ κάποιο τρόπο τὸ θάνατο ἐκείνων στοὺς ἑαυτούς τους.
Οἱ ἄριστοι λοιπὸν ἀπὸ τοὺς ἀδελφούς μας καὶ μερικοὶ πρεσβύτεροι καὶ διάκονοι καὶ
λαϊκοὶ μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ἔφυγαν ἀπὸ τὴ ζωή, ἐπαινούμενοι πολύ, ἔτσι ὥστε καὶ αὐτὸ
τὸ εἶδος τοῦ θανάτου, ποὺ ἦταν ἀποτέλεσμα μεγάλης εὐσέβειας καὶ δυνατῆς
πίστεως, νὰ μὴ φαίνεται καθόλου ὅτι εἶναι κατώτερο ἀπὸ τὸ μαρτύριο. Καὶ ἀφοῦ μὲ
ἁπλωμένα χέρια σήκωναν τὰ σώματα τῶν ἁγίων στὴν ἀγκαλιά τους, καὶ τοὺς ἔκλειναν
τὰ μάτια καὶ τὰ στόματα καὶ τοὺς μετέφεραν πάνω στοὺς ὤμους, καὶ τοὺς σαβάνωναν
καὶ τοὺς ἔλουζαν καὶ τοὺς στόλιζαν μὲ τὴ νεκρικὴ στολή, μετὰ ἀπὸ λίγο χρόνο, τὸ
ἴδιο γινόταν καὶ σ’ αὐτούς, γιατί, πάντοτε ἐκεῖνοι ποὺ ἀπέμεναν στὴ ζωή, ἀκολουθοῦσαν
στὸ θάνατο αὐτοὺς ποὺ πέθαναν προηγουμένως. Οἱ εἰδωλολάτρες ὅμως ἔκαναν
τελείως τὰ ἀντίθετα· ἔδιωχναν ἀκόμη καὶ ἐκείνους ποὺ μόλις ἄρχιζαν νὰ ἀρρωσταίνουν,
καὶ ἀπέφευγαν τοὺς ἀγαπημένους τους καὶ τοὺς πετοῦσαν στοὺς δρόμους
μισοπεθαμένους, καὶ τοὺς νεκρούς τους ἔριχναν ἄταφους στὰ σκουπίδια, στὴν
προσπάθειά τους νὰ μὴν τοὺς πλησιάσει ὁ θάνατος, πράγμα ποὺ δὲν ἦταν εὔκολο νὰ ἀποφύγουν,
παρ’ ὅλο ὅτι μηχανεύονταν πολλά».
ΠΡΟΣ
ΤΟΥΣ ΕΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΑΔΕΛΦΟΥΣ (ἑορταστικὴ) ΕΠΙΣΤΟΛΙΙ
(
Εὐσ. Ἐ.Ἱ. 7, 22.)
Μετὰ
ταῦτα λοιμικῆς τὸν πόλεμον διαλαβούσης νόσου, τῆς τὲ ἑορτῆς πλησιαζούσης, αὖθις
διὰ γραφῆς τοῖς ἀδελφοῖς ὁμιλεῖ, τὰ τῆς συμφορᾶς ἐπισημαινόμενος πάθη διὰ
τούτων·
1. Τοῖς μὲν ἄλλοις ἀνθρώποις
οὐκ ἂν δόξειε καιρὸς ἑορτῆς εἶναι τὰ παρόντα. οὐδὲ ἔστιν αὐτοῖς οὔτε οὗτος οὔτε
τὶς ἕτερος, οὐχ ὅπως τῶν ἐπιλύπων, ἀλλ’ οὐδ’ εἴ τις περιχαρὴς ὃν οἰηθεῖεν
μάλιστα. νῦν μὲν γὲ θρῆνοι πάντα, καὶ πενθοῦσι πάντες, καὶ περιηχοῦσιν οἰμωγαὶ
τὴν πόλιν διὰ τὸ πλῆθος τῶν τεθνηκότων καὶ τῶν ἀποθνησκόντων ὁσημέραι. ὡς γὰρ ἐπὶ
τῶν πρωτοτόκων τῶν Αἰγυπτίων γέγραπται, οὕτως καὶ νῦν «ἐγενήθη κραυγὴ μεγάλη. οὐ
γὰρ» ἔστιν «οἰκία, ἐν ᾗ οὐκ ἔστιν «ἐν αὐτῇ τεθνηκώς» (Ἔξ. 12: 30)· καὶ ὄφελόν
γε εἷς. πολλὰ μὲν γὰρ καὶ δεινὰ καὶ τὰ πρὸ τούτου συμβεβηκότα. πρῶτον μὲν ἡμᾶς ἤλασαν,
καὶ μόνοι πρὸς ἁπάντων διωκόμενοι καὶ θανατούμενοι ἑωρτάσαμεν καὶ τότε, καὶ πᾶς
ὁ τῆς καθ’ ἕκαστον θλίψεως τόπος πανηγυρικὸν ἡμῖν γέγονε χωρίον, ἀγρός, ἐρημία,
ναῦς, πανδοχεῖον, δεσμωτήριον, φαιδροτάτην δὲ πασῶν ἤγαγον ἑορτὴν οἱ τέλειοι
μάρτυρες εὐωχηθέντες ἐν οὐρανῶ. μετὰ δὲ ταῦτα πόλεμος καὶ λιμὸς ἐπέλαβεν, ἃ τοῖς
ἔθνεσι, συνδιηνέγκαμεν, μόνοι μὲν ὑποστάντες ὅσα ἡμῖν ἐλυμήναντο,
παραπολαύσαντες δὲ καὶ ὧν ἀλλήλους εἰργάσαντό τε καὶ πεπόνθασι· καὶ τῇ Χριστοῦ
πάλιν ἐνηυφράνθημεν εἰρήνη, ἣν μόνοις ἡμῖν δέδωκε. βραχυτάτης δὲ ἡμῶν τε καὶ αὐτῶν
τυχόντων ἀναπνοῆς, ἐπικατέσκηψεν ἡ νόσος αὕτη, πρᾶγμα φόβου τε παντὸς
φοβερότερον ἐκείνοις, καὶ συμφορᾶς ἡστινοσοῦν σχετλιώτερον, καὶ ὡς ἴδιός τις αὐτῶν
ἀπήγγειλε συγγραφεύς, πρᾶγμα μόνον δὴ τῶν πάντων ἐλπίδος κρεῖσσον γενόμενον· ἡμῖν
δὲ οὐ τοιοῦτο μέν, γυμνάσιον δὲ καὶ δοκίμιον οὐδενὸς τῶν ἄλλων ἔλαττον. ἀπέσχετο
μὲν γὰρ οὐδὲ ἡμῶν, πολλὴ δὲ ἐξῆλθεν εἰς τὰ ἔθνη.
Τούτοις
ἑξῆς ἐπιφέρει λέγων·
2. Οἱ γοῦν πλεῖστοι τῶν ἀδελφῶν
δι' ἡμῶν ὑπερβάλλουσαν ἀγάπην καὶ φιλαδελφίαν ἀφειδοῦντες ἑαυτῶν καὶ ἀλλήλων ἐχέμενοι,
ἐπισκοποῦντες ἀφυλάκτως τοὺς νοσοῦντας, λιπαρῶς ὑπηρετούμενοι, θεραπεύοντες ἐν
Χριστῷ, συναπηλλάττοντο ἐκείνοις ἀσμενέστατα, τοῦ παρ’ ἑτέρων ἀναπιμπλάμενοι
πάθους καὶ τὴν νόσον ἐφ’ ἑαυτοὺς ἕλκοντες ἀπὸ τῶν πλησίον καὶ ἑκόντες ἀναμασσόμενοι
τὰς ἀλγηδόνας. καὶ πολλοὶ νοσοκομήσαντες καὶ ῥώσαντες ἑτέρους, ἐτελεύτησαν αὐτοί,
τὸν ἐκείνων θάνατον εἰς ἑαυτοὺς μεταστησάμενοι, καὶ τὸ δημῶδες ῥῆμα, μόνης ἀεὶ
δοκοῦν φιλοφροσύνης ἔχεσθαι, ἔργῳ δὴ τότε πληροῦντες, ἀπιόντες αὐτῶν περίψημα.
οἱ γοῦν ἄριστοι τῶν παρ' ἡμῖν ἀδελφῶν τοῦτον τὸν τρόπον ἐξεχώρησαν τοῦ βίου,
πρεσβύτεροι τέ τινες καὶ διάκονοι καὶ τῶν ἀπὸ τοῦ λαοῦ λίαν ἐπαινούμενοι, ὡς καὶ
τοῦ θανάτου τοῦτο τὸ εἶδος διὰ πολλὴν εὐσέβειαν καὶ πίστιν ἰσχυρὰν γενόμενον
μηδὲν ἀποδεῖν μαρτυρίου δοκεῖν. καὶ τὰ σώματα δὲ τῶν ἁγίων ὑπτίαις χερσὶ καὶ
κόλποις ὑπολαμβάνοντες, καθαιροῦντές τε ὀφθαλμοὺς καὶ στόματα συγκλείοντες, ὠμοφοροῦντές
τε καὶ διατιθέντες, προσκολλώμενοι, συμπλεκόμενοι, λουτροῖς τε καὶ περιστολαῖς
κατακοσμοῦντες, μετὰ μικρὸν ἐτύγχανον τῶν ἴσων, ἀεὶ τῶν ὑπολειπομένων ἐφεπομένων
τοῖς πρὸ αὐτῶν. τὰ δὲ γὲ ἔθνη πᾶν τουναντίον. καὶ νοσεῖν τε ἀρχομένους ἀπωθοῦντο,
καὶ ἀπέφευγον τοὺς φιλτάτους, κἂν ταῖς ὁδοῖς ἐρρίπτουν ἡμιθνῆτας, καὶ νεκροὺς ἀτάφους ἀπεσκυβαλίζοντο, τὴν τοῦ θανάτου
διάδοσιν καὶ κοινωνίαν ἐκτρεπόμενοι, ἣν οὐκ ἦν καὶ πολλὰ μηχανωμένοις ἐκκλῖναι ῥάδιον.
Διονυσiου
Αλεξανδρεiας, Πρὸς τοὺς ἐν Ἀλεξανδρεία
ἀδελφοὺς (ἑορταστικὴ) ἐπιστολὴ (ΒΕΠ 17, 217-218).
