Αθήνα 11.6.2008
Α’ Ο Θεός
1. Η αναζήτηση τον Θεού
α) Το έμφυτο της αναζήτησης (Αυγουστίνος)
β) Η προ Χριστού αναζήτηση (Ινδίες, Αίγυπτος, Ίνκας, Αρχαία Ελλάδα)
γ) Σύγχρονη αναζήτηση (Αϊνστάιν, Καμύ, Μπέκετ)
δ) Αγωνίες και αναζητήσεις του σύγχρονου ανθρώπου
2. Ο Θεός της Π.Δ.
α) Δημιουργία του κόσμου και τού ανθρώπου
β) Φιλοξενία του Αβραάμ
γ) Θεοπτία του Μωυσή
δ) Προφήτες (Ηλίας - Ησαΐας)
ε) Εικόνες των Ψαλμών για τον Θεό
3. Ο Θεός της Κ.Δ.
α) «Πνεῦμα ὁ Θεὸς»
β) Τριαδικότητα (Βάπτιση, αρχιερατική προσευχή)
γ) «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστι»
δ) «Ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν»
4. Ο Θεός στη χριστιανική λατρεία
α) Εισαγωγή στη λατρεία
β) Δείγματα ύμνων (Χριστουγέννων, Θεοφανείων, Πεντηκοστής)
γ) Δείγματα θεολογικών ευχών
δ) Κινήσεις και δρώμενα στη λατρεία
5. Ο Θεός στη χριστιανική τέχνη
α) Αρχιτεκτονική: η θεολογία των χώρων
β) Η θεολογία της εκκλησιαστικής μουσικός
γ) Η θεολογία των εικόνων και των πινάκων
δ) Η χριστιανική τέχνη σήμερα: συντηρητισμός – νεωτερισμός, συνέχιση της παράδοσης
Β’ Το πρόσωπο του Ιησού
6. Ο Ιησούς της ιστορίας
α) Εξωχριστιανικὲς μαρτυρίες
β) Έρευνα για τον ιστορικό Ιησού
γ) Η αξιοπιστία των κειμένων της Εκκλησίας (και τα Απόκρυφα)
δ) Γνώμες μεγάλων ιστορικών
7. Ο Ιησούς της Ορθοδοξίας
α) Ορθόδοξη Χριστολογία
β) Πατερική προσέγγιση του Χριστού
γ) Λατρεία, προσευχή και εμπειρία Χριστού
δ) Χριστοκεντρικότητα, Πνευματολογία, Εκκλησιολογία
8. Ο Ιησούς του Δυτικού Χριστιανισμού
α) Ρωμαιοκαθολική Λατρεία και μυστική εμπειρία τού Ιησού (Εορτή της ιεράς καρδίας, στίγματα του Ιησού)
β) Τονισμός της Σταυρώσεως
γ) Προτεσταντική προσέγγιση: λύτρωση, αναγέννηση
9. Ιησούς και αμφισβήτηση
α) Αρχαίες αρέσεις
β) Νεώτερα πορτραίτα
γ) Απόψεις της κοινής γνώμης για τον Ιησού (από ἐρευνες)
δ) Βαθύτερες αιτίες της αμφισβήτησης
10. Το πορτραίτο του Ιησού
α) Βυζαντινή εικονογραφία
β) Αναγεννησιακή και Μπαρόκ ζωγραφική
γ) Σύγχρονη δυτική ζωγραφική
δ) Σύγχρονοι αγιογράφοι
11. Ο Ιησούς στην ποίηση
α) Δείγματα από τούς υμνογράφους
β) Ποιήματα «θρησκευτικής» ποίησης (Βερίτης, Μπολέτσης, Μάϊνας, Μουντές …)
γ) Ποιήματα νεωτέρων ποιητών (Σεφέρης - Ἐλύτης – Βάρναλης – Ρίτσος – Βρεττάκος)
δ) Ποιήματα ξένων ποιητών (Δάντης, Έλιοτ, Κλωντέλ, Σιλλερ, …)
Γ’ Η Εκκλησία
12. Είσοδος της Εκκλησίας στον κόσμο
α) Πεντηκοστή
β) Η καινή ζωή των χριστιανών (ισότητα, κοινοκτημοσύνη, οικουμενικότητα, κ.λπ.)
γ) Το συνεχές άνοιγμα στον κόσμο (ιεραποστολή)
δ) Πρόσληψη και εξαγιασμός του κόσμου
13. Η Εκκλησία σε πορεία, Α’
α) Περίοδος διωγμών-Μάρτυρες
β) Η αδιαίρετη Εκκλησία σε Ανατολή και Δύση
γ) Το σχίσμα των Εκκλησιών
δ) Ησυχαστικές έριδες
14. Η Εκκλησία σε πορεία, Β’
α) Τουρκοκρατία - Νεομάρτυρες
β) Η Εκκλησία στην Ελληνική Επανάσταση
γ) Εθνικές και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
δ) Η Εκκλησία στους εθνικούς αγώνες του 20ου αι. (Μακεδονικός αγώνας, Κατοχή, Αντίστα-ση, Κύπρος,)
15. Οι κληρικοί στην Εκκλησία
α) Αποστολικά χρόνια
β) Αποστολική διαδοχή - θέση επισκόπου
γ) Βαθμοί ιεροσύνης και έργο τους
δ) Το έργο του κλήρου: η διακονία του λαού
16. Οι λαϊκοί στην Εκκλησία
α) Γενική ιεροσύνη- Συμμετοχή στο τριπλό αξίωμα τού Χριστού
β) Ειδική ιεροσύνη
γ) Συμμετοχή στην εκλογή των ποιμένων
δ) Δραστηριοποίηση των λαϊκών στη ζωή της Εκκλησίας
17. Η Ορθοδοξία ανά τον κόσμο
α) Διάρθρωση της Εκκλησίας
β) Πρεσβυγενή Πατριαρχεία
γ) Νεώτερα Πατριαρχεία και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
δ) Ορθόδοξες Ιεραποστολές
Δ’ Κόσμος - άνθρωπος – κοινωνία
18. Ο πνευματικός κόσμος
α) Διδασκαλία για τους αγγέλους
β) Αγγελοφάνειες στην Π.Δ. και στον Κ.Δ.
γ) Αποστολή και δράση των αγγέλλων στην Εκκλησία
19. Ο υλικός κόσμος
α) Δημιουργία του κόσμου
β) Πλάση του ανθρώπου
γ) Εξαγιασμός της ύλης
δ) Σεβασμός της ύλης (χριστιανική Οικολογία)
20. Σεξουαλικότητα και έρωτας
α) Σημερινές αντιλήψεις για τη σεξουαλικότητα
β) Εκκλησιαστική προσέγγιση της σεξουαλικότητας και του έρωτα
21. Γάμος και οικογένεια
α) Το μυστήριο του γάμου
β) Από την ιερολογία του γάμου
γ) Σχέσεις των μελών της οικογένειας
δ) Η οικογένεια ως «κατ’ οἶκον ἐκκλησία»
.
22. Η συναισθηματική ζωή του ανθρώπου
α) Η συναισθηματική νοημοσύνη
β) Η αξία και σημασία των συναισθημάτων
γ) Η διαχείριση των συναισθημάτων
δ) Ο συναισθηματικός κόσμος των εφήβων
23. Η υγεία του ανθρώπου
α) Μέριμνα για υγιεινή ζωή - Αποφυγή βλαπτικών συνηθειών
β) Πνευματική αντιμετώπιση του πόνου και της ασθενείας
γ) Υγεία ψυχής και σώματος
24. Το πρόβλημα της κοινωνικής δικαιοσύνης
α) Έννοια και προέλευση του προβλήματος
β) Θεωρίες για τη διαχείρισή του
γ) Εκκλησιαστική αντιμετώπιση του
δ) Διαχείριση των αγαθών, φιλανθρωπία, αλλαγή κοινωνικών δομών
25. Παραβατικότητα και σωφρονισμός
α) Αίτια και αντιμετώπιση της παραβατικότητας
β) Εγκλεισμός στις φυλακές
γ) Ποινή και κοινωνική εργασία
δ) Το πρόβλημα της θανατικής ποινής
26. Εθελοντισμός και κοινωνική προσφορά
α) Έννοια και διαστάσεις του εθελοντισμού
β) Ιδρύματα και οργανώσεις κοινωνικής εργασίας
γ) Το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας
δ) Θεολογική θεμελίωση της κοινωνικής εργασίας
27. Πολυπολιτισμικές κοινωνίες
α) Αίτια δημιουργίας και ιστορική αναδρομή
β) Προσφυγιά, μετανάστευση, ανταλλαγή πληθυσμών, εθνοκάθαρση
γ) Οικονομικοί μετανάστες στην Ελλάδα σήμερα(προβλήματα-προοπτικές)
δ) «Ξένος ἤμην …»
28. Μεγαλουπόλεις και κοινοτισμός
α) Δημιουργία της αστυφιλίας
β) Προβλήματα των μεγαλουπόλεων
γ) Αντιμετώπιση των προβλημάτων
δ) Έννοια και σημασία του κοινοτισμού
29. Μοναξιά και κοινωνικότητα
α) Έννοια και μορφές της μοναξιάς
β) Μοναξιά και δημιουργικότητα
γ) Η μοναξιά του πλήθους και ἡ κοινωνία του ασκητή
Ε’ Η σωτηρία
30. Δημιουργία – πτώση - απολύτρωση
α) Δημιουργία του ανθρώπου «κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν»
β) Το προπατορικό αμάρτημα
γ) Έννοια της θείας Οικονομίας
δ) Το λυτρωτικό έργο του Χριστού
31. Σταθμοί της θείας Οικονομίας
α) Πρόσκληση ενός ανθρώπου: Αβραάμ -Δημιουργία ενός λαού: Ισραήλ
β) Παρεμβάσεις και διαθήκη με τον λαό
γ) Σπέρμα Αβραάμ και Δαυίδ, ὁ Χριστός
32. Οι προφητείες της Π.Δ. για τον Χριστό
α) Το πρωτευαγγέλιο
β) Προφητείες για την έλευση και το έργο του Χριστού
γ) Προεικονίσεις και σύμβολα
33. Τα πάθη και η Ανάσταση στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου
α) Εικόνες από τα πάθη του Θεανθρώπου
β) Φωτογραφίες από τα πάθη των ανθρώπων
γ) Η εικόνα του Σταυρού και της Αναστάσεως
δ) Θεολογικές αναλύσεις των εικόνων
34. Ἐλθέτω ἡ Βασιλεία Σου: αγώνες για την επικράτηση του θελήματος του Θεού στη γη
α) Έννοια της Βασιλείας του Θεού
β) Προϋποθέσεις για την είσοδο στην Βασιλεία: οι μακαρισμοί
γ) Η συνεπής ζωή των πιστών ως επικράτηση του θείου θελήματος
δ) Προσπάθειες για την επικράτηση του καλου (κοινωνικά κινήματα, πολιτικοί αγώνες, Θεολογία της απελευθέρωσης)
35. Οι παραβολές της Βασιλείας του Θεού
α) Καλός μαργαρίτης
β) Μικρά ζύμη
γ) Δέκα παρθένοι
δ) Εργάτες του αμπελώνος
36. Το μυστήριο του Βαπτίσματος
α) Ορισμός και σημασία
β) Θάνατος και ανακαίνιση του παλαιού ανθρώπου
γ) Τέλεση τοῦ μυστηρίου
δ) Νηπιοβαπτισμὸς και ευθύνη γονέων και αναδόχων
37. Το μυστήριο του Χρίσματος
α) Ορισμός και σημασία
β) Συμμετοχή στο τριπλό αξίωμα του Χριστού
γ) Χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος
δ) Συνειδητοποίηση, ανάπτυξη και αξιοποίηση των χαρισμάτων
38. Το μυστήριο της μετανοίας
α) Ορισμός και σημασία
β) Ιστορική αναδρομή (δημόσια και κατ’ ιδίαν)
γ) Προσωπική και μυστηριακή μετάνοια
δ) Τέλεση του μυστηρίου και πνευματική καθοδήγηση
39. Η θεία Ευχαριστία
α) Ορισμός και σημασία
β) Κέντρο και φανέρωση της Εκκλησίας
γ) Ανάλυση της αγίας Αναφοράς
δ) Προετοιμασία για τη θεία Κοινωνία
40. Το μυστήριο του Ευχελαίου
α) Ορισμός και σημασία
β) Τέλεση του μυστηρίου
γ) Σχέση Ευχελαίου και Μετανοίας
δ) Πνευματική και σωματική ίαση
Α’ Ο Θεός
1. Ο Θεός κατά την ορθόδοξη διδασκαλία
α) Τριαδικός
β) Σχέσεις των θείων Προσώπων
γ) Ουσία και ενέργειες του Θεού
δ) Θεός αγάπης και οικτιρμών
2. Ο Θεός στη δυτική θεολογία
α) Ιστορική αναδρομή
β) Ιδιαιτερότητες της δυτικής θεολογίας
3. Ο Θεός του Ιουδαϊσμού
α) Θεός ζηλωτής: «οὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι»
β) Ανεικόνιστος, αλλά εμφανιζόμενος
γ) Δημιουργός και πατήρ πάντων
δ) Θεός υπερασπιστής του λαού
4. Ο Θεός του Ισλάμ
α) Μοναδικός και απρόσιτος
β) Δεν έχει υιό!
γ) Ιδιώματα του Θεού
δ) Σχέσεις των πιστών με τον Αλλάχ
i) στο σουννιτικό Ισλάμ
ii) στο σηϊτικό Ισλάμ
iii) στο μυστικιστικό Ισλάμ
5. Το θείο στα ανατολικά θρησκεύματα
α) Θεότητες στον Ινδουισμό
β) Η οσία των όντων και του σύμπαντος στον Ινδουισμό (άτμαν και μπράχμαν)
γ) Η «αθεΐα» του Χιναγυάννα Βουδδισμού
δ) Ο Βούδδας ως θεός στον Μαχαγυάννα Βουδδισμό
ε) Θεολογικές θέσεις Κομφουκιανισμού, Ταοϊσμού, Σιντοϊσμού
6. Συγκρητιστικὲς τάσεις και αναμείξεις θεολογιών
α) Έννοια και περιεχόμενο της Νέας Εποχής
β) Θεολογικές θέσεις
γ) Ο «θεός» ως μέσο αυτοπραγμάτωσης καὶ αυτοσωτηρίας
δ) Ὁ «θεός» ως σύμβολο
7. Ο «θεός» των φανατικών
α) Έννοια και ερμηνεία του φανατισμού
β) Χριστιανικός φανατισμός
γ) Ισλαμικός φανατισμός
δ) Θρησκευτικοί πόλεμοι και διενέξεις
Β’ Το πρόσωπο του Ιησού
8. Ο Ιησούς κατά τον Ιουδαϊσμό
α) Η διδασκαλία για τον Μεσσία στην Π.Δ.
β) Ἡ απόρριψη και σταύρωση του Ιησού ως ψευτομεσσία
γ) Ιουδαϊκές ερμηνείες των προφητειών για τον Χριστό
δ) Η προσδοκία του Μεσσία από τους Εβραίους
9. Ο Ιησούς κατά το Ισλάμ
α) Σχετικές διηγήσεις του Κορανίου -Ο Ιησούς ως προφήτης του Αλλάχ
β) Τιμή και σεβασμός προς την Μαριάμ
γ) Τιμή και σεβασμός προς τον Ιησού
10. Ιησούς και ανατολικά θρησκεύματα
α) Ιησούς και Βούδδας
β) Ιησούς και γιόγκι
γ) Απηχήσεις για τον Ιησού στα κινεζικά θρησκεύματα
δ) Κηρύσσοντας τον Ιησού στην Ανατολή
11. Ο Ιησούς Χριστός των Ευαγγελίων
α) Υιός του Θεού
β) Υιός της Παρθένου
γ) Διδάσκαλος και ιατρός
δ) Η εκπλήρωση των προφητειών
Γ’ Η Εκκλησία
12. Η «εκκλησία» στον εξωχριστιανικό κόσμο
α) Η εκκλησία του Δήμου
β) Η Συναγωγή
γ) Η κοινότητα στο Ισλάμ
13. Κοινόβιο και κοινοκτημοσύνη πρώτης Εκκλησίας
α) Διήγηση των Πράξεων
β) Πρότυπο κοινωνικής ζωής
γ) Ερμηνεία του φαινομένου
δ) Διατήρηση του πνεύματος στους μετέπειτα αιώνες
14. Εκκλησία, Αγία Γραφή, Ιερά Παράδοση
α) Έννοια της Εκκλησίας
β) Έννοια, περιεχόμενο και θέση της Αγίας Γραφής
γ) Έννοια, περιεχόμενο και θέση της Ιεράς Παραδόσεως
δ) Σχέση Εκκλησίας, Αγ. Γραφής και Ιεράς Παραδόσεως
15. Οι Σύνοδοι στην Εκκλησία
α) Έννοια και σκοποί των συνόδων
β) Οι οικουμενικές σύνοδοι
γ) Συνοδικός τρόπος διοικήσεως της Εκκλησίας
16. Πατέρες και Διδάσκαλοι της Εκκλησίας
α) Ανάλυση των όρων
β) Παρουσίαση των προσώπων
γ) Κείμενα των αγίων Πατέρων
17. Η Ορθοδοξία στο σύγχρονο κόσμο
α) Νοσταλγία της Ορθοδοξίας από τη Δύση
β) Παρουσία της Ορθοδοξίας στη Δύση
γ) Ορθοδοξία: το μέλλον του Χριστιανισμού
δ) Ο λόγος και η ζωή της Ορθοδοξίας απέναντι στα σύγχρονα προβλήματα
Δ’ Κόσμος - άνθρωπος – κοινωνία
18. Φιλοσοφικές και επιστημονικές θεωρίες για τον άνθρωπο
α) Διαφορά θεωρίας και πορίσματος στην επιστήμη
β) Θεωρία της εξελίξεως και χριστιανική πίστη
γ) Ιδεαλισμός
δ) Υλισμός
19. Σώμα και ψυχή κατά την Εκκλησία
α) Συστατικά του ανθρώπου μοναδικά και ανεπανάληπτα
β) Ιεραρχία τους
γ) Σεβασμός και μέριμνα για το σώμα
δ) Ψυχοσωματική ενότητα: σύγχρονες επιστημονικές θεωρήσεις
20. Ο άνθρωπος στον Ιουδαϊσμό και στο Ισλάμ
α) Βιβλικές καταβολές
β) Απόψεις του Ιουδαϊσμού
γ) Απόψεις του Ισλάμ
δ) Η γυναίκα στον Ιουδαϊσμό και στο Ισλάμ
21. Ο άνθρωπος στον Ινδουισμό
α) Θεωρία για το άτμαν
β) Θεωρία για το κάρμα και τις μετενσαρκώσεις
γ) Θεωρία για τις κάστες
22. Ο άνθρωπος στον Βουδδισμό
α) Απόψεις του Χιναγυάννα Βουδδισμού
β) Απόψεις του Μαχαγυάννα Βουδδισμού
γ) Νιρβάνα και «εξαφάνιση» του ανθρώπου
δ) Θέση της γυναίκας στον Βουδδισμό
23. Το φυσικό περιβάλλον στον Ιουδαϊσμό και στο Ισλάμ
α) Κείμενα και εντολές της Π.Δ. σχετικά με το περιβάλλον
β) Νεώτερα ιουδαϊκά κείμενα
γ) Κείμενα από το Κοράνι και από τον Σουφισμό
δ) Νεώτερα ισλαμικά κείμενα σχετικά με το περιβάλλον
24. Ανατολικά θρησκεύματα και φυσικό περιβάλλον
α) Κείμενα από τον Ινδουισμό
β) Κείμενα από τον Βουδδισμό
γ) Κείμενα από τον Κομφουκιανισμό
δ) Κείμενα από Ταοϊσμό και Σιντοϊσμό
25. Καταναλωτισμός και κατάχρηση του υλικού κόσμου
α) Έννοια του καταναλωτισμού
β) Προέλευση και θεμελίωση του καταναλωτισμού
γ) Επιπτώσεις του επί του περιβάλλοντος
26. Εκκλησία και φυσικό περιβάλλον
α) Η κτίση ως δημιουργία του Θεού
β) Συνυπαρκτική και όχι κτητική στάση απέναντι στη Φύση
γ) Μέριμνα και φροντίδα για το περιβάλλον
δ) Η άσκηση - εγκράτεια ως λύση του οικολογικού προβλήματος
Ε’ Η Σωτηρία
27. Η σάρκωση του Λόγου και η θέωση του ανθρώπου
α) Το μυστήριο της κενώσεως του Θεού, η Ενσάρκωση του Υιού του Θεού
β) Αγιασμός της ανθρωπότητας
γ) Δυνατότητα σωτηρίας και θεώσεως του ανθρώπου μετά τη Σταύρωση και την Ανάσταση
28. Ο Σταυρός και η Ανάσταση του Χριστού στην υμνολογία
α) Ύμνοι για τη Σταύρωση
β) Ύμνοι για την Ανάσταση
γ) Κείμενα ανθρώπων που βίωσαν τον Σταυρό και την Ανάσταση
δ) Θεολογικά σχόλια
29. Δευτέρα Παρουσία του Χριστού και σωτηρία των ανθρώπων
α) Δευτέρα παρουσία και γενική κρίση
β) Παράδεισος και κόλαση
γ) «Ὁ Θεὸς τὰ πάντα ἐν πᾶσι»
δ) Ανακαίνιση της κτίσεως
30. Η σωτηρία στο Ισλάμ
α) Ο παράδεισος και η κόλαση στο Κοράνι
β) Οι προϋποθέσεις για τη σωτηρία
γ) Η ένωση με τον Αλλάχ κατά τον σουφισμὸ
31. Η σωτηρία στα ανατολικά θρησκεύματα
α) Η σωτηρία στον Ινδουισμό
β) Η σωτηρία στον Βουδδισμὸ
γ) Ἡ σωτηρία στον Κομφουκιανισμὸ
δ) Ἡ σωτηρία στον Ταοϊσμὸ καὶ τον Σιντοϊσμὸ
32. Δυτική θεώρηση της σωτηρίας
α) Ικανοποίηση της θείας δικαιοσύνης
β) Πίστη ἢ καλά έργα
γ) Αξιομισθία των έργων των αγίων
δ) Νομική θεώρηση της σωτηρίας
33. Σύγχρονοι μεσσίες και σωτήρες
α)Η δίψα του σύγχρονου ανθρώπου για σωτηρία
β) Νεοφανείς λατρείες και σέκτες
γ) Παραδείγματα συγχρόνων μεσσιών και σωτήρων
δ) Συμπέρασμα: εκμετάλλευση της δίψας των ανθρώπων για σωτηρία
34. Αυτοσωτηρία και αυτοπραγμάτωση
α) Φιλοσοφία Νέας Εποχής
β) Ἡ σωτηρία ως προϊόν τεχνικών
γ) Δεν χρειάζονται θεοί και θρησκείες
δ) Διάδοση ιδεών και μεθόδων
35. Ορθόδοξη πνευματικότητα
α) Έννοια και σκοπός
β) Προϋποθέσεις και πλαίσια
γ) Μέθοδοι
δ) Καρποί
Α’ Ο Θεός
1. Ὁ θεός των φιλοσόφων
α) Προσωκρατικοὶ - κλασσικοὶ
β) Κὰντ - Πάσκαλ
γ) Νίτσε – Καμὺ
δ) Σὰρτρ – Βιττγκεστάϊν
2. Ο θεός των επιστημόνων
α) Γαλιλαίος - Νεύτων
β) Δαρβίνος - Ἀϊνστάϊν
γ) Hawking
δ) Πατρινός
3. Η σύγχρονη αθεΐα
α) Φιλοσοφική αθεΐα: Νίτσε
β) «Επιστημονική» αθεΐα: Dawkins, Davies
γ) Πρακτική αθεΐα – στάση ζωής
4. Ο θεός των σκηνοθετών
α) Ταρκόφσκυ
β) Μπέργκμαν
γ) Ντράγιερ
5. Ο θεός των λογοτεχνών και των μουσικών
α) Έλιοτ-Σεφέρης
β) Ντοστογιέφσκυ
γ) Tavener
Β’ Το πρόσωπο του Ιησού
6. Ο Ιησούς στην 7η τέχνη
α) Τζεφιρέλλι
β) Γκίμπσον
γ) Σκορτζέζε
δ) Μπέργκμαν
7. Ο Ι. Χριστός στην πεζογραφία
α) Παπαδιαμάντης,
β) Βενέζης, Τερζάκης
γ) Καζαντζάκης, Πεντζίκης
δ) Ντοστογιέφσκυ, Τολστόι, Ουγκώ, Γκαίτε
8. Ο Χριστιανικός μυστικισμός
α) Ιστορική αναδρομή
β) Θεωρητική διδασκαλία
γ) Μέθοδοι και πρακτικές
δ) Η νοερά προσευχή
Γ’ Η Εκκλησία
9. Ενορίες, Τοπικές Εκκλησίες και η Καθολική Εκκλησία
α) Οργάνωση της Εκκλησίας
β) Σχέσεις Επισκοπής και Καθολικής Εκκλησίας
γ) Για μια ζωντανή ενορία
10. Το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας
α) Ιστορική αναδρομή
β) Σύγχρονα παραδείγματα
γ) Φιλανθρωπία και αγώνας για κοινωνική αλλαγή
δ) Η θεολογία της αγάπης
11. Η Εκκλησία στη μετανεωτερική κοινωνία
α) Η εκκοσμίκευση
β) Αναζήτηση στόχων και νοήματος
γ) Αναθεώρηση μεθόδων και πρακτικών
δ) Εκσυγχρονισμός και διαφύλαξη της Παραδόσεως
Δ’ Κόσμος - άνθρωπος – κοινωνία
12. Η Ηθική στον αρχαίο κόσμο
α) Σοφιστές – Σωκράτης- Πλάτωνας
β) Αριστοτελική – Στωική Ηθική
γ) Ηθική του Βουδδισμού
δ) Ηθική του Κομφουκιανισμού
13. Φιλοσοφική ηθική
α) Σχολαστικισμός και Προτεσταντισμός
β) Ηθική του Διαφωτισμού: Βολταίρος, Ρουσσώ, Κάντ
γ) Ωφελιμιστική και μηδενιστική ηθική
δ) Μαρξιστική και Καπιταλιστική ηθική
14. Η ηθική της Εκκλησίας
α) Οντολογική, όχι δεοντολογική
β) Χριστοκεντρική: «ἐὰν ἀγαπᾶτε με…»
γ) Κίνητρα και κριτήρια ηθικότητας
δ) Ηθική της ελευθερίας και της ευθύνης
15. Εκκλησία και ΜΜΕ
α) Ορισμός-είδη/μορφές-εξάπλωση
β) Λειτουργία-σκοποί: πληροφόρηση-διαφήμιση-ψυχαγωγία
γ) Ηθική και δεοντολογία
δ.) Τα ΜΜΕ στην ποιμαντική διακονία της Εκκλησίας: προϋποθέσεις- μέθοδοι-προβλήματα
14.16. Θέματα Βιοηθικής Α’
α) Φυσιολογία των μεταμοσχεύσεων
β) Ηθικές προϋποθέσεις και πλαίσια για τις μεταμοσχεύσεις
γ) Ευθανασία: Ορολογία και μορφές της
δ) Σύγχρονος προβληματισμός για την ηθικότητά της
17. Θέματα Βιοηθικής Β’
α) Γενετικές διαγνώσεις και γενετικές τεχνικές
β) Βιοτεχνολογία: ηθικά και πρακτικά προβλήματα
γ) Ηθικές προσεγγίσεις της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
δ) Διακοπή της κύησης: αίτια και αντιμετώπιση
18. Ηθική και Τεχνολογία
α) Η θετική προσφορά της τεχνολογίας
β) Προβλήματα και κίνδυνοι
γ) Προτάσεις για την αντιμετώπισή τους
δ) Η θέση της Εκκλησίας
19. Κατάθλιψη και παραίτηση από τη ζωή
α) Τα αίτια της κατάθλιψης
β) Τρόποι υπέρβασης της κατάθλιψης
γ) Αιτίες και μορφές παραίτησης από τη ζωή
δ) Η Εκκλησιαστική πρόταση για υπέρβαση τη; κατάθλιψης και της παραιτήσης
18.20. Αυτοκτονία – αυτοθυσία
α) Ορολογία και αίτια των φαινομένων
β) Ηθική προσέγγιση της αυτοκτονίας
γ) Ηθική προσέγγιση της αυτοθυσίας
21. Καρποί του Αγίου Πνεύματος
α) Ο χριστιανός «ναός» του Αγίου Πνεύματος
β) Αγάπη, χαρά, ειρήνη
γ) Μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη,
δ) Πίστις, πραότης, εγκράτεια
22. Επανάσταση και μεταμόρφωση της κοινωνίας
α) Κοινωνικά προβλήματα και συγκρούσεις
β) Θεωρίες για την κοινωνική ειρήνη και συνοχή
γ) Η μεταμορφωτική δύναμη του Ευαγγελίου
δ) Ἡ επανάσταση ως μετάνοια και ανάσταση
23. Τριαδικό δόγμα και ανθρώπινη κοινωνία
α) Η ζωή της Αγίας Τριάδος
β) Η Εκκλησία ζει με πρότυπο την αγιοτριαδικὴ ζωή
γ) Κοινωνία των αγίων: η ιδανική ανθρώπινη κοινωνία
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ενδεικτική μας πρόταση για τα περιεχόμενα του Αναλυτικού προγράμματος του Λυκείου βασίζεται σε δύο άξονες:
1. Όλα τα θέματα που προσφέρονται στις τρείς τάξεις εντάσσονται σε πέντε θεματικές ενότητες α. Θεός β. Ιησούς Χριστός γ. Εκκλησία δ Κόσμος-άνθρωπος κοινωνία ε. Σωτηρία. Εκτιμούμε ότι η τωρινή διαίρεση της ύλης σε Θεολογικούς κλάδους (Λειτουργική, Δογματική, Θρησκειολογία, Ηθική, Π. και Κ. Διαθήκη, Εκκλησιαστική Ιστορία) δεν εξυπηρετεί πλέον τις σύγχρονες διδακτικές ανάγκες. Τα θέματα των κλάδων αυτών εντάσσονται στις αντίστοιχες ενότητες ώστε να είναι δυνατή η σύγκριση των διαφόρων αντιλήψεων και να εξυπηρετείται καλύτερα η ανάγκη του διαλόγου.
2. Κατά την ανάλυση των θεμάτων σε κάθε ενότητα , εκτός από τις χριστιανικές αντιλήψεις παρατίθενται οι θέσεις των άλλων θρησκειών καθώς και φιλοσοφικές και ηθικές θεωρήσεις. με στόχο οι μαθητές να αποκτήσουν σφαιρική αντίληψη γνωρίζοντας τόσο την Ορθόδοξη διδασκαλία όσο και τις άλλες, πολλές φόρες αντίθετες, απόψεις και να διαμορφώσουν μέσα από το διάλογο τις δικές τους προσωπικές θρησκευτικές και ηθικές πεποιθήσεις. Το μάθημα εμπλουτίζεται επίσης με εποπτικό υλικό (ταινίες, εικόνες, πίνακες, λογοτεχνικά κείμενα, θεατρικά έργα κ.α.) και γίνεται εκτεταμένη χρήση του, αφού η διαίρεση της ύλης συμβάλλει στην οργανική ένταξη του σ’αυτό.
Οι διδακτικές ενότητες έχουν κατανεμηθεί σε μαθήματα ανάλογα στον αριθμό με αυτά του προγράμματος που ισχύει σήμερα. Οι συντάκτες της πρότασης είναι μέλη της Επιτροπής Παιδείας της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων. Το σχεδίασμα αυτό δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ελληνοχριστιανική Αγωγή» και στο διαδίκτυο στην ιστοσελίδα www.zoiforos.gr.
Ιωάννης Αγγελόπουλος, Δρ Θεολογίας, Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων
Δημήτριος Βογιατζής, Μ.Α. Θεολογίας, Υποδιευθυντής Λυκείου
Ανδρέας Μωραγιάννης, Θεολόγος – Φιλόλογος, Καθηγητής Λυκείου
Ελένη Πανάρα, Θεολόγος – Φιλόλογος, Καθηγήτρια Γυμνασίου
Ελένη Φιλοσόφου, Μ.Α. Θεολογίας, Υποδιευθύντρια Γυμνασίου
Α’ ΤΑΞΗ
Α’ Ο Θεός
1. Η αναζήτηση τον Θεού
α) Το έμφυτο της αναζήτησης (Αυγουστίνος)
β) Η προ Χριστού αναζήτηση (Ινδίες, Αίγυπτος, Ίνκας, Αρχαία Ελλάδα)
γ) Σύγχρονη αναζήτηση (Αϊνστάιν, Καμύ, Μπέκετ)
δ) Αγωνίες και αναζητήσεις του σύγχρονου ανθρώπου
2. Ο Θεός της Π.Δ.
α) Δημιουργία του κόσμου και τού ανθρώπου
β) Φιλοξενία του Αβραάμ
γ) Θεοπτία του Μωυσή
δ) Προφήτες (Ηλίας - Ησαΐας)
ε) Εικόνες των Ψαλμών για τον Θεό
3. Ο Θεός της Κ.Δ.
α) «Πνεῦμα ὁ Θεὸς»
β) Τριαδικότητα (Βάπτιση, αρχιερατική προσευχή)
γ) «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστι»
δ) «Ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν»
4. Ο Θεός στη χριστιανική λατρεία
α) Εισαγωγή στη λατρεία
β) Δείγματα ύμνων (Χριστουγέννων, Θεοφανείων, Πεντηκοστής)
γ) Δείγματα θεολογικών ευχών
δ) Κινήσεις και δρώμενα στη λατρεία
5. Ο Θεός στη χριστιανική τέχνη
α) Αρχιτεκτονική: η θεολογία των χώρων
β) Η θεολογία της εκκλησιαστικής μουσικός
γ) Η θεολογία των εικόνων και των πινάκων
δ) Η χριστιανική τέχνη σήμερα: συντηρητισμός – νεωτερισμός, συνέχιση της παράδοσης
Β’ Το πρόσωπο του Ιησού
6. Ο Ιησούς της ιστορίας
α) Εξωχριστιανικὲς μαρτυρίες
β) Έρευνα για τον ιστορικό Ιησού
γ) Η αξιοπιστία των κειμένων της Εκκλησίας (και τα Απόκρυφα)
δ) Γνώμες μεγάλων ιστορικών
7. Ο Ιησούς της Ορθοδοξίας
α) Ορθόδοξη Χριστολογία
β) Πατερική προσέγγιση του Χριστού
γ) Λατρεία, προσευχή και εμπειρία Χριστού
δ) Χριστοκεντρικότητα, Πνευματολογία, Εκκλησιολογία
8. Ο Ιησούς του Δυτικού Χριστιανισμού
α) Ρωμαιοκαθολική Λατρεία και μυστική εμπειρία τού Ιησού (Εορτή της ιεράς καρδίας, στίγματα του Ιησού)
β) Τονισμός της Σταυρώσεως
γ) Προτεσταντική προσέγγιση: λύτρωση, αναγέννηση
9. Ιησούς και αμφισβήτηση
α) Αρχαίες αρέσεις
β) Νεώτερα πορτραίτα
γ) Απόψεις της κοινής γνώμης για τον Ιησού (από ἐρευνες)
δ) Βαθύτερες αιτίες της αμφισβήτησης
10. Το πορτραίτο του Ιησού
α) Βυζαντινή εικονογραφία
β) Αναγεννησιακή και Μπαρόκ ζωγραφική
γ) Σύγχρονη δυτική ζωγραφική
δ) Σύγχρονοι αγιογράφοι
11. Ο Ιησούς στην ποίηση
α) Δείγματα από τούς υμνογράφους
β) Ποιήματα «θρησκευτικής» ποίησης (Βερίτης, Μπολέτσης, Μάϊνας, Μουντές …)
γ) Ποιήματα νεωτέρων ποιητών (Σεφέρης - Ἐλύτης – Βάρναλης – Ρίτσος – Βρεττάκος)
δ) Ποιήματα ξένων ποιητών (Δάντης, Έλιοτ, Κλωντέλ, Σιλλερ, …)
Γ’ Η Εκκλησία
12. Είσοδος της Εκκλησίας στον κόσμο
α) Πεντηκοστή
β) Η καινή ζωή των χριστιανών (ισότητα, κοινοκτημοσύνη, οικουμενικότητα, κ.λπ.)
γ) Το συνεχές άνοιγμα στον κόσμο (ιεραποστολή)
δ) Πρόσληψη και εξαγιασμός του κόσμου
13. Η Εκκλησία σε πορεία, Α’
α) Περίοδος διωγμών-Μάρτυρες
β) Η αδιαίρετη Εκκλησία σε Ανατολή και Δύση
γ) Το σχίσμα των Εκκλησιών
δ) Ησυχαστικές έριδες
14. Η Εκκλησία σε πορεία, Β’
α) Τουρκοκρατία - Νεομάρτυρες
β) Η Εκκλησία στην Ελληνική Επανάσταση
γ) Εθνικές και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
δ) Η Εκκλησία στους εθνικούς αγώνες του 20ου αι. (Μακεδονικός αγώνας, Κατοχή, Αντίστα-ση, Κύπρος,)
15. Οι κληρικοί στην Εκκλησία
α) Αποστολικά χρόνια
β) Αποστολική διαδοχή - θέση επισκόπου
γ) Βαθμοί ιεροσύνης και έργο τους
δ) Το έργο του κλήρου: η διακονία του λαού
16. Οι λαϊκοί στην Εκκλησία
α) Γενική ιεροσύνη- Συμμετοχή στο τριπλό αξίωμα τού Χριστού
β) Ειδική ιεροσύνη
γ) Συμμετοχή στην εκλογή των ποιμένων
δ) Δραστηριοποίηση των λαϊκών στη ζωή της Εκκλησίας
17. Η Ορθοδοξία ανά τον κόσμο
α) Διάρθρωση της Εκκλησίας
β) Πρεσβυγενή Πατριαρχεία
γ) Νεώτερα Πατριαρχεία και Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
δ) Ορθόδοξες Ιεραποστολές
Δ’ Κόσμος - άνθρωπος – κοινωνία
18. Ο πνευματικός κόσμος
α) Διδασκαλία για τους αγγέλους
β) Αγγελοφάνειες στην Π.Δ. και στον Κ.Δ.
γ) Αποστολή και δράση των αγγέλλων στην Εκκλησία
19. Ο υλικός κόσμος
α) Δημιουργία του κόσμου
β) Πλάση του ανθρώπου
γ) Εξαγιασμός της ύλης
δ) Σεβασμός της ύλης (χριστιανική Οικολογία)
20. Σεξουαλικότητα και έρωτας
α) Σημερινές αντιλήψεις για τη σεξουαλικότητα
β) Εκκλησιαστική προσέγγιση της σεξουαλικότητας και του έρωτα
21. Γάμος και οικογένεια
α) Το μυστήριο του γάμου
β) Από την ιερολογία του γάμου
γ) Σχέσεις των μελών της οικογένειας
δ) Η οικογένεια ως «κατ’ οἶκον ἐκκλησία»
.
22. Η συναισθηματική ζωή του ανθρώπου
α) Η συναισθηματική νοημοσύνη
β) Η αξία και σημασία των συναισθημάτων
γ) Η διαχείριση των συναισθημάτων
δ) Ο συναισθηματικός κόσμος των εφήβων
23. Η υγεία του ανθρώπου
α) Μέριμνα για υγιεινή ζωή - Αποφυγή βλαπτικών συνηθειών
β) Πνευματική αντιμετώπιση του πόνου και της ασθενείας
γ) Υγεία ψυχής και σώματος
24. Το πρόβλημα της κοινωνικής δικαιοσύνης
α) Έννοια και προέλευση του προβλήματος
β) Θεωρίες για τη διαχείρισή του
γ) Εκκλησιαστική αντιμετώπιση του
δ) Διαχείριση των αγαθών, φιλανθρωπία, αλλαγή κοινωνικών δομών
25. Παραβατικότητα και σωφρονισμός
α) Αίτια και αντιμετώπιση της παραβατικότητας
β) Εγκλεισμός στις φυλακές
γ) Ποινή και κοινωνική εργασία
δ) Το πρόβλημα της θανατικής ποινής
26. Εθελοντισμός και κοινωνική προσφορά
α) Έννοια και διαστάσεις του εθελοντισμού
β) Ιδρύματα και οργανώσεις κοινωνικής εργασίας
γ) Το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας
δ) Θεολογική θεμελίωση της κοινωνικής εργασίας
27. Πολυπολιτισμικές κοινωνίες
α) Αίτια δημιουργίας και ιστορική αναδρομή
β) Προσφυγιά, μετανάστευση, ανταλλαγή πληθυσμών, εθνοκάθαρση
γ) Οικονομικοί μετανάστες στην Ελλάδα σήμερα(προβλήματα-προοπτικές)
δ) «Ξένος ἤμην …»
28. Μεγαλουπόλεις και κοινοτισμός
α) Δημιουργία της αστυφιλίας
β) Προβλήματα των μεγαλουπόλεων
γ) Αντιμετώπιση των προβλημάτων
δ) Έννοια και σημασία του κοινοτισμού
29. Μοναξιά και κοινωνικότητα
α) Έννοια και μορφές της μοναξιάς
β) Μοναξιά και δημιουργικότητα
γ) Η μοναξιά του πλήθους και ἡ κοινωνία του ασκητή
Ε’ Η σωτηρία
30. Δημιουργία – πτώση - απολύτρωση
α) Δημιουργία του ανθρώπου «κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν»
β) Το προπατορικό αμάρτημα
γ) Έννοια της θείας Οικονομίας
δ) Το λυτρωτικό έργο του Χριστού
31. Σταθμοί της θείας Οικονομίας
α) Πρόσκληση ενός ανθρώπου: Αβραάμ -Δημιουργία ενός λαού: Ισραήλ
β) Παρεμβάσεις και διαθήκη με τον λαό
γ) Σπέρμα Αβραάμ και Δαυίδ, ὁ Χριστός
32. Οι προφητείες της Π.Δ. για τον Χριστό
α) Το πρωτευαγγέλιο
β) Προφητείες για την έλευση και το έργο του Χριστού
γ) Προεικονίσεις και σύμβολα
33. Τα πάθη και η Ανάσταση στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου
α) Εικόνες από τα πάθη του Θεανθρώπου
β) Φωτογραφίες από τα πάθη των ανθρώπων
γ) Η εικόνα του Σταυρού και της Αναστάσεως
δ) Θεολογικές αναλύσεις των εικόνων
34. Ἐλθέτω ἡ Βασιλεία Σου: αγώνες για την επικράτηση του θελήματος του Θεού στη γη
α) Έννοια της Βασιλείας του Θεού
β) Προϋποθέσεις για την είσοδο στην Βασιλεία: οι μακαρισμοί
γ) Η συνεπής ζωή των πιστών ως επικράτηση του θείου θελήματος
δ) Προσπάθειες για την επικράτηση του καλου (κοινωνικά κινήματα, πολιτικοί αγώνες, Θεολογία της απελευθέρωσης)
35. Οι παραβολές της Βασιλείας του Θεού
α) Καλός μαργαρίτης
β) Μικρά ζύμη
γ) Δέκα παρθένοι
δ) Εργάτες του αμπελώνος
36. Το μυστήριο του Βαπτίσματος
α) Ορισμός και σημασία
β) Θάνατος και ανακαίνιση του παλαιού ανθρώπου
γ) Τέλεση τοῦ μυστηρίου
δ) Νηπιοβαπτισμὸς και ευθύνη γονέων και αναδόχων
37. Το μυστήριο του Χρίσματος
α) Ορισμός και σημασία
β) Συμμετοχή στο τριπλό αξίωμα του Χριστού
γ) Χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος
δ) Συνειδητοποίηση, ανάπτυξη και αξιοποίηση των χαρισμάτων
38. Το μυστήριο της μετανοίας
α) Ορισμός και σημασία
β) Ιστορική αναδρομή (δημόσια και κατ’ ιδίαν)
γ) Προσωπική και μυστηριακή μετάνοια
δ) Τέλεση του μυστηρίου και πνευματική καθοδήγηση
39. Η θεία Ευχαριστία
α) Ορισμός και σημασία
β) Κέντρο και φανέρωση της Εκκλησίας
γ) Ανάλυση της αγίας Αναφοράς
δ) Προετοιμασία για τη θεία Κοινωνία
40. Το μυστήριο του Ευχελαίου
α) Ορισμός και σημασία
β) Τέλεση του μυστηρίου
γ) Σχέση Ευχελαίου και Μετανοίας
δ) Πνευματική και σωματική ίαση
Β’ ΤΑΞΗ
Α’ Ο Θεός
1. Ο Θεός κατά την ορθόδοξη διδασκαλία
α) Τριαδικός
β) Σχέσεις των θείων Προσώπων
γ) Ουσία και ενέργειες του Θεού
δ) Θεός αγάπης και οικτιρμών
2. Ο Θεός στη δυτική θεολογία
α) Ιστορική αναδρομή
β) Ιδιαιτερότητες της δυτικής θεολογίας
3. Ο Θεός του Ιουδαϊσμού
α) Θεός ζηλωτής: «οὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ ἕτεροι»
β) Ανεικόνιστος, αλλά εμφανιζόμενος
γ) Δημιουργός και πατήρ πάντων
δ) Θεός υπερασπιστής του λαού
4. Ο Θεός του Ισλάμ
α) Μοναδικός και απρόσιτος
β) Δεν έχει υιό!
γ) Ιδιώματα του Θεού
δ) Σχέσεις των πιστών με τον Αλλάχ
i) στο σουννιτικό Ισλάμ
ii) στο σηϊτικό Ισλάμ
iii) στο μυστικιστικό Ισλάμ
5. Το θείο στα ανατολικά θρησκεύματα
α) Θεότητες στον Ινδουισμό
β) Η οσία των όντων και του σύμπαντος στον Ινδουισμό (άτμαν και μπράχμαν)
γ) Η «αθεΐα» του Χιναγυάννα Βουδδισμού
δ) Ο Βούδδας ως θεός στον Μαχαγυάννα Βουδδισμό
ε) Θεολογικές θέσεις Κομφουκιανισμού, Ταοϊσμού, Σιντοϊσμού
6. Συγκρητιστικὲς τάσεις και αναμείξεις θεολογιών
α) Έννοια και περιεχόμενο της Νέας Εποχής
β) Θεολογικές θέσεις
γ) Ο «θεός» ως μέσο αυτοπραγμάτωσης καὶ αυτοσωτηρίας
δ) Ὁ «θεός» ως σύμβολο
7. Ο «θεός» των φανατικών
α) Έννοια και ερμηνεία του φανατισμού
β) Χριστιανικός φανατισμός
γ) Ισλαμικός φανατισμός
δ) Θρησκευτικοί πόλεμοι και διενέξεις
Β’ Το πρόσωπο του Ιησού
8. Ο Ιησούς κατά τον Ιουδαϊσμό
α) Η διδασκαλία για τον Μεσσία στην Π.Δ.
β) Ἡ απόρριψη και σταύρωση του Ιησού ως ψευτομεσσία
γ) Ιουδαϊκές ερμηνείες των προφητειών για τον Χριστό
δ) Η προσδοκία του Μεσσία από τους Εβραίους
9. Ο Ιησούς κατά το Ισλάμ
α) Σχετικές διηγήσεις του Κορανίου -Ο Ιησούς ως προφήτης του Αλλάχ
β) Τιμή και σεβασμός προς την Μαριάμ
γ) Τιμή και σεβασμός προς τον Ιησού
10. Ιησούς και ανατολικά θρησκεύματα
α) Ιησούς και Βούδδας
β) Ιησούς και γιόγκι
γ) Απηχήσεις για τον Ιησού στα κινεζικά θρησκεύματα
δ) Κηρύσσοντας τον Ιησού στην Ανατολή
11. Ο Ιησούς Χριστός των Ευαγγελίων
α) Υιός του Θεού
β) Υιός της Παρθένου
γ) Διδάσκαλος και ιατρός
δ) Η εκπλήρωση των προφητειών
Γ’ Η Εκκλησία
12. Η «εκκλησία» στον εξωχριστιανικό κόσμο
α) Η εκκλησία του Δήμου
β) Η Συναγωγή
γ) Η κοινότητα στο Ισλάμ
13. Κοινόβιο και κοινοκτημοσύνη πρώτης Εκκλησίας
α) Διήγηση των Πράξεων
β) Πρότυπο κοινωνικής ζωής
γ) Ερμηνεία του φαινομένου
δ) Διατήρηση του πνεύματος στους μετέπειτα αιώνες
14. Εκκλησία, Αγία Γραφή, Ιερά Παράδοση
α) Έννοια της Εκκλησίας
β) Έννοια, περιεχόμενο και θέση της Αγίας Γραφής
γ) Έννοια, περιεχόμενο και θέση της Ιεράς Παραδόσεως
δ) Σχέση Εκκλησίας, Αγ. Γραφής και Ιεράς Παραδόσεως
15. Οι Σύνοδοι στην Εκκλησία
α) Έννοια και σκοποί των συνόδων
β) Οι οικουμενικές σύνοδοι
γ) Συνοδικός τρόπος διοικήσεως της Εκκλησίας
16. Πατέρες και Διδάσκαλοι της Εκκλησίας
α) Ανάλυση των όρων
β) Παρουσίαση των προσώπων
γ) Κείμενα των αγίων Πατέρων
17. Η Ορθοδοξία στο σύγχρονο κόσμο
α) Νοσταλγία της Ορθοδοξίας από τη Δύση
β) Παρουσία της Ορθοδοξίας στη Δύση
γ) Ορθοδοξία: το μέλλον του Χριστιανισμού
δ) Ο λόγος και η ζωή της Ορθοδοξίας απέναντι στα σύγχρονα προβλήματα
Δ’ Κόσμος - άνθρωπος – κοινωνία
18. Φιλοσοφικές και επιστημονικές θεωρίες για τον άνθρωπο
α) Διαφορά θεωρίας και πορίσματος στην επιστήμη
β) Θεωρία της εξελίξεως και χριστιανική πίστη
γ) Ιδεαλισμός
δ) Υλισμός
19. Σώμα και ψυχή κατά την Εκκλησία
α) Συστατικά του ανθρώπου μοναδικά και ανεπανάληπτα
β) Ιεραρχία τους
γ) Σεβασμός και μέριμνα για το σώμα
δ) Ψυχοσωματική ενότητα: σύγχρονες επιστημονικές θεωρήσεις
20. Ο άνθρωπος στον Ιουδαϊσμό και στο Ισλάμ
α) Βιβλικές καταβολές
β) Απόψεις του Ιουδαϊσμού
γ) Απόψεις του Ισλάμ
δ) Η γυναίκα στον Ιουδαϊσμό και στο Ισλάμ
21. Ο άνθρωπος στον Ινδουισμό
α) Θεωρία για το άτμαν
β) Θεωρία για το κάρμα και τις μετενσαρκώσεις
γ) Θεωρία για τις κάστες
22. Ο άνθρωπος στον Βουδδισμό
α) Απόψεις του Χιναγυάννα Βουδδισμού
β) Απόψεις του Μαχαγυάννα Βουδδισμού
γ) Νιρβάνα και «εξαφάνιση» του ανθρώπου
δ) Θέση της γυναίκας στον Βουδδισμό
23. Το φυσικό περιβάλλον στον Ιουδαϊσμό και στο Ισλάμ
α) Κείμενα και εντολές της Π.Δ. σχετικά με το περιβάλλον
β) Νεώτερα ιουδαϊκά κείμενα
γ) Κείμενα από το Κοράνι και από τον Σουφισμό
δ) Νεώτερα ισλαμικά κείμενα σχετικά με το περιβάλλον
24. Ανατολικά θρησκεύματα και φυσικό περιβάλλον
α) Κείμενα από τον Ινδουισμό
β) Κείμενα από τον Βουδδισμό
γ) Κείμενα από τον Κομφουκιανισμό
δ) Κείμενα από Ταοϊσμό και Σιντοϊσμό
25. Καταναλωτισμός και κατάχρηση του υλικού κόσμου
α) Έννοια του καταναλωτισμού
β) Προέλευση και θεμελίωση του καταναλωτισμού
γ) Επιπτώσεις του επί του περιβάλλοντος
26. Εκκλησία και φυσικό περιβάλλον
α) Η κτίση ως δημιουργία του Θεού
β) Συνυπαρκτική και όχι κτητική στάση απέναντι στη Φύση
γ) Μέριμνα και φροντίδα για το περιβάλλον
δ) Η άσκηση - εγκράτεια ως λύση του οικολογικού προβλήματος
Ε’ Η Σωτηρία
27. Η σάρκωση του Λόγου και η θέωση του ανθρώπου
α) Το μυστήριο της κενώσεως του Θεού, η Ενσάρκωση του Υιού του Θεού
β) Αγιασμός της ανθρωπότητας
γ) Δυνατότητα σωτηρίας και θεώσεως του ανθρώπου μετά τη Σταύρωση και την Ανάσταση
28. Ο Σταυρός και η Ανάσταση του Χριστού στην υμνολογία
α) Ύμνοι για τη Σταύρωση
β) Ύμνοι για την Ανάσταση
γ) Κείμενα ανθρώπων που βίωσαν τον Σταυρό και την Ανάσταση
δ) Θεολογικά σχόλια
29. Δευτέρα Παρουσία του Χριστού και σωτηρία των ανθρώπων
α) Δευτέρα παρουσία και γενική κρίση
β) Παράδεισος και κόλαση
γ) «Ὁ Θεὸς τὰ πάντα ἐν πᾶσι»
δ) Ανακαίνιση της κτίσεως
30. Η σωτηρία στο Ισλάμ
α) Ο παράδεισος και η κόλαση στο Κοράνι
β) Οι προϋποθέσεις για τη σωτηρία
γ) Η ένωση με τον Αλλάχ κατά τον σουφισμὸ
31. Η σωτηρία στα ανατολικά θρησκεύματα
α) Η σωτηρία στον Ινδουισμό
β) Η σωτηρία στον Βουδδισμὸ
γ) Ἡ σωτηρία στον Κομφουκιανισμὸ
δ) Ἡ σωτηρία στον Ταοϊσμὸ καὶ τον Σιντοϊσμὸ
32. Δυτική θεώρηση της σωτηρίας
α) Ικανοποίηση της θείας δικαιοσύνης
β) Πίστη ἢ καλά έργα
γ) Αξιομισθία των έργων των αγίων
δ) Νομική θεώρηση της σωτηρίας
33. Σύγχρονοι μεσσίες και σωτήρες
α)Η δίψα του σύγχρονου ανθρώπου για σωτηρία
β) Νεοφανείς λατρείες και σέκτες
γ) Παραδείγματα συγχρόνων μεσσιών και σωτήρων
δ) Συμπέρασμα: εκμετάλλευση της δίψας των ανθρώπων για σωτηρία
34. Αυτοσωτηρία και αυτοπραγμάτωση
α) Φιλοσοφία Νέας Εποχής
β) Ἡ σωτηρία ως προϊόν τεχνικών
γ) Δεν χρειάζονται θεοί και θρησκείες
δ) Διάδοση ιδεών και μεθόδων
35. Ορθόδοξη πνευματικότητα
α) Έννοια και σκοπός
β) Προϋποθέσεις και πλαίσια
γ) Μέθοδοι
δ) Καρποί
Γ’ ΤΑΞΗ
Α’ Ο Θεός
1. Ὁ θεός των φιλοσόφων
α) Προσωκρατικοὶ - κλασσικοὶ
β) Κὰντ - Πάσκαλ
γ) Νίτσε – Καμὺ
δ) Σὰρτρ – Βιττγκεστάϊν
2. Ο θεός των επιστημόνων
α) Γαλιλαίος - Νεύτων
β) Δαρβίνος - Ἀϊνστάϊν
γ) Hawking
δ) Πατρινός
3. Η σύγχρονη αθεΐα
α) Φιλοσοφική αθεΐα: Νίτσε
β) «Επιστημονική» αθεΐα: Dawkins, Davies
γ) Πρακτική αθεΐα – στάση ζωής
4. Ο θεός των σκηνοθετών
α) Ταρκόφσκυ
β) Μπέργκμαν
γ) Ντράγιερ
5. Ο θεός των λογοτεχνών και των μουσικών
α) Έλιοτ-Σεφέρης
β) Ντοστογιέφσκυ
γ) Tavener
Β’ Το πρόσωπο του Ιησού
6. Ο Ιησούς στην 7η τέχνη
α) Τζεφιρέλλι
β) Γκίμπσον
γ) Σκορτζέζε
δ) Μπέργκμαν
7. Ο Ι. Χριστός στην πεζογραφία
α) Παπαδιαμάντης,
β) Βενέζης, Τερζάκης
γ) Καζαντζάκης, Πεντζίκης
δ) Ντοστογιέφσκυ, Τολστόι, Ουγκώ, Γκαίτε
8. Ο Χριστιανικός μυστικισμός
α) Ιστορική αναδρομή
β) Θεωρητική διδασκαλία
γ) Μέθοδοι και πρακτικές
δ) Η νοερά προσευχή
Γ’ Η Εκκλησία
9. Ενορίες, Τοπικές Εκκλησίες και η Καθολική Εκκλησία
α) Οργάνωση της Εκκλησίας
β) Σχέσεις Επισκοπής και Καθολικής Εκκλησίας
γ) Για μια ζωντανή ενορία
10. Το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας
α) Ιστορική αναδρομή
β) Σύγχρονα παραδείγματα
γ) Φιλανθρωπία και αγώνας για κοινωνική αλλαγή
δ) Η θεολογία της αγάπης
11. Η Εκκλησία στη μετανεωτερική κοινωνία
α) Η εκκοσμίκευση
β) Αναζήτηση στόχων και νοήματος
γ) Αναθεώρηση μεθόδων και πρακτικών
δ) Εκσυγχρονισμός και διαφύλαξη της Παραδόσεως
Δ’ Κόσμος - άνθρωπος – κοινωνία
12. Η Ηθική στον αρχαίο κόσμο
α) Σοφιστές – Σωκράτης- Πλάτωνας
β) Αριστοτελική – Στωική Ηθική
γ) Ηθική του Βουδδισμού
δ) Ηθική του Κομφουκιανισμού
13. Φιλοσοφική ηθική
α) Σχολαστικισμός και Προτεσταντισμός
β) Ηθική του Διαφωτισμού: Βολταίρος, Ρουσσώ, Κάντ
γ) Ωφελιμιστική και μηδενιστική ηθική
δ) Μαρξιστική και Καπιταλιστική ηθική
14. Η ηθική της Εκκλησίας
α) Οντολογική, όχι δεοντολογική
β) Χριστοκεντρική: «ἐὰν ἀγαπᾶτε με…»
γ) Κίνητρα και κριτήρια ηθικότητας
δ) Ηθική της ελευθερίας και της ευθύνης
15. Εκκλησία και ΜΜΕ
α) Ορισμός-είδη/μορφές-εξάπλωση
β) Λειτουργία-σκοποί: πληροφόρηση-διαφήμιση-ψυχαγωγία
γ) Ηθική και δεοντολογία
δ.) Τα ΜΜΕ στην ποιμαντική διακονία της Εκκλησίας: προϋποθέσεις- μέθοδοι-προβλήματα
14.16. Θέματα Βιοηθικής Α’
α) Φυσιολογία των μεταμοσχεύσεων
β) Ηθικές προϋποθέσεις και πλαίσια για τις μεταμοσχεύσεις
γ) Ευθανασία: Ορολογία και μορφές της
δ) Σύγχρονος προβληματισμός για την ηθικότητά της
17. Θέματα Βιοηθικής Β’
α) Γενετικές διαγνώσεις και γενετικές τεχνικές
β) Βιοτεχνολογία: ηθικά και πρακτικά προβλήματα
γ) Ηθικές προσεγγίσεις της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
δ) Διακοπή της κύησης: αίτια και αντιμετώπιση
18. Ηθική και Τεχνολογία
α) Η θετική προσφορά της τεχνολογίας
β) Προβλήματα και κίνδυνοι
γ) Προτάσεις για την αντιμετώπισή τους
δ) Η θέση της Εκκλησίας
19. Κατάθλιψη και παραίτηση από τη ζωή
α) Τα αίτια της κατάθλιψης
β) Τρόποι υπέρβασης της κατάθλιψης
γ) Αιτίες και μορφές παραίτησης από τη ζωή
δ) Η Εκκλησιαστική πρόταση για υπέρβαση τη; κατάθλιψης και της παραιτήσης
18.20. Αυτοκτονία – αυτοθυσία
α) Ορολογία και αίτια των φαινομένων
β) Ηθική προσέγγιση της αυτοκτονίας
γ) Ηθική προσέγγιση της αυτοθυσίας
21. Καρποί του Αγίου Πνεύματος
α) Ο χριστιανός «ναός» του Αγίου Πνεύματος
β) Αγάπη, χαρά, ειρήνη
γ) Μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη,
δ) Πίστις, πραότης, εγκράτεια
22. Επανάσταση και μεταμόρφωση της κοινωνίας
α) Κοινωνικά προβλήματα και συγκρούσεις
β) Θεωρίες για την κοινωνική ειρήνη και συνοχή
γ) Η μεταμορφωτική δύναμη του Ευαγγελίου
δ) Ἡ επανάσταση ως μετάνοια και ανάσταση
23. Τριαδικό δόγμα και ανθρώπινη κοινωνία
α) Η ζωή της Αγίας Τριάδος
β) Η Εκκλησία ζει με πρότυπο την αγιοτριαδικὴ ζωή
γ) Κοινωνία των αγίων: η ιδανική ανθρώπινη κοινωνία
***
