Ἰωάννου Κ. Ἀγγελοπούλου,
«Ὁ φύλακας ἄγγελος»,
Παρεμβολὴ τεύχη 137-138 (Ἀπρ.-Σεπ. 2021), σ. 72
1. Στὴν θεία Λειτουργία ζητοῦμε, μεταξὺ τῶν ἄλλων αἰτημάτων μας, καὶ «ἄγγελον εἰρήνης, πιστὸν ὁδηγόν, φύλακα τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν». Καὶ στὴν Ἀκολουθία τοῦ Ἀποδείπνου ὑπάρχει εἰδικὴ εὐχὴ πρὸς τὸν φύλακα τῆς ψυχῆς μας ἄγγελο, ἡ ὁποία ἀρχίζει: «Ἅγιε ἄγγελε, ὁ ἐφεστὼς τῆς ἀθλίας μου ψυχῆς …». Ἡ Ἐκκλησία μας, μὲ αὐτὰ τὰ κείμενα, μᾶς ὑπενθυμίζει τὴν διδασκαλία της περὶ φύλακος ἀγγέλου ἑνὸς ἑκάστου ἀνθρώπου.
2. Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἀναφέρονται ἀρκετὲς ἐμφανίσεις ἀγγέλων τοῦ Θεοῦ σὲ διάφορα πρόσωπα. Πολλὲς ἀπὸ αὐτὲς ἔγιναν πρὸς πληροφόρηση τῶν ἀνθρώπων γιὰ τὸ θέλημα καὶ τὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ. Ἄλλες, ὅμως, ἔγιναν γιὰ τὴν προστασία καὶ καθοδήγηση τῶν ἀνθρώπων τοῦ Θεοῦ. Μία τέτοια περίπτωση περιγράφεται στὸ βιβλίο Τωβίτ. Σὲ αὐτὸ ὁ ἀρχάγγελος Ραφαὴλ συνοδεύει ὡς ἄγνωστος νεανίας τὸν υἱὸ τοῦ Τωβὶτ Τωβία στὴν μακρινὴ διαδρομή του καὶ τὸν σώζει ἀπὸ κινδύνους καὶ ἀπροσδόκητες περιπέτειες. Στὸ τέλος τῆς ἱστορίας, στὴν ἐπιστροφὴ στὴν πατρικὴ οἰκία ἀποκαλύπτει τὴν ἰδιότητά του καὶ τὸν ρόλο ποὺ ἔπαιξε γιὰ τὴν αἰσία ἔκβαση τοῦ ταξειδιοῦ τοῦ Τωβία. Ὁ ψαλμωδὸς ἐπισημαίνει ὅτι «παρεμβαλεῖ ἄγγελος Κυρίου κύκλῳ τῶν φοβουμένων αὐτὸν καὶ ῥύσεται αὐτούς» (Ψαλμ. 33: 8).
Στὸ Εὐαγγέλιο ὁ Κύριός μας ἀναφέρεται σὲ κάποια στιγμὴ στοὺς «μικρούς», τοὺς ἐλαχίστους καὶ ἀσήμους ἀνθρώπους, λέγοντας «ὅτι οἱ ἄγγελοι αὐτῶν ἐν οὐρανοῖς διὰ παντὸς βλέπουσι τὸ πρόσωπον τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. 18: 10). Μὲ τὴν φράση αὐτὴ ὁ Κύριος μᾶς διδάσκει ὅτι ὑπάρχει ἕνας ἄγγελος γιὰ ἕκαστον ἄνθρωπο, ἀκόμη καὶ γιὰ τοὺς πλέον ἀσήμους καὶ ἀφανεῖς.
Ἀπὸ τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Κυρίου μας θεμελίωσε ἡ Ἐκκλησία μας τὴν διδασκαλία της γιὰ τὴν ὕπαρξι τοῦ φύλακος ἀγγέλου. «Ἕκαστος ἡμῶν ἄγγελον ἔχει»[1]. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ἰδιαιτέρως ὅμως οἱ βαπτισμένοι χριστιανοί, ἀποκτοῦν κάποιον ἄγγελο ὡς προσωπικό τους φύλακα, ἀλλὰ καὶ καθοδηγὸ στὶς δυσκολίες τῆς ζωῆς. «Παντὶ πεπιστευκότι εἰς τὸν Κύριον ἄγγελος παρεδρεύει»[2], διδάσκει ὁ Μ. Βασίλειος. Στὴν Ἀκολουθία πρὸ τοῦ Βαπτίσματος διαβάζομε σὲ κάποια εὐχή: «σύζευξον τῇ ζωῇ αὐτοῦ ἄγγελον φωτεινόν, ῥυόμενον αὐτὸν ἀπὸ πάσης ἐπιβουλῆς τοῦ ἀντικειμένου, ἀπὸ συναντήματος πονηροῦ, ἀπὸ δαιμονίου μεσημβρινοῦ, ἀπὸ φαντασμάτων πονηρῶν».
Ἔργο τοῦ φύλακος ἀγγέλου μας εἶναι ἡ προστασία μας ἀπὸ τὶς ἐπιθέσεις τῶν δαιμόνων, ἡ διαφύλαξή μας ἀπὸ κάθε ἀτύχημα, ἀσθένεια καὶ δυσκολία (ὅταν αὐτὴ δὲν ἐπιτρέπεται ἀπὸ τὴν πατρικὴ ἀγάπη καὶ πρόνοια τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸ συμφέρον τῆς ψυχῆς μας), ἡ ἐνίσχυσή μας στὰ ἀπροσδόκητα καὶ ἀπρόβλεπτα γεγονότα τῆς ζωῆς, ἡ τόνωσή μας στὴν ἐπιλογὴ τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καὶ στὴν ἐφαρμογὴ τῶν ἐντολῶν Του, ἡ προτροπή του πρὸς μετάνοια ὅταν ἀπομακρυνόμαστε ἀπὸ τὸν δρόμο τοῦ Θεοῦ καὶ τόσα ἄλλα. Ὁ ἅγιος Βασίλειος διδάσκει χαρακτηριστικὰ μὲ ἕνα παράδειγμα ὅτι ὅπως ὁ καπνὸς ἐκδιώκει τὶς μέλισσες ἀπὸ τὴν κυψέλη, ἔτσι καὶ ἡ πολύδακρυς ἁμαρτία ἀπομακρύνει ἀπὸ κοντά μας τὸν φύλακα ἄγγελο: «ὡς γὰρ τὰς μελίσσας καπνὸς φυγαδεύει, καὶ τὰς περιστερὰς ἀπελαύνει δυσωδία· οὕτω καὶ τὸν φύλακα τῆς ζωῆς ἡμῶν ἄγγελον ἡ πολύδακρυς καὶ δυσώδης ἀφίστησιν ἁμαρτία»[3].
Ὁ φύλακας ἄγγελος μᾶς συνοδεύει σὲ ὁλόκληρη τὴν πορεία τῆς ζωῆς μας καὶ παρίσταται καὶ συμπαρίσταται σὲ ὅλες τὶς πνευματικές μας ἐμπειρίες καὶ στοὺς ἀσκητικούς μας ἀγῶνες.
Ἡ τελευταία του ἀποστολὴ ἐπιτελεῖται μὲ τὸν θάνατό μας, ὅπου μᾶς ὑπερασπίζεται ἐνώπιον τῶν τελωνίων, δηλαδὴ τῶν δαιμόνων οἱ ὁποῖοι ἀληθεύοντες ἢ ψευδόμενοι ἐπιδιώκουν τὴν κράτησή μας ὑπὸ τὴν ἐξουσία τους, ὡς ἀμετανοήτων ἁμαρτωλῶν, ἐπιδεικνύοντας τὰ χρεώγραφα τῶν ἁμαρτιῶν μας.
Οἱ ἅγιοι τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ πολλοὶ εὐλαβεῖς καὶ ἐνάρετοι χριστιανοί, εἶχαν ἀξιωθεῖ νὰ δοῦν τὸν φύλακα ἄγγελό τους ἐν ζωῇ. Ἴσως καὶ ἐμεῖς νὰ ἔχουμε παραδείγματα στὴν προσωπική μας ζωὴ τῆς προστασίας τοῦ καλοῦ μας ἀγγέλου σὲ συμβάντα ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ εἶχαν ὁδηγήσει σὲ θανάσιμο ἢ σοβαρὸ ἀτύχημα. Στὸν βίο τοῦ ὁσίου Ἰακώβου τοῦ ἐν Εὐβοίᾳ διαβάζουμε ὅτι: «Κάποια φορά, βλέποντας τοὺς Ἁγίους Ἀγγέλους νὰ ὑπερίπτανται τῆς Ἁγίας Τραπέζης, δὲν μποροῦσε νὰ κάνει τὴ Μεγάλη Εἴσοδο· ὁ ψάλτης συνεχῶς ἐπαναλάμβανε ‘Ὡς τὸν Βασιλέα τῶν ὅλων ὑποδεξάμενοι’ καὶ ὁ Ἀρχάγγελος μὲ τὴν φτερούγα του τὸν ἔσπρωξε ἀπὸ τὸν ὦμο καὶ τὸν ὁδήγησε νὰ κάνει τὴ Μεγάλη Εἴσοδο’»[4].
3. Ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας περὶ φύλακος ἀγγέλου μᾶς ἐνισχύει στὴν πνευματική μας πορεία. Ἀλλὰ μᾶς δημιουργεῖ καὶ μία ἱερὰ ὑποχρέωση. Νὰ μὴν λυπήσουμε μὲ τὴν διαγωγή μας τὸν φύλακα ἄγγελό μας καὶ νὰ μὴν ἀκυρώσουμε μὲ τὶς κακὲς ἐπιλογές μας τὸ ἔργο τὸ ὁποῖο τοῦ ἔχει ἀναθέσει ὁ Ἴδιος ὁ Θεός. Σημειώνει ὁ ἅγιος Παΐσιος: «Ξέρετε ὅμως τί εἶναι, ὁ Φύλακας Ἄγγελος νὰ ταλαιπωρῆται χρόνια μὲ μιὰ ψυχή, καὶ τελικὰ νὰ ἐπιστρέψη στὸν Θεὸ μὲ ἄδεια χέρια πληγωμένος; Καὶ μόνο γι’ αὐτὸν τὸν λόγο, ἀπὸ φιλότιμο γιὰ τὸν κόπο ποὺ κάνει ὁ Φύλακας Ἄγγελός μου, πρέπει νὰ ἀγωνισθῶ, γιὰ νὰ μὴν πάω στὴν κόλαση»[5]. Γιατὶ ἀποστολὴ τοῦ φύλακος ἀγγέλου εἶναι νὰ ὁδηγήσει τὶς ὑπάρξεις μας (σῶμα καὶ ψυχή) στὴν σωτηρία, στὴν βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ὅπου ἐκεῖ πέραν τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, Τὸν Ὁποῖο θὰ βλέπουμε «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον» (Α΄ Κορ. 13: 12), θὰ βλέπουμε καὶ τὸν φύλακα ἄγγελό μας εὐφραινόμενοι καὶ συνευωχούμενοι «σύν πᾶσι τοῖς ἁγίοις» (Ἐφεσ. 3: 18).
[1] Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τὰς Πράξεις, ὁμιλία 26, γ΄ (PG 60, 201).
[2] Μ. Βασιλείου, Ὁμιλίαι εἰς τοὺς Ψαλμούς, ΛΓ’ 5 (ΒΕΠ 52, 81).
[3] Μ. Βασιλείου, Ὁμιλίαι εἰς τοὺς Ψαλμούς, ΛΓ’ 5 (ΒΕΠ 52, 81). Πρβλ. Συμεὼν Μεταφραστοῦ, Ἠθικοὶ Λόγοι ἐκλεχθέντες ἐκ τῶν ἔργων τοῦ Μ. Βασιλείου, Περὶ ἁμαρτίας, 2 (ΒΕΠ 57, 236).
[4] Ἕνας σύγχρονος ἅγιος: Ὁ Ὅσιος Ἰάκωβος (Τσαλίκης), (Λίμνη Εὐβοίας: Ἱ.Μ. Ὁσ. Δαυίδ, 2020), σ. 90. Βλ. καὶ ἀγγελοφάνεια στὸν βίο τοῦ ὁσίου Παϊσίου ἐν: Λόγοι ΣΤ’, Περὶ προσευχῆς, σ. 95.
[5] Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι ΣΤ’, Περὶ προσευχῆς (Σουρωτή: Ἱ.Ἡσ. Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης, 2012), σ. 94.
