ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς
«Ὅταν ὁ νοῦς ἀσχολῆται μὲ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, τὰ πάθη ὑποχωροῦν μόνα τους»[1].
«’Ἡ τεθλασμένη εἶναι συντομωτέρα τῆς εὐθείας’. Δηλαδὴ νὰ ἀποφεύγης νὰ συγκρούεσαι μὲ τοὺς ἄλλους, χωρὶς σοβαρὸν λόγον, γιὰ νὰ μὴν ἔχης καθυστέρησι στὴν πνευματική σου πορεία»[2].
«Δὲν μποροῦσε νὰ καταλάβη πῶς μπορεῖ κάποιος νὰ κοιμᾶται ἀρκετὲς ὧρες συνέχεια, χωρὶς νὰ τὸν ξυπνάη ὁ πόθος τῆς ἐπικοινωνίας μὲ τὸν Θεόν»[3].
«ὅταν ἔλεγε ‘Γαλιλαία’, ἐννοοῦσε τὴν ἰδιαίτερη γιὰ τὴν κάθε ψυχὴ ὥρα τῆς Χάριτος, κατὰ τὴν ὁποία γιὰ πρώτη φορὰ ἀποκτᾶ κανεὶς τὴν ἐπίγνωσι τῆς θείας ἀγάπης»[4].
«Δύο πράγματα μᾶς συνέχουν: Ἡ ἄπειρος ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ δική μας ἁμαρτωλότης. Αὐτὰ πρέπει νὰ μᾶς γονατίζουν. Νὰ πέφτωμε κάτω, γιατὶ δὲν εἴμεθα ἄξιοι νὰ ἀντικρύσωμε τὸ Πρόσωπο τοῦ Κυρίου»[5].
«ᾧ τοίνυν ὁ νοῦς ὑγιαίνει, τούτῳ οὐκ ἀναγκαῖα τὰ γράμματα»[6].
«ὅ,τι φυτέψης στὴν παιδικὴ ψυχή, δὲν ἐκριζώνεται εὔκολα»[7].
«Περνοῦσαν τὸ βράδυ τὰ τσακάλια μέσα ἀπὸ τὴν αὐλὴ καὶ δὲν μᾶς ἔνοιαζε, παρ’ ὅλο ποὺ δὲν εἴχαμε καμμία ἀσφάλεια»[8].
«Κάθε ἐκκοπὴ θελήματος θεωρεῖται εὐκαιρία ἁγιασμοῦ καὶ ἐλευθερώνει τὸν ἄνθρωπον ἀπὸ τὰ δεσμὰ τῆς φιλαυτίας»[9].
«Νὰ εἴμαστε ἀμέριμνοι, ὅπως τὰ παιδιὰ στὴν κοιλιὰ τῆς μάνας»[10].
«Ἐμεὶς ἤλθαμε ἐδῶ γιὰ θεία συνομιλία… Οἱ μοναχοί, ὅταν προσεύχωνται, ἀγκαλιάζουν ὅλο τὸ σύμπαν καὶ γίνονται συνήγοροι ὅλου τοῦ κόσμου. Ἔτσι πρέπει νὰ γίνωμε. Νὰ πονᾶμε γιὰ ὅλο τὸν κόσμον, νὰ τὸν ἀγκαλιάζωμε καὶ νὰ τὸν παρουσιάζωμε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ»[11].
«Δικό μας εἶναι τὸ χωράφι. Γιατὶ νὰ μὴν σπέρνωμε ἐμεῖς καὶ νὰ ἀφήνωμε τὸν ἀντικείμενον νὰ σπέρνη;»[12].
«Ἤθελε νὰ ἔχωμε συνεχῶς ζωγραφισμένες στὸ νοῦ μας θεῖες εἰκόνες, ὥστε νὰ μὴν δίνωμε τὸ δικαίωμα στὸν ἐχθρὸν νὰ ζωγραφίζη τὰ δικά του. Κυριώτερον ὅπλον στὸν ἀγῶνα μας θεωροῦσε τὴν ἐκκοπὴν τῶν θελημάτων, τὴν ὑπακοήν, τὴν ταπείνωσιν»[13].
«Ἐὰν μὲ τὴν ταπεινοφροσύνη ἀνοιχθοῦν οἱ ὀφθαλμοὶ τῆς ψυχῆς μας καὶ κατανοήσωμε τὴν πτωχεία μας, τότε ἀρχίζει τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ νὰ δουλεύη ἐλεύθερα. Ὁ Κύριος ἐργάζεται ὅπου βρῆ ψυχὰς ταπεινάς. Δὲν ἐργαζόμεθα ἐμεῖς· ἐργάζεται ὁ ἴδιος ὁ Κύριος γιὰ τὴν σωτηρία μας»[14].
«Ἐφ’ ὅσον, λοιπόν, θέλομε ν’ ἀπολαύσωμε τοὺς Ἀγγέλους στὸν οὐρανόν, γιατὶ τοὺς ἀδελφούς μας νὰ μὴ τοὺς βλέπωμε Ἀγγέλους ἤδη ἀπὸ τώρα; Γιατί νὰ μὴ ἀπολαύσωμε ἀπὸ τώρα αὐτοὺς τοὺς ὁρατοὺς ἀγγέλους, τοὺς ἀδελφούς μας;»[15].
«Γιατί, ἐνῶ ἡ εὐθεῖα εἶναι συντομωτέρα πάσης ἄλλης γραμμῆς, στὴν μοναχικὴ ζωή, παρακαλῶ, ἡ τεθλασμένη εἶναι πιὸ σύντομη, γιατὶ δὲν συγκρούεσαι μὲ κανένα· μόλις συναντήσης ἐμπόδιο, κάνεις δίπλα καὶ περνᾶς… Ἔτσι ἐπιτυγχάνεται ἡ εἰρήνευσις τῆς ζωῆς μας καὶ δὲν ἔχομε πνευματικὴ καθυστέρησι»[16].
«’Ὅταν βλέπωμε ὅτι ἔχομε ἀντιπάθεια πρὸς κάποιον, πρέπει νὰ ἐγείρωμε προσευχὴν γι’ αὐτόν. Εἶναι τὸ μόνο φάρμακο. Αὐτὸ τὸ ἐδοκίμασα καὶ ἐγώ’. Τότε ὁ Θεὸς βλέποντας ὅτι ταπεινούμεθα θὰ μᾶς δώση τὸ ἔλεός Του, γιὰ νὰ μπορέσωμε ν’ ἀγαπήσωμε τὸν ἐχθρόν. Πρῶτα πρέπει νὰ συγχωρήσωμε, γιὰ νὰ βροῦμε τὴν δύναμι στὴ συνέχεια νὰ ἀγαπήσωμε. Νὰ ἁπλώσωμε τὴν ἴδια ἀγάπη σὲ φίλους καὶ ἐχθρούς. Ἢ θὰ βάλης στὴν καρδιά σου καὶ τοὺς ἐχθρούς, μαζὶ μ’ ἐκείνους ποὺ ἀγαπᾶς, ἢ δὲν θὰ ἔχης μέρος στὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ»[17].
«Ἐγὼ εἶμαι… ἐσύ! Ὅποιος χαίρεται τὸ χάρισμα τοῦ ἄλλου, τὸ ἀπολαμβάνει πρῶτα ὁ ἴδιος ὡς ἰδικό του καὶ βοηθεῖ καὶ τὸν ἄλλο νὰ τὸ πολλαπλασιάση»[18].
«Ἂς προσέξωμε στὴν ζωὴ τὶς λεπτομέρειες, γιὰ νὰ ἔχωμε καθαρὸν νοῦ καὶ νὰ καθηλώνωμε τὰ πάθη μας, μέχρι νὰ σβήσουν. Ἂν ὁ διάβολος δὲν βρίσκη πάθη γιὰ νὰ πιασθῆ, δὲν ἠμπορεῖ νὰ δουλέψη εἰς βάρος μας»[19].
«Μόλις, λοιπόν, ἔρχεται ὁ διάβολος νὰ σπείρη κάτι, ἀμέσως ἐσὺ σπέρνεις τὸ δικό σου: ὅ,τι ὡραῖο καὶ θεῖο ἔχεις. Καὶ αὐτὸς φεύγει…»[20].
«Πρέπει ὅλα τὰ ἐρωτηματικὰ νὰ τὰ μετατρέπωμε σὲ θαυμαστικά, χάριν τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ! Πρέπει νὰ ὡραιοποιοῦμε μὲ καλοὺς λογισμοὺς ὅλες τὶς ἄσχημες πλευρὲς τοῦ πλησίον. Ἔτσι, οἱ ἀρνητικὲς ἐκδηλώσεις τῶν ἀδυναμιῶν τοῦ συναθρώπου, θὰ ἀποβαίνουν γιὰ μᾶς θετικὲς συγκυρίες, πρὸς τήρησι τῶν θείων ἐντολῶν, καὶ θὰ ζοῦμε ἀπὸ ἐδῶ τὴν ἁρμονία καὶ τὴν ὡραιότητα τοῦ οὐρανίου κόσμου»[21].
«Ὡς ἀπόδειξι τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν Θεὸν ὁ Παπποῦς ἐθεωροῦσε τὴν μετ’ εὐχαριστίας ὑπομονὴν στὶς δοκιμασίες καὶ στὶς θλίψεις τῆς καθημερινῆς ζωῆς. ‘Κάθε θλῖψις’, ἔλεγε, ‘εἶναι ἕνα ἄνθος, ποὺ μᾶς προσφέρει ὁ Χριστός· καὶ ἐπάνω του φέρει τὸ ἐρώτημα: ‘’Φιλεῖς με;’’. Ἐὰν ἀντιπροσφέρωμε στὸν Κύριον τὴν εὐχαριστία μας | μὲ τὴν ἀποδοχὴ τῆς δοκιμασίας καὶ ἀπαντήσωμε: ‘Ναί, Κύριε, σὺ οἶδας ὅτι φιλῶ Σε’, τότε ἀρχίζει τὸ ἄνθος νὰ δένη καρπό»[22].
«προέτρεπε τὶς μητέρες νὰ παραμένουν κοντὰ στὰ παιδιά τους - ἐκτὸς ἀπολύτου ἀνάγκης – καὶ νὰ φροντίζουν τὴν ἐν Χριστῷ παιδεία τους. Ἰσχυριζόταν μὲ πεποίθησι ὅτι οἱ ἀντίθεες δυνάμεις, μὲ τὰ σκοτεινὰ σχέδιά τους, κατώρθωσαν νὰ πείσουν τὴν γυναῖκα νὰ ἀφήση τὸ θεουργικὸν ἔργον της καὶ νὰ σπαταλᾶ τὶς πολύτιμες δυνάμεις της σὲ ἀσχολίες μάταιες ἢ καὶ ἀνωφελεῖς. Ἔτσι, κατώρθωσαν νὰ ἀποδυναμώσουν τὸν οἰκογενειακὸν θεσμόν, πλήττοντας τὸν κεντρικόν του ἄξονα»[23].
«Ἡ ἀγάπη τότε εἶναι ἀληθινή, ἀνιδιοτελής, ὅταν ἐκφράζεται μὲ τὴν θυσία χάριν τοῦ ἀγαπωμένου. Ἔτσι δὲν εἶναι; Ἡ θυσία εἶναι ἡ τροφή, ποὺ διατηρεῖ καὶ αὐξάνει τὴν ἀγάπην»[24].
«Τὰ παιδιὰ συγκινοῦνται, ὅταν βλέπουν τὴν θυσία, τὴν ὑπομονή, τὴν ἀγάπη καὶ τὴν αὐταπάρνησι τῶν γονέων, καὶ μὲ προθυμία ἀκολουθοῦν τὸ παράδειγμά τους. Καὶ ὁ Θεός, εὐλογῶντας τὸν ἀγῶνα τῶν γονέων, σκεπάζει μὲ τὴν θεία Χάρι καὶ τὰ παιδιά»[25].
«-Γέροντα, ἔχω μεγάλο ἄγχος γιὰ τὰ παιδιά, τώρα ποὺ ἐμεγάλωσαν, γιατὶ εἶναι ἐκτεθειμένα σὲ τόσους κινδύνους. Καὶ ἡ ἀπάντησις: -Θέλεις νὰ πῆς ὅτι ἔχεις πολὺ ἐγωϊσμό, ποὺ σὲ ὁδηγεῖ σὲ ὀλιγοπιστία. Ἐὰν ἐσεῖς οἱ γονεῖς ζῆτε πραγματικὰ τὴν ζωὴ τοῦ Χριστοῦ, ὁ Θεὸς θὰ ἁρπάξη τὰ παιδιά σας καὶ θὰ τὰ ὁδηγῆ Ἐκεῖνος στὸν δρόμο τοῦ ἁγιασμοῦ. Μὴ νομίζετε ὅτι ἐσεῖς θὰ σώσετε τὰ παιδιά. Ὁ Θεὸς εἶναι Αὐτὸς ποὺ σώζει. Μὲ ταπείνωσι, λοιπόν, νὰ παρακαλῆτε τὸν Θεόν. Ὅταν γνωρίζωμε ὅτι ἐμεῖς δὲν κάνωμε τίποτα ἀπολύτως, ἐνῶ ὁ Θεὸς κάνει τὰ πάντα, κλείνομε τὴν πόρτα στὸν πειρασμὸν καὶ ἀφιέμεθα στὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ»[26].
«Ἐὰν ἔχης τὴν ὑπακοὴν καὶ τὴν ταπείνωσιν, οἱ ἄλλες ἀρετὲς ἔρχονται ὅλες μόνες τους καὶ μαζεμένες»[27].
«Τὸ θέλημα τοῦ ἄλλου σὲ ἐλευθερώνει ἀπὸ τὸν ἑαυτόν σου, ἐνῶ τὸ ἴδιον σὲ σκλαβώνει· καὶ ἔχεις νὰ δοκιμάσης πλέον τὸ ποτήρι τῆς πικρίας. Ὁ ἄνθρωπος ἁγιάζει καὶ θεοῦται μὲ τὴν ταπεινοφροσύνη»[28].
«Ὅλα αὐτὰ ἔγιναν κατὰ παραχώρησιν Θεοῦ, γιὰ νὰ δῶ τὴν πτωχεία μου ἐγώ: -Βρέ, παλιάνθρωπε, λέω στὸν ἑαυτόν μου, ποιὸς εἶσαι σὺ ποὺ θυμώνεις; Τί εἶναι ὁ ἄλλος ποὺ τοῦ φέρεσαι ἔτσι;»[29].
«Ἡ ἀληθινὴ ἀγωνία τοῦ μοναχοῦ εἶναι πῶς θὰ σωθῆ ὁ κόσμος καὶ πῶς θὰ ἔλθουν οἱ πάντες εἰς μετάνοιαν καὶ σωτηρίαν»[30].
«Μᾶς τρέφει μὲ τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα Του καὶ θὰ μᾶς ὑστερήση τὸ ψωμί; Ἐμεῖς πρέπει νὰ ζητᾶμε μόνο τὴν Βασιλεία Του»[31].
«Καὶ ὅταν δὲν ἔχη ὁ διάβολος πάθη νὰ πιασθῆ, δὲν ἠμπορεῖ νὰ δουλέψη εἰς βάρος μας»[32].
«Ἂς εἴμαστε τομαράκια· μᾶς ἔχει φίλους ὁ Θεός… καὶ κάνει μεγάλη ὑπακοὴ εἰς ἡμᾶς. Δὲν μᾶς ἀρνεῖται τίποτε ὁ Θεός, ἐκτὸς καὶ ἂν ζητοῦμε πράγματα ἀνώφελα γιὰ τὴν σωτηρία μας»[33].
«Πολλὲς φορὲς μᾶς ἔρχονται ξαφνικὰ στὴν μνήμη ἄνθρωποι, ποὺ τοὺς εἴχαμε λησμονήσει γιὰ χρόνια. Μᾶς τοὺς ὑπενθυμίζει ὁ Θεός, γιὰ νὰ προσευχηθοῦμε γι’ αὐτούς· καὶ τότε ἡ προσευχή μας εἶναι πιὸ δυνατὴ καὶ πιὸ φλογερή, καθὼς γινόμαστε ὄργανα τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ψυχῶν»[34].
«Ὁ ἁπλοῦς ἄνθρωπος ἔχει εὐρύτητα νοὸς και, ἀντιστρόφως, ὁ ἔχων εὐρύτητα νοὸς εἶναι ἁπλοῦς ἄνθρωπος. Τὰ πάντα στὴν πνευματικὴ ζωὴ ἐπιτυγχάνονται μὲ ἁπλότητα»[35].
«Ὅταν διαρκῶς καὶ ἀφώνως κραυγάζωμε τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ἐξ ὅλης τῆς διανοίας καὶ ἐξ ὅλης τῆς καρδίας μας, τότε αὐτὸ ‘τὸ ὑπὲρ πᾶν Ὄνομα’ γίνεται κρίκος ποὺ συνδέει τὸν νοῦ καὶ τὴν καρδίαν· τὴν ἐρῶσαν ψυχὴν καὶ τὸν ἐρώμενον Θεόν!»[36].
«Ὅταν λειτουργῶ, αἰσθάνομαι δύο Ἀγγέλους νὰ στέκωνται δίπλα μου ἑκατέρωθεν τῆς ἁγίας Προθέσεως»[37].
«Ὅταν λειτουργῶ, αἰσθάνομαι κοντά μου τὴν παρουσία ἑπτὰ Ἀγγέλων, ποὺ στέκονται ἀνὰ τρεῖς ἑκατέρωθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης καὶ ἕνας δεξιά μου»[38].
«ἡ φυσικὴ ἀποκάλυψις εἶναι φανέρωσις τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ»[39].
«Ἂν τώρα ἡ θέα τοῦ Προσώπου Του δίνη τέτοια ἀγαλλίασι, σκέψου τί θὰ γίνη στὴν ἄλλη ζωή, τὴν αἰώνιον!...»[40].
«Μποροῦμε, λοιπόν, νὰ βάλωμε τὸν Ἄγγελό μας νὰ μιλήση στὸν Ἄγγελο τοῦ πλησίον, ὥστε νὰ συνεργασθοῦν καὶ οἱ δύο γιὰ τὴν σωτηρία του!»[41].
[1] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 16.
[2] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 17.
[3] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 18.
[4] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 32.
[5] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 58.
[6] Μ. Ἀθανασίου, Βίος Μ. Ἀντωνίου, (PG 26, 945), παρά: Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 66.
[7] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 67.
[8] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 77.
[9] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 84.
[10] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 85.
[11] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 89.
[12] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 101.
[13] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 101.
[14] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 102.
[15] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 104.
[16] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 108.
[17] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 111.
[18] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 113.
[19] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 117.
[20] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 118.
[21] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 120.
[22] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 129-130.
[23] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 153.
[24] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 155.
[25] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 164.
[26] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 167.
[27] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 182.
[28] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 183.
[29] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 186.
[30] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 196.
[31] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 200.
[32] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 206.
[33] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 226.
[34] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 228.
[35] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 239.
[36] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 241.
[37] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 246.
[38] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 253.
[39] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 270.
[40] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 288.
[41] Ὁ πατὴρ Δαμασκηνός. Ἀφανείας φῶς (Μέγαρα: Ἱερὰ Μονὴ Προδρόμου – Μακρυνοῦ, 2021), σ. 293.
