Γιώργου Παπαθανασόπουλου, Ὁ Δαρβίνος, ἡ ἐπιστήμη καί ὁ Χριστιανισμός

Ὁ  Δαρβίνος, ἡ ἐπιστήμη καὶ ὁ Χριστιανισμὸς

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου, Χημικοῦ, Δημοσιογράφου καὶ Συγγραφέα

http://thriskeftika.blogspot.gr/2017/02/blog-post_3.html#more

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 Ὁ ὁλοκληρωτισμὸς κατέρρευσε στὴν Εὐρώπη καὶ γενικότερα πρὶν ἀπὸ 28 χρόνια καὶ μετὰ ἀπὸ 72 χρόνια, ποὺ ἐπεκράτησαν οἱ μπολσεβίκοι στὴ Ρωσία. Ὅμως κάποια χαρακτηριστικά του ἐξακολουθοῦν νὰ ὑπάρχουν, μὲ ἄλλη μορφή, θυμίζοντας τὴ δυστοπία τοῦ Ὄργουελ.

         Ἡ νοοτροπία, ποὺ κυριαρχεῖ σὲ μεγάλο μέρος τῆς Δύσης σήμερα, ἐπιδιώκει νὰ ἐπιβάλλει στοὺς πολίτες νὰ πιστέψουν ὅτι 2+2=5, ὅτι ἡ ἐλευθερία εἶναι σκλαβιά, πὼς ἡ ἄγνοια εἶναι δύναμη, καὶ πὼς ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἴσοι ἀλλὰ κάποιες ὁμάδες ἀπὸ αὐτὲς εἶναι «πιὸ ἴσες». Αὐτὴ ἡ νοοτροπία θέλει νὰ μᾶς πείσει ὅτι τὸ παρὰ φύση εἶναι φυσιολογικό, ὅτι ἡ δολοφονία εἶναι ἀξιοπρέπεια καὶ ἀπόδειξη ἰσότητας τῶν δύο φύλων, ὅτι ἡ ἐξάρτηση ἀπὸ τὰ πάθη εἶναι ἐλευθερία, ἐνῶ ὁ ἀγώνας γιὰ ἀνεξαρτησία ἀπὸ αὐτὰ εἶναι σκλαβιά...

Μοχλὸς γιὰ τὴν ὀργουελικὴ ἀτμόσφαιρα ποὺ βιώνουμε εἶναι ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης καὶ τῆς καταγωγῆς τῶν εἰδῶν τοῦ Δαρβίνου, ὁ ὁποῖος πάντως εἶναι ἀμέτοχος σ’ αὐτήν. Ἁπλῶς ἐκμεταλλεύονται τὴ θεωρία του οἱ πάσης φύσεως ἄθεοι. Ἡ ἰδεολογία τους εἶναι πὼς ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης ἰσχύει ἀπολύτως καὶ ἐπεκτείνεται σὲ ὅλη τὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου. Ἑπομένως, κατὰ τοὺς ἀθέους, δὲν ὑπάρχουν σταθερὲς ἀρχὲς καὶ ἀξίες. Αὐτὸ ποὺ ἦταν χθὲς ἀνήθικο, σήμερα εἶναι ἠθικό, αὐτὸ ποὺ ἀπαγορευόταν ἄλλοτε, σήμερα ἐπιτρέπεται. Ὅσοι πιστεύουν στὶς σταθερὲς ἀρχὲς καὶ ἀξίες εἶναι «ὀπισθοδρομικοὶ» καὶ «σκοταδιστές», «Προοδευτικοὶ» εἶναι ὅσοι ἀποδέχονται τὰ ὅσα προωθοῦν οἱ ἄθεοι, οἱ ὁμοφυλόφιλοι καὶ οἱ ἄλλες ἰσχυρὲς παγκοσμίως μειονότητες.

 Ἡ προσπάθεια κατάργησης  ἀρχῶν καὶ ἀξιῶν ποὺ δημιούργησε καὶ ἀνέδειξε τὸν σημαντικότερο πολιτισμὸ στὴν ἀνθρωπότητα, καὶ ποὺ στηρίζεται στοὺς τρεῖς πυλῶνες: Ἱερουσαλήμ, Ἀθήνα, Ρώμη, εἶναι πορεία πρὸς τὸν ἐκβαρβαρισμὸ τῆς Δύσης καί, ἴσως, σύγκρουσης μὲ τὸ Ἰσλάμ, καὶ πιθανὴ ὑποταγὴ τῆς Εὐρώπης σὲ αὐτό. Τελικὸς σκοπὸς τῆς ἐφαρμοζόμενης στρατηγικῆς ἀπὸ τοὺς ἀθέους εἶναι ἡ ἐξόντωση τοῦ Χριστιανισμοῦ καὶ τοῦ πολιτισμοῦ του καὶ ἡ ἐπιβολὴ τῆς ἀθεΐας. Τὸ παράδοξο τῆς ἐποχῆς μας εἶναι πὼς στὴν ἀντιχριστιανικὴ αὐτὴ ἐκστρατεία συσπειρώνονται ὑλιστές, μαρξιστές, ἡδονιστές, τέκτονες, ἀναρχικοὶ καὶ φιλελεύθεροι!...

Κατὰ τὴν ἰδεολογία τους, προϊὸν τῆς ἐκμετάλλευσης τῆς θεωρίας τοῦ Δαρβίνου, ὁ ἄνθρωπος εἶναι μόνο ὕλη καὶ ἑπομένως γιὰ νὰ βρεῖ τὴν ἐλευθερία του πρέπει νὰ ἀπελευθερωθεῖ ἀπὸ τὸν Χριστιανισμό, ποὺ εἶναι «μιὰ τυραννία ποὺ τὸν βασανίζει...».  Σημειώνεται ὅτι ἡ ἐπιχείρηση τῶν ἀθέων ἐνῶ ὑποτίθεται πὼς εἶναι ἐναντίον τῶν τριῶν μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν, οὐσιαστικὰ δρᾶ μόνον ἐναντίον τοῦ Χριστιανισμοῦ.

 Ἐπειδὴ ἡ ἐκστρατεία τῶν ἀθέων κατὰ τοῦ Χριστιανικοῦ πολιτισμοῦ ἐντείνεται ἐπιβάλλοντας, μὲ τὴ μέθοδο τοῦ σαλαμιοῦ, τὴν ἀποδόμηση θεμελιωδῶν ἠθικῶν καὶ φυσικῶν ἀρχῶν τῆς ἀνθρώπινης τιμῆς καὶ ἀξιοπρέπειας θεώρησα καθῆκον μου νὰ γράψω τὴν παροῦσα μελέτη. Δὲν εἶναι εὔκολη, οὔτε μικρὴ σὲ ἔκταση. Ὅμως ἐλπίζω νὰ ἀποτελέσει ἐγχειρίδιο γιὰ πολλοὺς ἀναγνῶστες της καὶ βοήθημα στὴ σκέψη καὶ στὴν πορεία τῆς ζωῆς τους.

Α΄ ΜΕΡΟΣ

Ὁ Χριστιανισμὸς καὶ ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης

Ἡ θεωρία τοῦ Δαρβίνου γιὰ τὴν ἐξέλιξη καὶ τὴν καταγωγὴ τῶν εἰδῶν, μετὰ ἀπὸ 158 χρόνια ποὺ δημοσιοποιήθηκε, συνεχίζει νὰ ἀπασχολεῖ τοὺς ἐπιστήμονες καὶ νὰ εἶναι, ὡς μὴ ὤφελε, ἡ κεντρικὴ ἰδεολογία  τῶν πάσης φύσεως ἀθέων ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν καί, γενικότερα, ἐναντίον τῆς πίστεως στὸν Θεό.  Ἂν καὶ ἀτελὴς ἐπιστημονικὴ θεωρία, προωθεῖται ὡς ἔχουσα πλέον παγκόσμια καὶ πλήρη ἀποδοχή...

 Τὸν περασμένο Νοέμβριο ὁ ὁμότιμος καθηγητὴς τῆς ἱστορίας τῶν ἐπιστημῶν στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Ὀξφόρδης Τζὸν Μπροὺκ μίλησε στὸ ἀμφιθέατρο τοῦ Ἐθνικοῦ Ἱδρύματος Ἐρευνῶν, μὲ θέμα «Ὁ Δαρβίνος καὶ ἡ ἐπιβίωση τῆς θρησκείας». Μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς παρουσίας του στὴν Ἑλλάδα ἔδωσε συνέντευξη στὸν Τάσο Καφαντάρη (Ἐφημ. «Τὸ Βῆμα», Κυριακή, 27 Νοεμβρίου 2016, σελ. 22). Στὴν ἐρώτηση γιὰ τὸ ποιός, κατὰ τὴν ἄποψή του, εἶναι ὁ λόγος τῆς ἀνοχῆς ποὺ ἔδειξε ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πρὸς τοὺς Γαλιλαῖο καὶ Δαρβίνο, ὅταν τέτοια ἀνοχὴ δὲν ὑπῆρξε ἀπὸ τοὺς Ρωμαιοκαθολικοὺς καὶ τοὺς Προτεστάντες, ὁ Ἄγγλος καθηγητὴς σημείωσε, ὅτι δὲν γνωρίζει τοὺς λόγους, ἀλλὰ προέβη σὲ κάποιες ὑποθέσεις. Ὡς μία ἀπὸ αὐτὲς  θεώρησε ὅτι εἶναι « ἡ σοφὴ οἰκονομία τοῦ λόγου Της». Πάντως ζήτησε ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νὰ πάρει «σαφῆ θέση» στὸ θέμα τῆς Θεωρίας τῆς Ἐξέλιξης τοῦ Δαρβίνου, ἡ ὁποία, ὅπως εἶπε, «εἶναι δεδομένο ὅτι γιὰ ὅλους τους ἐπιστήμονες ἰσχύει καὶ ὅτι δὲν νοεῖται βιολογία χωρὶς αὐτήν».

 Ὁ κ. καθηγητὴς προφανῶς ἀγνοεῖ τὴν πνευματικότητα τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἀντίθετα πρὸς τὸ πνεῦμα τῶν Προτεσταντῶν καὶ τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν, δὲν σχολιάζει τὰ ἐπιτεύγματα  τῆς Ἐπιστήμης. Πίστη της  εἶναι ὅτι οὐδεμία  ἀνάμιξη μπορεῖ νὰ ἔχει στὰ ἐπιστημονικὰ ἐπιτεύγματα, ποὺ φέρνουν τὸν ἄνθρωπο πιὸ κοντὰ στὸν Θεό. Ἐκεῖ ποὺ ἐκφράζει ἀντιρρήσεις  εἶναι ὅταν μὲ τὴν ἐπιστήμη καὶ τὴν τεχνολογία  θίγεται ὁ ἄνθρωπος ὡς ὕπαρξη καὶ ὡς ὀντότητα, ὅταν καταλύονται οἱ θεσμοί, ὅπως ἡ οἰκογένεια, καὶ ὅταν παραβιάζεται καὶ καταστρέφεται ἡ φύση, ἐν ὀνόματι μιᾶς ἐλευθερίας, ποὺ στὴν οὐσία εἶναι ὑποταγὴ στὴν τυραννικὴ ἐξουσία τῶν παθῶν, ἢ τῆς ἰδεολογίας.

Γιὰ τὴ θεωρία τοῦ Δαρβίνου, περὶ τῆς ἐξέλιξης καὶ τῆς καταγωγῆς τῶν εἰδῶν πράγματι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν ἔχει ἐκφράσει ἄποψη. Σὲ καμία ἐπιστημονικὴ θεωρία δὲν τὴν ἔχει ἐκφράσει ἐπισήμως, καὶ ἔπραξε ὀρθῶς. Δὲν ἔχει ἐκφράσει τὴν ἄποψή της λ.χ. γιὰ τὸ Νόμο τῆς Παγκόσμιας Ἕλξης τοῦ Νεύτωνα, γιὰ τοὺς Ἀστρονομικοὺς Νόμους τοῦ Κέπλερ καὶ γιὰ τὶς ἀστρονομικὲς ἀνακαλύψεις τοῦ Γαλιλαίου, καθὼς καὶ γιὰ τὴ θεωρία τῆς σχετικότητας τοῦ Ἀϊνστάιν, ποὺ συγκλόνισαν τὸν ἐπιστημονικὸ κόσμο τῆς ἐποχῆς τους. Κατὰ τὸν 18ο αἰώνα μεμονωμένα κληρικοὶ καὶ λαϊκοί της σχολίασαν τὰ ἐπιστημονικὰ ἐπιτεύγματα τῆς ἐποχῆς τους, κυρίως τὰ ἀστρονομικά, ἄλλοι θετικά, ἄλλοι ἀρνητικά. Ἀρκετοὶ μετάφρασαν στὰ ἑλληνικὰ τὶς σύγχρονές τους ἐπιστημονικὲς ἐργασίες καὶ τὶς ἐξέδωσαν, πρὸς ἐνημέρωση τῶν Ἑλλήνων.

Μεταξὺ αὐτῶν, ποὺ ὑπῆρξαν οἱ πρωτεργάτες τοῦ ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦ καὶ ποὺ προώθησαν τὶς θετικὲς ἐπιστῆμες στὸν Ἑλληνισμὸ ἦσαν ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Χρύσανθος Νοταρᾶς, οἱ Ἀρχιεπίσκοποι Σλαβενίου καὶ Χερσῶνος Εὐγένιος Βούλγαρης καὶ Νικηφόρος Θεοτόκης,  οἱ ἱερομόναχοι Βενιαμὶν ὁ Λέσβιος, Ἄνθιμος Γαζῆς, Μεθόδιος Ἀνθρακίτης καὶ Διονύσιος Πύρρος, καὶ λαϊκοί, πιστοὶ στὴν Ὀρθοδοξία, ὅπως ὁ ἥρωας καὶ ἐθνομάρτυρας Ρήγας ὁ Βελεστινλὴς καὶ Κωνσταντῖνος Κούμας. Εἶναι χαρακτηριστικὸς ὁ λόγος τοῦ Βενιαμὶν τοῦ Λεσβίου γιὰ τὸν Γαλιλαῖο: «Γαλιλαῖος, εἰς τὸν ὁποῖον ἡ φιλοσοφία (Σημ. γρ. Ὁ Βενιαμὶν ὀνομάζει Φιλοσοφία τὴν Ἐπιστήμη) εἶναι τόσον ὑπόχρεως, ὑπεβάσταξε περὶ τὸν δέκατον ἕβδομον αἰώνα τὴν δόξαν τοῦ Κοπερνίκου. Ἐπειδὴ ὅμως καὶ ὁ ἀρχηγὸς τῆς δυτικῆς ἐκκλησίας φέρει ἀνὰ χείρας καὶ τὸν σταυρὸν καὶ τὴν σπάθην, καὶ κολάζει (Σημ. γρ. τιμωρεῖ) καθὼς ἤθελε τῷ φανῆ, ἐβίασε τὸν Γαλιλαῖον ἢ νὰ ἐκβάλη τὸ πῦρ ἐκ τοῦ κέντρου τοῦ κόσμου καὶ νὰ ἀντικαταστήση τὴν γῆν, ἢ νὰ βαλθῆ αὐτὸς εἰς τὸ πῦρ, καθὸ αἱρετικός. Οὕτω πως οἱ μαθηταὶ τοῦ πράου Ἰησοῦ κολάζουν τοὺς αἱρετικούς. Ἂν ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος εἶναι ἄτοπον νὰ θεολογῆ ἡ φιλοσοφία, ἀπὸ τὸ ἄλλο εἶναι, ὡς φαίνεται, καὶ ἀναγκαῖον νὰ φιλοσοφῆ (Σημ.γρ. Νὰ ἀσχολεῖται μὲ τὴν Ἐπιστήμη) ἡ θεολογία. Δύο εἶναι τὰ αἴτια, διὰ τὰ ὁποῖα τὸ σύστημα τοῦ Κοπερνίκου ὑπήντησε κοινῶς τόσην ἀντίστασιν, ἡ φιλαυτία τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἡ δύσληψίς του ὅτι ἡ γῆ κινεῖται». (Βλ. σχ. Ἐθνικοῦ Ἱδρύματος Ἐρευνῶν «Ἱστορία καὶ φιλοσοφία τῶν Ἐπιστημῶν στὸν Ἑλληνικὸ χῶρο (17ος-19ος αἱ.)», Ἐκδ. «Μεταίχμιο», Ἀθήνα, 2003, σελ. 467).

Γιὰ τὸ ἴδιο θέμα, τοῦ Γαλιλαίου καὶ τῆς ἀντιμετώπισής του, ὁ Ζήσιμος Λορεντζάτος γράφει: «Σωστὰ ὁ Γαλιλαῖος ἔκαμε τοὺς λογαριασμούς του (δὲν εἶχε ἄλλο τρόπο). Τὸ λάθος βρίσκεται στὴν καταδίκη του ἀπὸ τὴν Καθολικὴ Ἐκκλησία, ποὺ συσχέτιζε ἄτοπα. Τὸ ἴδιο ἄτοπος ὁ συσχετισμὸς ἀνάμεσα στὸν Ἀδὰμ ἢ τὴν Εὕα καὶ στὴν ἐξελικτικὴ θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Δὲν ὑπάρχει ἀνταγωνισμὸς ἀνάμεσα σὲ θρησκεία καὶ ἐπιστήμη, ἀνάμεσα σὲ αἰωνιότητα καὶ χρονικότητα ἢ χρόνο. Μάταια κονταροχτυπιοῦνται ὅσοι δὲν τὸ καταλαβαίνουν αὐτό». (Ζήσιμου Λορεντζάτου «Collectanea», Ἐκδ. «Δόμος», Ἀθήνα, 2009, σελ. 663). 

Ὁ Ἄγγλος καθηγητὴς Τζὸν Μπροὺκ ὑποστηρίζει ὅτι ἡ θεωρία τοῦ Δαρβίνου ἔχει τὴν γενικὴ ἀποδοχὴ τῶν βιολόγων.  Ὅμως πάντα εἶναι μιὰ θεωρία, ἡ ὁποία ἔχει δεχθεῖ αὐστηρὴ ἀρνητικὴ ἐπιστημονικὴ κριτική. Ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐπικριτὲς τῆς θεωρίας τοῦ Δαρβίνου εἶναι ὁ διάσημος φιλόσοφος, ὑπερασπιστὴς τῆς ἀνοικτῆς κοινωνίας  καὶ καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Λονδίνου καὶ τοῦ London School of Economics Σὲρ Κὰρλ Πόπερ (1902-1994). Τὴν θεωρεῖ μιὰ ἐντυπωσιακὴ θεωρία, ἀλλὰ σημειώνει ὅτι ἡ πεποίθηση πὼς ἑρμηνεύει πλήρως τὴν ἐξέλιξη τῶν εἰδῶν «εἶναι πολὺ μακριὰ ἀπὸ τὸ νὰ ἀποδειχθεῖ».  H Εἰρήνη Παπαδάκη στὴν εἰσαγωγή της στὸ βιβλίο τοῦ Πόπερ «Ἡ ἀνοιχτὴ κοινωνία καὶ οἱ ἐχθροί της» (Σημ. Ἡ ἴδια τὸ μετέφρασε στὰ ἑλληνικὰ καὶ ἔχει ἐκδοθεῖ  ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις «Δωδώνη»), γράφει πὼς ὁ ἐν λόγω ἄγγλος καθηγητὴς τῆς Λογικῆς ὑποστήριξε ὅτι ἡ «διαψευσιμότητα» εἶναι ἀπαραίτητη γιὰ νὰ ἔχει μιὰ θεωρία ἐπιστημονικὴ βάση. Δηλαδὴ μιὰ θεωρία πρέπει νὰ ἔχει πειραματικὸ καὶ ἐλέγξιμο περιεχόμενο καὶ νὰ μὴν ἐκφράζει ἁπλῶς μίαν πίστη ἢ μίαν ἰδεολογία. Ἐπίσης τὰ δεδομένα τῆς ἔρευνας γιὰ μίαν ἐπιστημονικὴ θεωρία δὲν πρέπει νὰ εἶναι περιορισμένης  παρατήρησης, ἐξειδικευμένης ἐμπειρίας καὶ μὲ λογικὰ κενά. 

Γράφει ὁ Πόπερ: «Ὡς ἐκ τούτου μετὰ χαρᾶς ἀποδέχομαι ὅτι διαψευσιοκράτες σὰν καὶ μένα προτιμοῦν πολὺ περισσότερο τὸ νὰ ἐπιχειρήσουν νὰ λύσουν ἕνα ἐνδιαφέρον πρόβλημα μὲ μία τολμηρὴ εἰκασία, ἀκόμα καὶ ἂν (καὶ εἰδικὰ ἂν) αὐτὴ πρόκειται νὰ ἀποδειχθεῖ σύντομα ψευδής, ἀπὸ τὸ νὰ παραθέσουν μίαν ἀκολουθία ἄσχετων προφανειῶν. Τὸ προτιμᾶμε γιατί πιστεύουμε ὅτι αὐτὸς εἶναι μοναδικὸς τρόπος νὰ μάθουμε ἀπὸ τὰ σφάλματά μας. Πιστεύουμε πώς, ἀνακαλύπτοντας ὅτι ἡ ὑπόθεσή μας ἦταν ψευδής, θὰ ἔχουμε μάθει πιὸ πολλὰ γιὰ τὴν ἀλήθεια, θὰ ἔχουμε φτάσει πιὸ κοντὰ στὴν ἀλήθεια». (Βλ.σχ. A.F. Chalmers «Τί εἶναι αὐτὸ ποὺ τὸ λέμε Ἐπιστήμη;», Πανεπ. Ἐκδ. Κρήτης, Ἡράκλειο, 1994, σελ. 66 καὶ K.R. Popper “Conjectures and Refutations”, Ed. Routledge & Kegan Paul, 1969, p. 231. Οἱ ὑπογραμμίσεις στὸ πρωτότυπο).

Στὰ 1974, μὲ γνωστὴ πλέον τὴ δομὴ τοῦ DNA καὶ τὸ καταστάλαγμα τῆς σχετικῆς ἔρευνας περὶ τῆς θαυμαστῆς πολυπλοκότητας τῆς λειτουργίας του, ὁ Πόπερ ὁδηγήθηκε στὸ συμπέρασμα πὼς «ἡ δυνατότητα πρόσβασης  στὴν ἀρχὴ τῆς ζωῆς κατέστη ἕνα ἀδιαπέραστο τεῖχος γιὰ τὴν ἐπιστήμη». («Studies in the Philosophy of Biology: Reduction and Related Problems», Edited by Francisco Jose Ayala & Theodosius Dobzansky, Mc Millan Press, 1974, p. 270).

Ἡ θεωρία τοῦ Δαρβίνου δὲν πληροῖ τοὺς ὅρους, ποὺ θέτει ὁ Πόπερ, γιὰ νὰ θεωρηθεῖ ἐπιστημονική. Ὁ ἴδιος ὁ Δαρβίνος στὸ βιβλίο του «Ἡ καταγωγὴ τῶν εἰδῶν» ἐξετάζοντας διάφορα εἴδη σημειώνει τὴ σχετικότητα καὶ τὸ ἀτελὲς τῆς θεωρίας του: «Οἱ δυσκολίες ποὺ συναντᾶμε μὲ τὴ θεωρία τῆς καταγωγῆς μὲ τροποποίηση εἶναι ἀρκετὰ σοβαρές. Ὅλα τὰ ἄτομα τοῦ ἰδίου εἴδους καὶ ὅλα τα εἴδη τοῦ ἰδίου γένους ... κατάγονται ἀπὸ κοινοὺς γονεῖς. Ἑπομένως σὲ ὅσο μακρινὰ καὶ ἀπομονωμένα μέρη τοῦ κόσμου καὶ ἂν βρεθοῦν τώρα, θὰ πρέπει νὰ ἔχουν ταξιδέψει στὴ διάρκεια διαδοχικῶν γενιῶν ἀπὸ κάποιο σημεῖο σὲ ὅλα τὰ ἄλλα. Εἴμαστε συχνὰ ἐντελῶς ἀνίκανοι ἀκόμα καὶ νὰ ὑποθέσουμε πῶς θὰ μποροῦσε νὰ ἔχει πραγματοποιηθεῖ αὐτό». (Καρόλου Δαρβίνου «Ἡ καταγωγὴ τῶν εἰδῶν», Ἔκδ. «Τὸ Βῆμα», Ἀθήνα, 2009, Τόμος Β΄, σελ. 181. Ὁ τονισμὸς τοῦ ὑπογρ.).

Σὲ ἄλλο σημεῖο ὁ Δαρβίνος γράφει: «Ἂν καὶ ἡ γεωλογικὴ ἔρευνα ἔχει ἀποκαλύψει ἀναμφίβολα τὴν κατὰ τὸ παρελθὸν ὕπαρξη πολλῶν κρίκων, φέρνοντας πολυάριθμες μορφὲς ζωῆς πολὺ πλησιέστερα τὴ μία μὲ τὴν ἄλλη, δὲν δίνει τὶς ἀπείρως πολλὲς λεπτὲς διαβαθμίσεις μεταξὺ τῶν προγενεστέρων καὶ σημερινῶν εἰδῶν ποὺ χρειάζονται στὴ θεωρία καὶ αὐτὸ εἶναι ἡ πιὸ προφανὴς ἀπὸ τὶς πολλὲς ἀντιρρήσεις ποὺ χρειάζονται στὴ θεωρία». (Σημ. τῆς καταγωγῆς τῶν εἰδῶν καὶ τῆς ἐξέλιξης. Ὅ.π. σελ. 183. Ὁ τονισμὸς τοῦ ὑπογρ.).

Στὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ αἰώνα o σημαντικὸς Γερμανὸς ἱστορικὸς καὶ φιλόσοφος τῆς ἱστορίας Ὄσβαλντ Σπένγκλερ (1880-1936) στὸ βιβλίο του «Ἡ παρακμὴ τῆς Δύσης», τὸ ὁποῖο εἶχε ὁλοκληρώσει στὰ 1914, ἀλλὰ κυκλοφορήθηκε μετὰ τὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θεωρεῖ ὅτι «ἡ βιολογικὴ θεωρία τοῦ Δαρβίνου γιὰ τὴ γένεση τῶν εἰδῶν εἶναι πράγματι μόνον ἀπομίμηση τῆς ἐξέλιξης τῆς ἴδιας της Ἀγγλίας» καὶ σημειώνει: «Τίποτε δὲν ἀναιρεῖ τόσο ἔγκυρα τὸν Δαρβίνο ὅσο τὰ ἀποτελέσματα τῆς παλαιοντολογίας. Τὰ εὑρήματα τῶν ἀπολιθωμάτων δὲν μποροῦν, σύμφωνα μὲ μιὰ ἁπλὴ πιθανότητα, παρὰ νὰ εἶναι μόνο τυχαία δείγματα. Κάθε κομμάτι θὰ ἔπρεπε λοιπὸν νὰ ἀντιπροσωπεύει ἕνα διαφορετικὸ στάδιο ἐξέλιξης. Θὰ ὑπῆρχαν μόνο <μεταβατικὰ στάδια>, ὄχι ὅρια καὶ κατὰ συνέπεια ὄχι εἴδη. Ἀντ’ αὐτοῦ ὅμως βρίσκουμε ἐντελῶς σταθερὲς καὶ ἐπὶ μακρὰ χρονικὰ διαστήματα ἀμετάβλητες μορφές, οἱ ὁποῖες δὲν ἀναπτύχθηκαν ἀσφαλῶς σκόπιμα, ἀλλὰ ἐμφανίζονται ξαφνικὰ καὶ ἀμέσως σὲ ὁριστικὴ διαμόρφωση, καὶ δὲν μετατρέπονται σὲ ἀκόμη πιὸ σκόπιμες, ἀλλὰ γίνονται πιὸ σπάνιες καὶ ἐξαφανίζονται, ἐνῶ ἔχουν ἐμφανισθεῖ καὶ πάλι ἐντελῶς διαφορετικὲς μορφές...».

Ὡς πρὸς τὴν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου ὁ Σπένγκλερ γράφει μεταξύ των ἄλλων: «Ὅσον ἀφορᾶ τὸν ἄνθρωπο, τὰ εὑρήματα τῆς πλειστοκαίνου ὑποπεριόδου δείχνουν ὅλο καὶ πιὸ φανερὰ ὅτι ὅλες οἱ μορφές, ποὺ ὑπῆρχαν τότε, ἀντιστοιχοῦν σὲ αὐτὲς ποὺ ζοῦν σήμερα καὶ ὅτι δὲν ἐμφανίζουν τὸ παραμικρὸ ἴχνος μιᾶς ἐξέλιξης πρὸς μιὰ πιὸ σκόπιμα δομημένη φυλή. Καὶ ἡ ἔλλειψη εὐρημάτων τῆς τριτογενοῦς περιόδου κάνει ὅλο καὶ πιὸ φανερὸ ὅτι ἡ μορφὴ ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου ὀφείλει, ὅπως καὶ κάθε ἄλλη, τὴν προέλευσή της σὲ μιὰ ξαφνικὴ ἀλλαγή, τὸ <ἀπὸ ποῦ>, τὸ <πῶς> καὶ τὸ <γιατί> τῆς ὁποίας θὰ παραμείνει ἕνα ἀνεξιχνίαστο μυστικό. Ἂν ὄντως ὑπῆρχε μιὰ ἐξέλιξη ὑπὸ τὴν ἀγγλικὴ ἔννοια, δὲν θὰ ὑπῆρχαν οὔτε ξεχωριστὰ γήινα στρώματα οὔτε μεμονωμένες τάξεις ζώων, ἀλλὰ μία καὶ μοναδικὴ γεωλογικὴ μάζα καὶ ἕνα χάος ἐπὶ μέρους ζωντανῶν μορφῶν, ποὺ θὰ εἶχαν ἀπομείνει στὸν ἀγώνα γιὰ τὴν ὕπαρξη». (Ὄσβαλντ Σπένγκλερ «Ἡ παρακμὴ τῆς Δύσης», Ἕλλην. Ἔκδ. «Τυπωθήτω – Γιῶργος Δαρδανός», Ἀθήνα, Α΄ Ἀνατύπωση 2004, Β΄ Τόμος, σελ. 42-45. Ὁ τονισμὸς στὸ πρωτότυπο).  

Ὁ Ζὰκ Μονὸ (1910-1976), βραβεῖο Νόμπελ φυσιολογίας τὸ 1965, ἄθεος καὶ ὀπαδὸς «ἑνὸς σοσιαλιστικοῦ οὑμανισμοῦ πραγματικὰ ἐπιστημονικοῦ» ἔγραψε τὸ βιβλίο « Ἡ τύχη καὶ ἡ ἀναγκαιότητα» ( Ἔκδ. Ράππα, Ἀθήνα, 1971). Χρησιμοποιώντας τὰ τότε γνωστὰ στοιχεῖα περὶ DNA ἐπιχειρεῖ νὰ ἐκσυγχρονίσει τὴ θεωρία τῆς ἐξέλιξης τοῦ Δαρβίνου. Ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ ἀποφύγει νὰ ἀναγνωρίσει ὅτι οἱ μοριακοὶ μηχανισμοὶ ἀντιγραφῆς, μετάλλαξης καὶ ἀποδικωποίησης ἐπὶ τρισεκατομμύρια χρόνια καὶ μὲ πρὸς τὸ ἄπειρο τείνουσες μεταβολὲς ἀποτελοῦν «αἴνιγμα», ποὺ τείνει στὸ «θαῦμα». Γι’ αὐτὸ καὶ ἀναγνωρίζει ὡς εὔλογο τὸ λόγο τοῦ Μωριάκ: «Τὰ ὅσα λέει ὁ καθηγητὴς (Σημ. Ὁ Μονὸ) εἶναι πολὺ πιὸ ἀπίστευτα ἀκόμα καὶ ἀπὸ ὅσα  πιστεύουμε ἐμεῖς οἱ ταπεινοὶ Χριστιανοὶ καὶ τὰ θεωρεῖ ἀπίστευτα» (Σημ. ὅ.π. σελ. 181). Πράγματι, δὲν μπορεῖ κανεὶς μὴ δογματικὸς καὶ σοβαρὸς ἐπιστήμονας νὰ ὑποστηρίξει μὲ ὑπευθυνότητα  τὴν ἄποψη τοῦ Μονό, πὼς ὅλα  στὸν πλανήτη μᾶς συνέβησαν χωρὶς σκοπὸ καὶ μόνο μὲ τὴν τύχη καὶ τὴν ἀναγκαιότητα... Εἶναι γνωστὸ τὸ λεχθὲν ὅτι οἱ θεωρίες τῶν Δαρβίνου καὶ Μονὸ ἔχουν ἀπείρως μικρότερη πιθανότητα νὰ πραγματοποιηθοῦν ἀπὸ τὸ νὰ ἀναμιχθοῦν τὰ 24 γράμματα τῆς ἀλφαβήτου σὲ ἕναν ἀναμικτήρα καὶ νὰ προκύψει ἡ Ἰλιάδα... 

Τὸ συμπέρασμα τοῦ Μονό, ἑνὸς  σημαντικοῦ ἐπιστήμονα, ποὺ ὅμως ἀνέμιξε τὴν ἰδεολογία του στὴν ἐπιστήμη,  στὸ βιβλίο του «Τύχη καὶ ἀναγκαιότητα», εἶναι χαρακτηριστικὸ τοῦ λογικοῦ καὶ πνευματικοῦ κενοῦ στὸ ὁποῖο ζοῦσε: «Ὁ ἄνθρωπος ξέρει ἐπιτέλους ὅτι εἶναι μόνος μέσα στὴν ἀδιάφορη ἀπεραντοσύνη τοῦ Σύμπαντος, ἀπὸ ὅπου ξεπήδησε τυχαία. Ὄχι μόνο τὸ πεπρωμένο του, μὰ οὔτε καὶ τὸ χρέος του εἶναι γραμμένο πουθενά...». (Σημ. ὅ.π. σελ. 228).

Ὁ Ζὰν Γκιτόν, μαθητὴς τοῦ Ἀνρὶ Μπερξόν, φιλόσοφος καὶ ὁ ἴδιος καὶ μέλος τῆς Γαλλικῆς Ἀκαδημίας, σχολιάζοντας τὴ θεωρία τοῦ Δαρβίνου γράφει: «Ὁπωσδήποτε οἱ νόμοι τῆς ἐξέλιξης ποὺ διατύπωσε ὁ Δαρβίνος ἰσχύουν ἀφήνοντας πολλὰ περιθώρια στὸ τυχαῖο. Ὅμως ποιὸς ἀποφάσισε αὐτοὺς τοὺς νόμους; Ποιὸ τυχαῖο γεγονὸς ἔκανε ὁρισμένα ἄτομα νὰ ἑνωθοῦν σχηματίζοντας τὰ πρῶτα μόρια ἀμινοξέων; Καὶ ἀπὸ ποιὸ τυχαῖο γεγονὸς πάλι, αὐτὰ τὰ μόρια συγκεντρώθηκαν γιὰ νὰ καταλήξουν σὲ αὐτὸ τὸ ἐξαιρετικὰ πολύπλοκο οἰκοδόμημα, τὸ DNA; Σὰν τὸν βιολόγο Φρανσουὰ Ζακὸμπ (Σημ. Ἔζησε ἀπὸ τὸ 1920 ἕως τὸ 2013. Ἔλαβε τὸ βραβεῖο Νόμπελ μαζὶ μὲ τὸν Ζὰκ Μονό), θέτω καὶ ἐγὼ τὴν ἁπλὴ ἐρώτηση: Ποιὸς ἐπινόησε τὰ σχέδια τοῦ πρώτου μορίου DNA, φορέα τοῦ ἀρχικοῦ μηνύματος, ποὺ θὰ ἐπιτρέψει στὸ πρῶτο ζωντανὸ κύτταρο νὰ ἀναπαραχθεῖ;». (Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Dieu et la Science», Edition Grasset, Paris, 1991. Στὴν Ἑλλάδα κυκλοφορήθηκε ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις «Ἀστάρτη» τὸ 1998, μὲ τίτλο «Θεὸς καὶ Ἐπιστήμη». Ὁ τονισμὸς στὸ πρωτότυπο).

Ὡς πρὸς τὴ θεωρία τοῦ Ζὰκ Μονό, περὶ τῆς τύχης καὶ τῆς ἀναγκαιότητας, πού, κατὰ τὴν ἄποψή του, δημιούργησαν καὶ συντηροῦν ἀπὸ τὸν μονοκύτταρο ὀργανισμὸ καὶ τὰ ὅσα ἐπὶ τοῦ πλανήτη μας ὑπάρχουν ἕως τὸ σύνολο τοῦ σύμπαντος, ὁ Ζὰν Γκιτὸν σημειώνει στὸ ἴδιο του βιβλίο: «Στὶς ρίζες τῆς δημιουργίας δὲν ὑπάρχει κανένα συμπτωματικὸ συμβάν, τίποτε τὸ τυχαῖο, ἀλλὰ ἕνας βαθμὸς τάξης ἄπειρα μεγαλύτερος ἀπὸ ὅσο μποροῦμε νὰ φαντασθοῦμε: Εἶναι μιὰ ὕψιστη τάξη, ποὺ ρυθμίζει τὶς φυσικὲς σταθερές, τὶς ἀρχικὲς συνθῆκες, τὴ συμπεριφορὰ τῶν ἀτόμων καὶ τὴ ζωὴ τῶν ἄστρων. Παντοδύναμη, ἐλεύθερη, ἄπειρα ὑπαρκτή, μυστηριακή, σιωπηλή, ἀόρατη, εὐαίσθητη, βρίσκεται παντοῦ αἰώνια καὶ ἀπαρατήρητη, πίσω ἀπὸ τὰ ἐπιφαινόμενα, πολὺ μακριὰ πάνω ἀπὸ τὸ σύμπαν, ἀλλὰ παροῦσα σὲ κάθε σωματίδιο».

Ὁ Γάλλος διανοούμενος Ρενὲ Γκενὸν (1886-1951), γιὰ τὸ ἴδιο θέμα, σημειώνει ὅτι ὁ «ἐξελικτισμὸς» στράφηκε τελικὰ κατὰ τοῦ ὀρθολογισμοῦ, σημειώνοντας πὼς ἡ λογικὴ δὲν μπορεῖ νὰ ἐφαρμοστεῖ πλήρως σὲ αὐτό, ποὺ δὲν εἶναι παρὰ ἀλλαγὴ καὶ καθαρὴ πολλαπλότητα, οὔτε νὰ περιλάβει στὶς ἔννοιές της τὴν ἀπεριόριστη πολυπλοκότητα τῶν αἰσθητῶν πραγμάτων.(Βλ. σχ. Ρενὲ Γκενὸν «Ἡ κρίση τοῦ σύγχρονου κόσμου», Ἐκδ. «Δωδώνη», Ἀθήνα, 1980, σελ. 89).

Οἱ Ρωμαιοκαθολικοὶ καὶ οἱ Προτεστάντες στὸ θέμα τῆς Δημιουργίας καὶ τῶν περὶ αὐτῆς ἀποδείξεων  ἀκολούθησαν τὴ λογική του Θωμᾶ Ἀκινάτη. Ἡ πεποίθηση τῶν Λατίνων καὶ λατινιζόντων θεολόγων, ὅτι διὰ τῆς λογικῆς εἶναι δυνατὸ νὰ ἀποδειχθεῖ ἡ ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ στηριχθεῖ τὸ γράμμα τῆς περιγραφῆς τοῦ προφήτη Μωυσῆ περὶ τῆς Δημιουργίας, προκάλεσε καὶ συνεχίζει νὰ προκαλεῖ τὴν ἔντονη  ἀντιπαράθεσή τους μὲ τοὺς ἀγνωστικιστὲς καὶ τοὺς ἀθέους. Οἱ Χριστιανοὶ τῆς Δύσης δὲν ἔμειναν στὴν ἐπιστημονικὴ καὶ ὀρθολογιστικὴ κριτικὴ τῆς θεωρίας τοῦ Δαρβίνου, ἀλλὰ ἀντιπαράθεσαν τὰ ἀπολογητικὰ  ἐπιχειρήματα τῆς πίστης τους σὲ αὐτὰ τῆς ἰδεολογίας τῶν ἀθέων. Μπῆκαν ἔτσι στὸ παιχνίδι  τους καὶ ἔφτασαν στὸ σημεῖο, γιὰ νὰ ὑποστηρίξουν τὶς θέσεις τους, νὰ ἀμφισβητοῦν προφανῆ ἐπιστημονικὰ δεδομένα...     

Β΄ ΜΕΡΟΣ

Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ Δημιουργία

Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας προηγήθηκαν πολὺ τῆς ἐποχῆς τους μὲ ὅσα ἔγραψαν γιὰ τὴ Δημιουργία. Ἀπὸ τὰ ὅσα ἔργα τους διασώθηκαν φαίνεται πὼς ἀπὸ τότε ὑπῆρχε ρεῦμα ἀθεΐας, τὸ ὁποῖο ἀντιμετώπισαν μὲ πειστικὰ ἐπιχειρήματα καὶ ὑλιστὲς φιλόσοφοι, τῶν ὁποίων τὴ σκέψη ἀντέκρουσαν μὲ ἐπιτυχία. Ὁ τρόπος τους ἦταν νὰ γνωρίζουν ἄριστα τὰ δεδομένα τῆς ἐπιστήμης καὶ τῆς φιλοσοφίας καὶ νὰ ἀντιπαρατεθοῦν μὲ βάση αὐτά.

Παράδειγμα ὁ  Μέγας Βασίλειος, τοῦ ὁποίου διασώθηκε τὸ ἐξαιρετικὸ ἔργο του «Ἑξαήμερος». Εἶναι ὁμιλίες πρὸς τοὺς πιστοὺς τῆς Καισαρείας, καὶ ἔχουν μὲν ποιμαντικὸ χαρακτήρα, ἀλλὰ σ’ αὐτὲς ἀποκαλύπτονται ἡ εὐρύτητα τῆς σκέψης του, ἡ  ἰδιοφυία του καὶ ἡ βαθιὰ γνώση τῆς Φιλοσοφίας καὶ τῶν Ἐπιστημῶν, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Θαλῆ ἕως τὶς ἡμέρες του. Γιὰ τὴ Δημιουργία ὁ Μέγας Βασίλειος σημειώνει: «Πολλὰ διαπραγματεύθηκαν γιὰ τὴ δημιουργία τῆς φύσεως οἱ σοφοί των Ἑλλήνων, ἀλλὰ καμία θεωρία τους δὲν ἔμεινε χωρὶς νὰ ἀνατραπεῖ. Πάντοτε ὁ ἑπόμενος ἀνέτρεπε τὴ θεωρία τοῦ προηγουμένου. Ἔτσι ἐμεῖς δὲν ἔχομε καμία ἀνάγκη νὰ ἐλέγξουμε τὸ ἔργο τους. Ἀρκοῦν τὰ ὅσα λένε μεταξύ τους, γιὰ νὰ ἀνατρέψει ὁ ἕνας τὴ θεωρία τοῦ ἄλλου. Διότι ὅσοι ἀγνόησαν τὸν Θεὸ δὲν παραδέχθηκαν τὴν ὕπαρξη λογικῆς αἰτίας γενέσεως τῶν πάντων, ἀλλὰ σύμφωνα μὲ τὴν ἐξ ἀρχῆς ἄγνοιά τους ἔβγαλαν τὰ συμπεράσματά τους. Γι’ αὐτὸ οἱ μὲν κατέφυγαν σὲ ὑλικὲς ὑποθέσεις, ὑποστηρίζοντας ὅτι ἡ ὕλη εἶναι ἡ αἰτία τοῦ παντός. Ἄλλοι δὲ φαντάσθηκαν ὅτι ἡ φύση ἀποτελεῖται ἀπὸ ἄτομα καὶ μὴ διαιρούμενα σώματα, τὰ ὁποῖα ἐρχόμενα σὲ ἕνωση ἢ σὲ διαχωρισμὸ συντελοῦν στὶς γενέσεις καὶ στὶς φθορὲς στὴ φύση ... Ὅλοι τους ἀπατήθηκαν ἀπὸ τὴν ἀθεΐα τους καὶ δὲν ἤξεραν νὰ ποῦν  «Ἐν ἀρχὴ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν», ἀλλὰ ὑποστήριξαν ὅτι τὰ σύμπαντα εἶναι ἀκυβέρνητα, ἀδιοίκητα καὶ φερόμενα ὅπως τύχει...». (Μεγ. Βασιλείου, Α΄ Ὁμιλία, στίχ. 6-9). 

Κατὰ βιογράφους του ὁ Μέγας Βασίλειος εἶχε ὑπόψη του τὶς περὶ τῆς δημιουργίας ἀπόψεις  τῶν Θαλῆ, Ἀναξιμάνδρου, Ἀναξιμένη, Πυθαγόρα, Ἐμπεδοκλῆ, Ξενοφάνη, Ἠράκλειτου, Λεύκιππου, Δημόκριτου καί, πρὸ πάντων, τοῦ Ἀριστοτέλη. Τὰ ὅσα ἀναφέρει ὁ Μέγας Βασίλειος γιὰ τὰ φυτά, τὰ ἑρπετὰ καὶ τὰ ζῶα, καθὼς καὶ γιὰ τοὺς ἀστέρες  δείχνουν τὴ θαυμαστὴ καὶ σὲ βάθος γνώση του σὲ θέματα βοτανικῆς, φυτολογίας, ζωολογίας καὶ ἀστρονομίας.

Ἄλλοι Πατέρες ποὺ ἔγραψαν γιὰ τὴ Δημιουργία εἶναι οἱ Γρηγόριος ὁ Νύσσης, Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁ ἐπίσκοπος Πόρτου Ἰππόλυτος, ὁ Γαβάλων Σεβηριανός, ὁ Γεώργιος Πισίδης, ὁ Ἀμβρόσιος ὁ Μεδιολάνων καὶ ἄλλοι. Ὅλες αὐτὲς οἱ ἐργασίες τῶν Πατέρων γιὰ τὴ Δημιουργία ἐπιστημονικὰ μπορεῖ νὰ ἀνήκουν στὴν Ἱστορία, ὅμως δείχνουν τὴν ἐκ μέρους τους  χρήση τῆς κοσμικῆς γνώσης τῶν συγχρόνων τους καὶ παλαιοτέρων φιλοσόφων καὶ τὸν ἄριστο καὶ χωρὶς φανατισμὸ τρόπο ἀντιμετώπισης τῶν ἀθέων της ἐποχῆς τους.

Γιὰ τὸν ἱερὸ Αὐγουστίνο ὁ ἀείμνηστος καθηγητὴς Παν. Τρεμπέλας γράφει πὼς γιὰ τὴ Δημιουργία  παραδεχόταν ὅτι ὁ Θεὸς δημιούργησε συγχρόνως ὅλα τα εἴδη, τὰ ζωικὰ καὶ τὰ φυτικά. Ἐπειδὴ ὅμως ὅλα δὲν ἐμφανίστηκαν ἀμέσως ἀλλὰ διαδοχικῶς, ὑποστήριξε ὁ Αὐγουστίνος, ὅτι ὁ Θεὸς τὰ δημιούργησε στὴν ἀρχὴ «ἐν σπέρματι καὶ δυνάμει» καὶ ὅτι ἡ ξηρὰ καὶ ἡ θάλασσα ἔλαβαν τὴ δύναμη ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ παράγουν τὰ φυτά, τὰ δένδρα καὶ τὰ ζῶα, ἐντεθεισῶν σ’ αὐτὰ ἰδιοτήτων, τὶς ὁποῖες ὁ ἱερὸς συγγραφέας ὀνομάζει causales rationes (αἰτιώδεις λόγους). Ἔτσι ἀφοῦ δημιουργήθηκαν τὰ πάντα ἐξ ἀρχῆς καὶ μὲ κάποιο εἶδος συνθέσεως καὶ συμπήξεως στοιχείων, ἐμφανίζονται καθένα ἀπὸ αὐτὰ ὅταν ὑπάρξουν οἱ κατάλληλες περιστάσεις. Μὲ τὴ σκέψη του αὐτὴ  ὁ ἱερὸς Αὐγουστίνος, κατὰ τὸν καθηγητὴ Τρεμπέλα,  ἀποδέχεται ἕνα εἶδος ἐξέλιξης τῶν εἰδῶν καὶ ἀναγνωρίζει ὅτι τὴν περὶ Δημιουργίας τῶν ὄντων ἀφήγηση τῆς Ἁγίας Γραφῆς «οὐδαμόθεν εἴμεθα δεσμευμένοι νὰ ἐκλάβωμεν κατὰ γράμμα». (Παν. Ν. Τρεμπέλα «Ἀπολογητικαὶ Μελέται» Ἐκδ. Ἀδελφότητος Θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», Ἀθῆναι, 1969, Β΄ Τόμος, σελ. 167-168).

Σὲ ἄλλο σημεῖο τῆς μελέτης του ὁ ἀείμνηστος καθηγητὴς Τρεμπέλας σημειώνει: «Καὶ εἶναι μὲν ἀληθές, ὅτι καταντοῦν εἰς ὑπερβολὴν διατεινόμενοι ὅτι ὁ Αὐγουστίνος προεμάντευσε τὴν θεωρίαν τῆς ἐξελίξεως καὶ ἐγένετο πρῶτος εἰσηγητὴς αὐτῆς. Παρὰ ταῦτα ὅμως παραμένει ἀδιαμφισβήτητον γεγονός, ὅτι δι' ἐκείνων, τὰ ὁποῖα καὶ ὁ Μέγας Βασίλειος καὶ ὁ Αὐγουστίνος λέγουν περὶ τῆς Δημιουργίας τῶν φυτῶν καὶ τῶν ζώων, μάλιστα δὲ Γρηγόριος ὁ Νύσσης περὶ τῆς δημιουργίας τῆς γῆς καὶ τῶν οὐρανίων σωμάτων, ἀναγνωρίζεται, ὅτι περὶ τὸν τρόπον τῆς δημιουργίας καὶ τοῦ σχηματισμοῦ τῶν ὄντων ἔχει τις ἐλευθερίαν νὰ φιλοσοφῆ καὶ δὲν δεσμεύεται πρὸς τοῦτο οὔτε ὑπὸ τοῦ γράμματος τῆς Ἁγίας Γραφῆς, οὔτε ὑπὸ ἄλλου τινὸς στοιχείου τῆς κατὰ θείαν ἀποκάλυψιν ἀληθείας. Ὡς δὲ παρατηρεῖ ὁ καθολικὸς ἱερεὺς de Dordolot, καθηγητὴς τῆς γεωλογίας καὶ τῆς παλαιοντολογίας ἐν τῷ πανεπιστημίω τῆς Louvain <ἡ διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων (τοῦ ἁγίου Βασιλείου, τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Νύσσης, τοῦ ἁγίου Αὐγουστίνου καὶ ἄλλων) εἶναι εὐνοϊκωτάτη πρὸς τὴν φυσικὴν ἐξέλιξιν, διότι παρεδέχθησαν, ὅτι ἡ δημιουργία ἐγένετο ἐν μιᾷ στιγμῇ καὶ ἐπηκολούθησεν ἡ αὐτόματος γένεσις παντὸς ἀνεξαιρέτως ζῶντος ὑπὸ τὴν ἐπίδρασιν φυσικῶν αἰτίων>» (ὅ.π. σέλ. 351).

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης στὸν «Ἀπολογητικὸ περὶ τῆς Ἑξαημέρου» σημειώνει: «Σύμφωνα μὲ τὴ δική μου ἀντίληψη, στὸ Θεὸ ὁ λόγος εἶναι ἔργο. Γιατί κάθε τί ποὺ γίνεται, γίνεται μὲ τὸ Λόγο (διὰ τοῦ Λόγου). Τίποτα δὲν εἶναι καὶ δὲν νοεῖται ἄλογο, τίποτα τυχαῖο καὶ αὐτόματο ἀπὸ αὐτὰ ποὺ ὀφείλουν τὴν ὕπαρξή τους στὸ Θεό. Καὶ ἂν ἀκόμα κάτι ὑπερβαίνει τὴν ἀντιληπτική μας ἱκανότητα, πρέπει νὰ πιστεύουμε, ὅτι σὲ κάθε ὂν ἔχει ἐναποτεθεῖ κάποιου εἴδους λόγος (λογικότητα), ποὺ φανερώνει τὴν Τέχνη καὶ τὴ Σοφία τοῦ Δημιουργοῦ» (Γρηγορίου Νύσσης «Πνεῦμα καὶ Λόγος», Ἐκδ. «Τέρτιος», Κατερίνη, 1997, σελ. 149).

Γιὰ τὸν Θωμᾶ Ἀκινάτη ὁ καθηγητὴς Τρεμπέλας γράφει πὼς ἀσπάσθηκε τὴ διδασκαλία τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου καὶ ὑποστήριξε πὼς τὰ φυτὰ καὶ τὰ ζῶα παρήχθησαν μὲ τὴ βοήθεια ὑλικῶν ποὺ προϋπῆρχαν καὶ ἀναπτύχθηκαν βαθμιαίως «διὰ τῆς ἐνεργείας αἰτιῶν φυσικῶν ὑπὸ τὴν ὑπερτάτην κυβέρνησιν τοῦ Θεοῦ». (ὅ.π. σελ. 169). Τὴ λογικὴ τοῦ Ἀκινάτη ἀκολουθοῦν καὶ σήμερα πολλοὶ στὴ Δύση, ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ τὴ Δημιουργία.

   

Γ΄ ΜΕΡΟΣ

Ὁ Δαρβινισμὸς καὶ ἡ ἄθεη ἰντελιγκέντσια

Τὴ θεωρία τοῦ Δαρβίνου περὶ τῆς ἐξελίξεως καὶ τῆς καταγωγῆς τῶν εἰδῶν καὶ τοῦ ἀνθρώπου ἐπιδίωξαν καὶ ἐπιδιώκουν νὰ ἀξιοποιήσουν ἄθεοι διανοούμενοι καὶ ἐπιστήμονες. Ἡ ἴδια ἡ θεωρία δὲν ἔχει ἀντιθρησκευτικὸ χαρακτήρα, οὔτε ὅταν τὴν ἔγραφε, στὴν ἀρχὴ τουλάχιστον, ὁ Δαρβίνος ἦταν ἄθεος. Στὸ πρῶτο του μάλιστα βιβλίο «Ἡ καταγωγὴ τῶν εἰδῶν» καὶ στὸ τέλος του ὁ Δαρβίνος ἀναφέρει: «Ὑπάρχει μεγαλεῖο σὲ αὐτὴ τὴν ἄποψη τῆς ζωῆς (Σημ. Τῆς φυσικῆς ἐπιλογῆς), μὲ τὶς διάφορες δυνάμεις της, ποὺ ἐμφυσήθηκαν ἀρχικὰ ἀπὸ τὸν Δημιουργὸ σὲ λίγες μορφὲς ἢ μόνο σὲ μία, καὶ πού, ἐνῶ αὐτὸς ὁ πλανήτης συνεχίζει νὰ περιστρέφεται σύμφωνα μὲ τὸν σταθερὸ Νόμο τῆς βαρύτητας, ἀπὸ μιὰ τόσο ἁπλὴ ἀρχὴ ἔχουν ἐξελιχθεῖ καὶ ἐξελίσσονται ἀτέλειωτες μορφές, ὁλοένα πιὸ ὡραῖες καὶ πιὸ θαυμαστὲς» (Καρόλου Δαρβίνου «Ἡ καταγωγὴ τῶν εἰδῶν», Ἐκδ. «ΤΟ ΒΗΜΑ», Ἀθήνα, 2009, Β΄ Τόμος σελ. 207. Ὁ τονισμὸς τοῦ γράφ.). Ἀπόδειξη τῆς οὐδετερότητας τῆς θεωρίας τοῦ Δαρβίνου εἶναι ὅτι καὶ στὶς ἡμέρες μας ὑπάρχουν πολλοὶ Χριστιανοὶ καὶ ὀπαδοὶ ἄλλων θρησκειῶν, ποὺ πιστεύουν στὴ θεωρία τῆς ἐξέλιξης ὡς μιὰ πράξη τῆς βούλησης τοῦ Θεοῦ.

Τὸ Pew Research Center (Σημ. Παγκοσμίου ἐμβελείας κέντρο ἔρευνας καὶ δημοσκοπήσεων) τὸ 2014 διενήργησε ἔρευνα στὶς ΗΠΑ, μὲ τὸ ἐρώτημα ἂν οἱ ἐρωτώμενοι πιστεύουν στὴ θεωρία τῆς ἐξέλιξης ὡς τῆς καλύτερης ἐξήγησης γιὰ τὴν  καταγωγὴ τοῦ ἀνθρώπου στὴ Γῆ. Στὸ ἐρώτημα τῆς ἔρευνας ἀπάντησαν θετικά: Τὸ 54% τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, τὸ 58% τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν, τὸ 51% τῶν συγγενῶν πρὸς τὸν Λούθηρο Προτεσταντῶν, τὸ 24% τῶν πρὸς τὸν Καλβίνο συγγενικῶν προτεσταντικῶν δοξασιῶν, τὸ 45% τῶν Μουσουλμάνων, τὸ 77% τῶν Ἑβραίων, τὸ 81% τῶν Βουδιστῶν, τὸ 80% τῶν Ἰνδουιστῶν, καὶ τὸ 72%  τῶν ἀγνωστικιστῶν. Ὡς πρὸς τοὺς ἐπιστήμονες τῶν σχετικῶν μὲ τὴν ἐξέλιξη ἐπιστημῶν ἡ ἔρευνα ἔδειξε ὅτι τὸ 99,85% πιστεύουν σὲ μιὰ ὁποιασδήποτε μορφῆς ἐξέλιξη. Μεταξὺ αὐτῶν πολλοὶ δήλωσαν πιστοὶ Χριστιανοί.  

Ὁ ἴδιος ὁ Δαρβίνος πέντε μῆνες πρὶν ἀπὸ τὴ δημοσίευση τοῦ βιβλίου του γιὰ τὴν ἐξέλιξη καὶ συγκεκριμένα τὸν Ἰούνιο τοῦ 1859 σὲ ἐπιστολή του πρὸς τὸν φίλο του Τόμας Χένρι Χάξλεϊ (1825-1895) ἀνοικτὰ παραδέχτηκε ὅτι «ἡ θεωρία μου γιὰ τὴν ἐξέλιξη εἶναι ἕνα ἁπλὸ πέπλο μιᾶς ὑπόθεσης, ἡ ὁποία ἔχει πολλὰ ψεγάδια καὶ πολλὲς τρύπες». Βεβαίως ὁ Δαρβίνος δὲν ἦταν ἰδεολόγος ὑλιστής, οὔτε ὀπαδὸς τοῦ Μάρξ. Εἶναι ἐνδεικτικό των ἀπόψεών του πὼς ὅταν τὸ «Κεφάλαιο» μεταφράστηκε στὰ ἀγγλικὰ καὶ ὁ Μὰρξ τοῦ ζήτησε νὰ τοῦ ἀφιερώσει ἕνα ἀντίτυπο, ὁ Δαρβίνος τὸ ἀρνήθηκε, διαμηνύοντάς του ὅτι δὲν συμφωνεῖ μὲ τὶς ἐπιθέσεις του κατὰ τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως... Ὅπως γράφει ὁ Ζὰκ Μπαρζὲν ὁ Μὰρξ καὶ οἱ Μαρξιστὲς πολὺ ἐνοχλήθηκαν τότε ἀπὸ τὴν ἄρνηση τοῦ Δαρβίνου, ἀλλὰ στὶς ἀρνητικὲς κριτικές τους δὲν ἔπαυσαν νὰ τὸν χαρακτηρίζουν «δυνατὸ στοχαστή».

Οἱ βιογράφοι τοῦ Δαρβίνου τὸν χαρακτηρίζουν συμβιβαστικό, ὡς χαρακτήρα,  καὶ σημειώνουν ὅτι δὲν τοῦ ἄρεσαν οἱ ἐντάσεις. Ποῦ νὰ ἤξερε τὶς ἐντάσεις, τὴν πολεμικὴ καὶ τὸν φανατισμὸ ποὺ καλλιεργοῦνται στὸ ὄνομά του... Ἐπίσης ἀναφέρουν ὅτι ἦταν ἕνας τυπικὸς Ἄγγλος ἀστός, συντηρητικὸς στὶς ἀρχές του. Σὲ γράμμα του πρὸς τὸν H.A. Gaskell λ.χ. ἐκφράζει τὸν φόβο του ὅτι ὁ Νόμος γιὰ τὸν ἔλεγχο τῶν γεννήσεων θὰ ὁδηγήσει στὴν ἀνηθικότητα τὶς ἄγαμες γυναῖκες καὶ θὰ περιορίσει τὴν ἀποικιοκρατικὴ ἰσχὺ τῆς Ἀγγλίας, ἂν ὁ πληθυσμὸς σκέφτεται πῶς θὰ περιορίσει τὸν ἀριθμό του... (Σημείωση 34 ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Jacques Barzun «Darwin, Marx, Wagner: Critique of a heritage», The University of Chicago Press, Chicago and London, 2nd Edition, 1981, page 85).

Ἐπίσης, ὡς τυπικὸς Ἄγγλος, ποτὲ δὲν ἀντέδρασε στὴν ἀποικιοκρατικὴ πολιτικὴ τῆς χώρας του καὶ  στὸ ὅτι κυβερνοῦσε τὶς ἀποικίες μὲ τὴ βία, παρὰ μὲ τὴ λαϊκὴ συγκατάθεση, θεωρώντας τὴν ἀξιοπρέπεια τῶν Ἰνδῶν καὶ ὅλων των ἄλλων κατώτερη ἀπὸ τὴ δική της... (Φράνσις Φουκουγιάμα «Τὸ τέλος τῆς ἱστορίας καὶ ὁ τελευταῖος ἄνθρωπος», Νέα Σύνορα, Α.Α. Λιβάνη, Ἀθήνα, 1993, σελ. 354). Μᾶλλον ταίριαζε ἡ ἀποικιοκρατικὴ πολιτικὴ τῆς Ἀγγλίας στὴ θεωρία τῆς φυσικῆς ἐπιλογῆς καὶ τοῦ ἀνταγωνισμοῦ τῶν εἰδῶν... 

Στὴν ἴδια περίοδο, ποὺ ξεκινάει ἡ ἰδεολογικὴ ἐκμετάλλευση τῆς θεωρίας τοῦ Δαρβίνου ἀπὸ τοὺς ἀθέους, διάσημοι ἐπιστήμονες, ποὺ ἄφησαν τὴ σφραγίδα τους στὴ Φυσικὴ καὶ σὲ ἄλλες θετικὲς ἐπιστῆμες, ἐκφράζουν τὴν ἄποψη ὅτι οὐδεμία ἀντίθεση ὑπάρχει μεταξὺ θρησκείας καὶ ἐπιστήμης. Μεταξὺ αὐτῶν οἱ James Joule (1818-1889), Balfour Stewart (1828-1887), James Clerk Maxwell (1831-1879), George Gabriel Stokes (1819-1903) καὶ William Thomson (1824-1907).

Ὁ Μάξγουελ εἶναι ἐκ τῶν σκαπανέων τῆς σύγχρονης Φυσικῆς. Μὲ τὶς ἐργασίες του στὴν ἠλεκτρομαγνητικὴ ἀκτινοβολία τοποθετεῖται στὸ ἴδιο ἐπίπεδο μὲ τοὺς Νεύτωνα καὶ Ἀϊνστάιν. Στὸ τέλος τῆς ζωῆς του εἶπε σὲ φίλο του: «Σκέφτομαι τὸ πόσο εὐεργετήθηκα στὴ ζωή μου... Ἡ μόνη μου τώρα ἐπιθυμία εἶναι ὅπως ὁ Δαυὶδ νὰ ὑπηρετήσω τὴ γενιά μου κατὰ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ...».

Στὸν τάφο τοῦ Τζάουλ, τοῦ φυσικοῦ, ὁ ὁποῖος διατύπωσε τὸν 1ο Νόμο τῆς Θερμοδυναμικῆς, περὶ τῆς διατήρησης τῆς ἐνεργείας, ὅπως ἐπίσης, μαζὶ μὲ τὸν Κέλβιν, προσδιόρισε τὸ ἀπόλυτο μηδέν, εἶναι γραμμένο, κατὰ τὴ θέλησή του, τὸ τοῦ Εὐαγγελιστοῦ  Ἰωάννου: «Ἐμὲ δεῖ ἐργάζεσθαι τὰ ἔργα τοῦ πέμψαντος μὲ ἕως ἡμέρα ἐστίν. Ἔρχεται νὺξ ὄτε οὐδεὶς δύναται ἐργάζεσθαι» (θ΄ 4).

O Στόουκς, γνωστὸς γιὰ τὶς ἐργασίες του, μεταξύ των ἄλλων, στὸν φθορισμό, ἔγραψε: «Ὅλοι ἀποδεχόμαστε ὅτι τὸ βιβλίο τῆς φύσης καὶ τὸ βιβλίο τῆς Ἀποκάλυψης προέρχονται καὶ τὰ δύο ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ἑπομένως δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει ὁποιαδήποτε ἀσυμφωνία μεταξύ τους, ἂν ὀρθῶς ἑρμηνευθοῦν».

Ὁ Οὐίλιαμ Τόμσον, Α΄ Βαρῶνος Κέλβιν, γνωστὸς ἀπὸ τὶς ἐργασίες του στὴ θερμότητα, στὶς μονώσεις καὶ στὴν ἐφεύρεση τῶν ὑποβρυχίων καλωδίων τηλεγράφου, ἐπινόησε τὴν κλίμακα μετρήσεως τῆς θερμοκρασίας ποὺ φέρει τὸ ὄνομά του, γιὰ τὴ μέτρηση τῆς ἀπόλυτης θερμοκρασίας τῶν σωμάτων, μὲ ἀρχὴ τὸ ἀπόλυτο μηδέν, ποὺ ὑπολόγισε σὲ -273,15Ο Κελσίου. Ὁ Κέλβιν ἔγραψε: «Ἡ Χριστιανική μου Πίστη μὲ βοηθάει καὶ μὲ ἐνισχύει στὴν ἔρευνά μου. Δέχομαι τὴν ἐξέλιξη, ἀλλὰ ἡ Ἀρχὴ καὶ ἡ κατεύθυνση εἶναι ἀπὸ τὸν Θεό ... Δὲν βρίσκω ὁποιαδήποτε διαφορὰ πίστης καὶ ἐπιστήμης» (Σημ. Οἱ πληροφορίες προέρχονται ἀπὸ τὸ διαδίκτυο στὰ οἰκεῖα λήμματα).

Ὁ Δαρβινισμὸς ἀναμιγνύεται καὶ γίνεται ἕνα μὲ τὸν Μαρξισμὸ καὶ τὸν Φροϋδισμό, μὲ ἄλλα λόγια μὲ τὸν Ὑλισμό, τὸν Ἡδονισμὸ καὶ τὴν Ἀθεΐα. Κατὰ τὸν Ἕλληνα ποιητὴ καὶ στοχαστὴ Γιῶργο Σαραντάρη (1908-1941) «ὁ Μαρξισμὸς καὶ ὁ Φροϋδισμὸς εἶναι θεωρίες ποὺ θυσιάζουν τὸν ἄνθρωπο στὸν θάνατο, καὶ δὲν τὸ γνωρίζουν. Εἶναι διαστροφὲς ποὺ γεννήθηκαν ἀπὸ ἕναν ἀχαλίνωτο ἡδονισμό. Στὴν ἐπιφάνεια χαρίζουν τὸ μίσος, στὸ βάθος τὴν πεποίθηση τοῦ θανάτου. Ἡ ἡδονὴ τοῦ θανάτου, τοῦ θανάτου ὅλου του κόσμου τὶς διατρέχει...». (Γιώργου Σαραντάρη «Δοκίμια γιὰ τὴν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου», Ἐκδ. «Εὐθύνη», Ἀθῆναι, 1999, σελ. 33). 

Μετὰ τὴ δημοσίευση τῆς θεωρίας τοῦ Δαρβίνου ὑπῆρξαν ἔντονες ἀντιπαραθέσεις ἀπὸ ἐπιστήμονες στὸ περιεχόμενό της. Οἱ ἀρνητικοὶ πρὸς τὴν θεωρία τοῦ Δαρβίνου ἐντόπιζαν τὴν κριτική τους κυρίως στὰ κενά, ποὺ βρῆκαν ὅτι εἶχε καὶ στὰ ἐρωτήματα ποὺ προκαλοῦσε. Οἱ ἐπιστήμονες ποὺ ὑποστήριξαν τὴ θεωρία τοῦ Δαρβίνου ἰσχυρίστηκαν ὅτι μὲ αὐτὴν λύθηκε ὀρθολογικὰ ἡ καταγωγὴ τῶν εἰδῶν τῆς φύσης καὶ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ F. A. Lange, καθηγητὴς τοῦ πανεπιστημίου τοῦ Μάρμπουργκ, ἔγραψε σχετικά: « Ἡ θεωρία γιὰ τὴν καταγωγὴ τῶν εἰδῶν κάνει τοὺς ἀνθρώπους νὰ ἀνατρέξουν σὲ ἕνα παρελθὸν ποὺ ἀποκτᾶ ἕνα μυστηριῶδες χρῶμα, κατὰ τὸ ὅτι στὶς διηγήσεις μύθων δὲν ἀντιπαραθέτει  παρὰ  πολλὲς δυνατότητες, ἀπὸ τὶς ὁποῖες οἱ περισσότερες περιορίζουν σὲ ἀκραῖο βαθμὸ τὴν ἀξιοπιστία κάθε μιᾶς ἀπὸ αὐτές». (F.-A. Lange, “Histoire du materialisme”, Librairie Schleicher Freres, Paris, 1911,  B’ Tome, p. 265). Τὰ ἐπιστημονικὰ κενὰ στὴ θεωρία τοῦ Δαρβίνου ἦσαν τόσα, ποὺ θεώρησαν ὅτι θὰ καταπέσει καὶ θὰ τεθεῖ στὸ περιθώριο τῆς ἐπιστήμης. Ἐνδεικτικὰ ὁ Hans Driesch (1867-1941), Γερμανὸς καθηγητὴς βιολογίας καὶ φιλόσοφος, τὸ 1902 διακήρυξε: «Διὰ τοὺς φωτισμένους ἀνθρώπους ὁ Δαρβινισμὸς ἔχει πεθάνει!» (Βλ.σχ. Παν. Τρεμπέλα «Ἀπολογητικαὶ Μελέται,  τόμ. Β΄ σελ. 324).

Τὴν ἴδια πάντως ἐποχὴ ὁ ἀμερικανὸς ἀγνωστικιστὴς καὶ ἐχθρὸς τοῦ Χριστιανισμοῦ Ρόμπερτ Γκρὶν Ἴνγκερσολ (1833-1899) στὸ ἔργο τοῦ «Ὀρθοδοξία» (Σημ. Χρησιμοποίησε τὸν ἑλληνικὸ ὅρο, μὲ τὴν ἔννοια ὅτι αὐτὸς ἐκφράζει τὴν «ὀρθὴ δόξα», δηλαδὴ τὴν ὀρθὴ ἄποψη...) ὑποστήριξε πὼς ὁ Δαρβίνος, μὲ τὴ θεωρία του, «κατέστρεψε τὴν ἀξιοπιστία τοῦ Χριστιανισμοῦ» καὶ πρόβλεψε ὅτι «εἶναι πλέον ὑπόθεση χρόνου νὰ παραμεριστεῖ ἐντελῶς ὁ Χριστιανισμός, καθὼς ἕνας ἐξελισσόμενος ἐπιστημονικὸς πολιτισμὸς θὰ τὸν θεωροῦσε ὡς μιὰ δεισιδαιμονία ἀδαῶν». (Alister McGrath « Τὸ λυκόφως τοῦ ἀθεϊσμοῦ», Ἐκδ. «Οὐρανός», Ἀθήνα, 2008, σελ. 141).

Ὁ μαθηματικός, φιλόσοφος, καὶ συγγραφέας Ἀλεξάντρ Κοϋρὲ (1892-1964), καθηγητὴς σὲ διάφορα Πανεπιστήμια καὶ στὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Χάρβαρντ, διαφώνησε μὲ τοὺς ἄθεους συναδέλφους ὡς πρὸς τὸ ὅτι οἱ Νόμοι τοῦ  Νεύτωνα «Ἐξόρισαν τὸν Θεὸ ἀπὸ τὴ φύση». Ἔγραψε: «Δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι τυχαῖο το γεγονὸς ὅτι, τόσο γιὰ τὸν ἴδιο τὸν Νεύτωνα ὅσο καὶ γιὰ ὅλους τους νευτωνιστές, μὲ ἐξαίρεση τὸν Λαπλάς, ἡ νευτώνεια ἐπιστήμη προϋπέθετε μιὰ λογικὴ πίστη στὸ Θεὸ» (H. Metzger “Attraction Universelle” & John H. Randall: The Making of the Modern Mind, Boston, 1940 καὶ Ἀλεξάντρ Κοϋρὲ «Δυτικὸς Πολιτισμὸς – Ἡ ἄνθιση τῆς ἐπιστήμης καὶ τῆς τεχνικῆς», Ἐκδ. «Ὕψιλον», Ἀθήνα, 1991, σελ. 62. Ἡ ὑπογράμμιση τοῦ γράφ.). 

Μίαν ἄλλη ἄποψη δίδει ὁ Ἀλβέρτος Ἀϊνστάϊν (1879-1955), Νόμπελ Φυσικῆς 1921, γιὰ τὴ σχέση τῆς ἐπιστήμης μὲ τὴ θρησκεία καὶ σημειώνει ὅτι οἱ ἀκραῖες θέσεις τῆς μιᾶς καὶ τῆς ἄλλης πλευρᾶς ὁδηγοῦν σὲ σύγκρουση: «Δημιουργεῖται σύγκρουση ὅταν μιὰ θρησκευτικὴ κοινότητα ἐπιμένει στὴν ἀπόλυτη ἀλήθεια ὅλων των γεγονότων ποὺ ἀναφέρονται στὴ Βίβλο. Αὐτὸ σημαίνει ἐπέμβαση τῆς θρησκείας στὴ σφαίρα τῆς ἐπιστήμης. Αὐτοῦ ἀνήκει ὁ ἀγώνας τῆς ἐκκλησίας ἐναντίον τῶν θεωριῶν τοῦ Γαλιλαίου καὶ τοῦ Δαρβίνου. Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριά, ἀντιπρόσωποι τῶν ἐπιστημῶν προσπάθησαν συχνὰ νὰ φθάσουν σὲ βασικὲς κρίσεις, σχετικὰ μὲ τὶς ἀξίες καὶ τοὺς σκοποὺς μὲ βάση τὴν ἐπιστημονικὴ  μέθοδο καὶ μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο βρέθηκα ἀντιμέτωποι μὲ τὴ θρησκεία. Ὅλες αὐτὲς οἱ διαμάχες προκλήθηκαν ἀπὸ μοιραῖες πλάνες ... Ἡ Ἐπιστήμη χωρὶς θρησκεία εἶναι χωλή, ἡ θρησκεία χωρὶς ἐπιστήμη εἶναι τυφλή». (Ἄ. Ἀϊνστάϊν «Ὁ σημερινὸς κόσμος», Ἐκδ. ΜΑΡΗ, Ἀθήνα, 1951, σελ. 19-20).

Γιὰ τὴν σὲ ἀναφορὰ μὲ τὸν Θεὸ διαφορὰ τῶν Νόμων τοῦ Νεύτωνα μὲ τὴ θεωρία τοῦ Δαρβίνου ὁ καθηγητὴς τοῦ Ἀνοικτοῦ Πανεπιστημίου τῆς Μεγ. Βρετανίας Robert G. Crawford (1927- ) γράφει: «Πρὶν ἀπὸ τὸν δέκατο ἔνατο αἰώνα ὑπῆρχε ὡς ἕναν βαθμὸ συμφωνία μεταξὺ ἐπιστήμης καὶ θρησκείας. Ὁ Νεύτων ἦταν χριστιανὸς καὶ ὁ κλῆρος συμμετεῖχε στὴν ἐπιστήμη. Ὁ Θεὸς ἦταν ὁ μέγας σχεδιαστὴς ποὺ εἶχε δημιουργήσει τὸν κόσμο καὶ τοὺς ἀνθρώπους σύμφωνα μὲ ἕναν σκοπό. Βέβαια ὁ Γαλιλαῖος εἶχε φέρει μιὰ ἀναστάτωση, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς πίστευε σταθερὰ στὴν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ μέσα ἀπὸ τὸ βιβλίο τῆς φύσης καὶ τὸ βιβλίο τοῦ Θεοῦ, τὴν Ἁγία Γραφή. Ὁ Δαρβίνος ἦταν αὐτὸς ποὺ <ἄνοιξε τὸν ἀσκὸ τοῦ Αἰόλου> μὲ τὴν ἐξελικτικὴ θεωρία του γιὰ τὴν προέλευση τῆς ζωῆς, τὴ θέση τοῦ ἀνθρώπου στὸν φυσικὸ κόσμο καὶ τὴ σχέση του μὲ τὸν Θεό ... Ὁ Δαρβίνος σκόπευε νὰ γίνει κληρικός, ἀλλὰ εἶχε δεχτεῖ πρόθυμα μιὰ πρόταση νὰ γυρίσει ὅλο τὸν κόσμο γιὰ νὰ παρατηρήσει καὶ νὰ συλλέξει φυτά, πουλιά, ζῶα καὶ ἀπολιθώματα. Σ’ αὐτὸ τὸ στάδιο τῆς ζωῆς τοῦ ἦταν θρησκευόμενος, διάβαζε τὰ Εὐαγγέλια καὶ φιλοσοφοῦσε σὲ θρησκευτικὰ θέματα, προκαλώντας μάλιστα τὴ θυμηδία τοῦ πληρώματος τοῦ σκάφους. Ἀλλὰ βαθμιαία ἄρχισε νὰ ἐπικρίνει τὴ Βίβλο, φρονώντας ὅτι ἡ ἱστορία της ἦταν ψεύτικη καὶ ἡ εἰκόνα, ποὺ παρουσίαζε γιὰ τὸν Θεό, τυραννική ... Ὁ Δαρβίνος μνημόνευε τὸν Θεὸ ὡς δημιουργὸ στὸ τέλος τῆς «Προέλευσης τῶν εἰδῶν» (1859), ἀλλὰ στὸ ἑπόμενο ἔργο του, τὴν «Καταγωγὴ τοῦ ἀνθρώπου» (1871), ὁ Θεὸς ἐγκαταλείπεται ὁριστικά». (Ρόμπερτ Κρῶφορντ «Τί εἶναι θρησκεία», Ἐκδ. Σαββάλα, Ἀθήνα, 2004, σελ. 173 κ.ε.).

Δ΄ ΜΕΡΟΣ

Ὁ Δαρβινισμὸς καὶ ἡ ἐξέλιξη τῆς ἀντιπαράθεσης

Ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 20οῦ αἰώνα οἱ θεωρίες τοῦ Δαρβίνου βρίσκονται σὲ ἕνα νέο στάδιο ἀντιπαράθεσης μεταξύ των ἀθέων καὶ τῶν χριστιανῶν ἐπιστημόνων καὶ συγγραφέων. Αἰτία ἡ ἀνάπτυξη τῆς μοριακῆς βιολογίας, τῆς βιοχημείας καὶ τῶν ἄλλων ὅμορων σ’ αὐτὲς ἐπιστημῶν. Ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ 1960, ὅταν ἄρχισε νὰ ἀναπτύσσεται ἡ μοριακὴ βιολογία,  γιὰ τοὺς παραδοσιακοὺς ἐξελικτικοὺς φάνηκε πὼς ἦταν μιὰ ἀπειλὴ ἀπαξίωσης τῶν ὅσων εἶχε γράψει ὁ Δαρβίνος τὸν προηγούμενο αἰώνα.

 Πράγματι τρεῖς ἐπιστήμονες, ἀπὸ τοὺς σημαντικότερους ἐξελικτικοὺς τοῦ  20οῦ αἰώνα, οἱ Ernst Mayr (1904-2005), Theodosius Dobzhansky (1900-1975) καὶ George Gaylord Simpson (1902-1984) ἐξέφρασαν τὸν ἔντονο σκεπτικισμό τους ἀκόμη καὶ μὲ τὶς μοριακὲς προσεγγίσεις τῆς ἐξέλιξης, εἰδικὰ ὅταν ἔρχονταν σὲ σύνδεση μὲ τὴν φυσικὴ ἐπιλογή. Εἰδικότερα ὁ Mayr ἐξέφρασε τὴ διαφωνία του καὶ μὲ τὴν θεωρία τοῦ Δαρβίνου, ὅτι τὰ πάντα προέρχονται ἀπὸ ἕναν κοινὸ πρόγονο. Σημειώνεται ὅτι ὁ Mayr ἦταν Γερμανικῆς καταγωγῆς Ἀμερικανὸς καὶ ἄθεος, ὁ Dobzhansky Οὐκρανο – Ἀμερικανὸς γενετιστὴς καὶ βιολόγος, φίλος του φημισμένου παλαιοντολόγου ρωμαιοκαθολικοῦ κληρικοῦ Teilhard de Chardin καὶ πιστὸς Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς καὶ ὁ Simpson Ἀμερικανὸς παλαιοντολόγος, ποὺ ξεκίνησε ὡς πιστὸς Χριστιανὸς καὶ προοδευτικὰ ἔγινε ἀγνωστικιστής. Ἐπιπρόσθετα οἱ ἀνακαλύψεις τοῦ Ἀμερικανοῦ βιολόγου Carl Woese (1928-2012) στὸ RNA  καὶ οἱ πρὶν ἀπὸ λίγα χρόνια πιστοποιηθέντες παράγοντες συμβιογένεσης καὶ ὁριζόντιας μεταφορᾶς γονιδίων, εἰσήγαγαν ἀκόμη μεγαλύτερη πολυπλοκότητα στὴν ἐξελικτικὴ θεωρία.

 Ὁ Ἄγγλος βιοχημικὸς Rupert Sheldrake (1942- ) σὲ συνέντευξή του στὸ γαλλικὸ περιοδικὸ Le monde des Religions (No 63, Janvier – Fevrier 2014, p. 68-71) διαφωνεῖ μὲ τὸν ἄθεο βιολόγο Richard Dawkins, ὅτι ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἕνα γιγαντιαῖο ρομπότ, δηλαδὴ μιὰ ἄψυχη μηχανὴ καὶ προσθέτει:       «Πιστεύω ὅτι ὁ ὑλισμὸς εἶναι ἕνας διανοητικὸς φραγμός, ὁ ὁποῖος ἐμποδίζει τοὺς ἀνθρώπους νὰ ζήσουν σὲ ἁρμονία μὲ τὴν φύση ... Ἂν δὲν ἀρθεῖ αὐτὸς ὁ φραγμὸς δὲν θὰ μπορέσουν νὰ ἀνακαλύψουν τὸν πλοῦτο τῆς θρησκευτικῆς τους  παράδοσης».

Ἕνας ἄλλος σημαντικὸς μοριακὸς βιολόγος καὶ βιοχημικὸς εἶναι ὁ δρ. Denis Alexander (1945- ), ἐπικεφαλῆς τοῦ προγράμματος περὶ Ἀνοσολογίας στὸ Abraham Institute, διδάσκων στὸ St. Edmund’s College τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Καίμπριτζ καὶ ἐκδότης τοῦ περιοδικοῦ «Science and Christian Belief». Σὲ ἄρθρο του σημειώνει: «Δυστυχῶς πολλοὶ δοκίμασαν νὰ κουρσέψουν τὴ θεωρία τῆς ἐξέλιξης, γιὰ νὰ στηρίξουν κάθε εἴδους ἰδεολογία. Ἡ ἐξέλιξη χρησιμοποιήθηκε γιὰ νὰ στηρίξει τὸ ρατσισμό, τὸν κομμουνισμό, τὸν καπιταλισμὸ καὶ ἄλλες ἰδεολογίες – πολλὲς ἐκ τῶν ὁποίων εἶναι ἀσύμβατες μεταξύ τους. Ἀλλὰ ἡ ἐξέλιξη εἶναι ἁπλῶς μιὰ βιολογικὴ θεωρία, ἀρκετὰ ἀδύναμη γιὰ τόσο Ἡράκλειες ἰδεολογικὲς ἀπόψεις». (Τὸ ἄρθρο δημοσιεύθηκε στὸ διαδίκτυο μὲ τὸν τίτλο «Is Evolution atheistic?» (Εἶναι ἀθεϊστικὴ ἡ ἐξέλιξη;).

 Ὁ Ἀμερικανὸς δρ. Henry M. Morris (1918-2006) ἀσχολήθηκε ἰδιαίτερα μὲ τὸ θέμα τῆς ἐξέλιξης καὶ ἦταν ὁ ἱδρυτὴς τῆς Ἑταιρείας Ἔρευνας τῆς Δημιουργίας. Σὲ ἄρθρο του ὑποστηρίζει: «Εἶναι γεγονὸς πὼς οἱ ἐξελικτικοὶ πιστεύουν στὴν ἐξέλιξη ἐπειδὴ τὸ θέλουν. Εἶναι ἐπιθυμία τους μὲ κάθε κόστος νὰ ἑρμηνεύσουν τὴν καταγωγὴ τοῦ παντὸς χωρὶς τὸν Δημιουργό. Ὁ <ἐξελικτισμὸς> ἔτσι στὴν πραγματικότητα  εἶναι μιὰ ἀθεϊστικὴ θρησκεία. Ὁρισμένοι μπορεῖ νὰ προτιμοῦν νὰ τὸν ὀνομάζουν οὑμανισμὸ καὶ οἱ ἐξελικτικοὶ τῆς Νέας Ἐποχῆς μπορεῖ νὰ τὸν τοποθετοῦν στὸ πλαίσιο μιᾶς μορφῆς πανθεϊσμοῦ, ἀλλὰ ὅλοι αὐτοὶ οἱ ὁρισμοὶ καὶ ὅλα αὐτὰ τὰ πιστεύω εἶναι τὸ ἴδιο πράγμα. Εἴτε τὸν ὀνομάζουν ἀθεϊσμό, εἴτε οὑμανισμό, εἴτε πανθεϊσμό, ὁ σκοπός τους εἶναι νὰ ἐξαφανίσουν τὸν προσωπικὸ Θεὸ ἀπὸ κάθε ἐνεργητικὸ ρόλο στὴ δημιουργία τοῦ σύμπαντος καὶ ἀπὸ ὅλα τὰ συστατικά της, συμπεριλαμβανομένου τοῦ ἀνθρώπου ... Ἐφόσον μαζὶ ὁ νατουραλισμὸς καὶ ὁ οὑμανισμὸς ἀποκλείουν τὸν Θεὸ ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη ἢ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἐνεργὸ λειτουργία στὴ δημιουργία καὶ στὴ διατήρηση τῆς ζωῆς καὶ τοῦ σύμπαντος γενικά, εἶναι πασιφανὲς ὅτι ἡ θέση τους δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἀθεϊσμὸς καὶ ὁ ἀθεϊσμὸς εἶναι μιὰ θρησκεία!». (Τὸ ἄρθρο στὸ διαδίκτυο μὲ τίτλο: «Evolution is religion – not science» (Ἡ ἐξέλιξη εἶναι θρησκεία-ὄχι ἐπιστήμη). 

 Ὁ καθηγητὴς ἀνθρωπολογίας τοῦ πανεπιστημίου τῆς Μπολόνια Fiorenzo Facchini (1929- ) στὸ βιβλίο του «Evoluzione. Cinque questioni nel dibattito attuale» (Ἐξέλιξη - Πέντε ἐρωτήματα στὴν ἐπίκαιρη συζήτηση) (Ediz. Book, Milano) σημειώνει ὅτι οἱ ἐξελικτικοὶ πρέπει νὰ εἶναι σὲ πολὺ δύσκολη θέση μὲ τὶς νέες ἀνακαλύψεις πάνω στὴν πολυπλοκότητα τοῦ DNA. Πιὸ συγκεκριμένα σημειώνει ὅτι «τὸ DNA σὲ ἕνα ἀνθρώπινο κύτταρο ἔχει συντεθεῖ ἀπὸ περίπου τρία δισεκατομμύρια νουκλεοτίδια» καὶ πρὸς σύγκριση αὐτοῦ τοῦ δεδομένου ὁ ἰταλὸς καθηγητὴς σημειώνει ὅτι οἱ πληροφορίες τους εἶναι ὡς τὰ στοιχεῖα χίλιων τόμων μιᾶς βιβλιοθήκης. (Βλ.σχ. «Il Sole 24 Ore» Domenica, 4 Novembre 2012, p. 27). Θέτει λοιπὸν ὁ κ. Φακίνι τὸ ἐρώτημα ἂν ὅλα αὐτὰ καὶ οἱ συνδυασμοὶ στὴν ὑπάρχουσα πολυπλοκότητά τους συνέβησαν τυχαία.

 Στὴ μηχανιστικὴ ἄποψη τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς οἱ ἐξελικτικοὶ πρέπει νὰ ἀπαντήσουν ἐπίσης στὸ πῶς αὐτὴ μπορεῖ νὰ συνδυασθεῖ μὲ ἀνώτερα ἀνθρώπινα συναισθήματα, ὅπως εἶναι ὁ ἀλτρουισμός, ὁ ἡρωισμός, ἡ αὐτοθυσία, ἡ ἀγάπη, ἡ ἀλληλεγγύη καὶ ἡ ἴδια ἡ Ἠθική. Ἂν ἰσχύει, κατ’ αὐτούς, ἡ χρησιμοθηρία καὶ ἡ μηχανιστικὴ λογικὴ πῶς μποροῦν νὰ ἐξηγηθοῦν συναισθήματα καὶ πράξεις, ποὺ συμβαίνουν ἀπὸ ἀνθρώπους ἀντίθετα πρὸς αὐτὴ τὴ χρησιμοθηρία καὶ αὐτὴ τὴν συμφεροντολογικὴ λογική;

 Ὁ συνεργάτης  τοῦ πανεπιστημίου τῆς Γενεύης Florian Cova σημειώνει ὅτι ὁρισμένοι σύγχρονοι φιλόσοφοι βλέπουν τὴ δυνατότητα νὰ βρεθεῖ κάποτε μιὰ φυσικὴ καὶ ἐπιστημονικὴ βάση στὴν ἐξήγηση τῆς Ἠθικῆς. Ἄλλοι, ἀντιθέτως, βλέπουν στὴν προηγούμενη ἄποψη μίαν ἀκόμη αἰτία νὰ ἀπορριφθεῖ ἡ Ἠθικὴ ὡς μιὰ πλάνη ...  Ὅπως ἰσχυρίζονται ἂν ἡ κάποια ἠθικὴ ἐνέργεια ἐπελέγη γιὰ τὴν χρησιμότητά της, τότε οὐδεὶς λόγος ὑπάρχει νὰ θεωρεῖται ἀληθινή ... Τὸ βέβαιο εἶναι, κατὰ τὸν Φλόριαν Κόβα, ὅτι «ἡ σχέση μεταξύ της Ἠθικῆς καὶ τῆς ἐπιστημονικῆς της προσέγγισης  θὰ εἶναι, χωρὶς καμία ἀμφιβολία, στὸ κέντρο τῶν συζητήσεων  κατὰ τὰ ἑπόμενα χρόνια». ( Ἄρθρο τοῦ Florian Cova στὸ περιοδικὸ “Le Point”, Decembre 2016 – Janvier 2017, “References – Le bien et le mal – Les textes fondamentaux”. p. 98). Ἀπὸ τὴ διαπίστωση τοῦ πανεπιστημιακοῦ, τοῦ εἰδικοῦ σὲ θέματα συναισθημάτων, διαπιστώνει κανεὶς πόσο δρόμο ἔχει ἡ ἐξέλιξη γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ἑρμηνεύσει ἀκόμη καὶ στοιχειώδεις πλευρὲς τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου...

 Οἱ κύριοι ἐκπρόσωποι τῆς ἐπιθετικῆς καὶ δημαγωγικῆς ἀθεϊστικῆς προπαγάνδας εἶναι γιὰ μὲν τοὺς ἀγγλοσάξονες ὁ Ρίτσαρντ Ντόκινς καὶ γιὰ τοὺς γαλλόφωνους ὁ Μισὲλ Ὀνφρέ. Καὶ οἱ δύο στηρίζουν τὴν προπαγάνδα τους στὴ θεωρία τῆς ἐξέλιξης. Ὁ Ντόκινς (1941- ) εἶναι βρετανὸς ἠθολόγος, ἐξελικτικὸς βιολόγος καὶ στρατευμένος στὸν ἀθεϊσμό. Ἔχει γράψει δέκα τρία βιβλία ἐκλαϊκευμένης ἐπιστήμης, τὰ περισσότερα τῶν ὁποίων ἔχουν κυκλοφορηθεῖ καὶ στὰ ἑλληνικά. Σὲ συνέντευξη, ποὺ ἔδωσε στὸ ΒΗΜagazino (14 Μαρτίου 2010, σελ. 28-36) καὶ στὸν Μάκη Προβατά, στὸ σχόλιο τοῦ ἕλληνα δημοσιογράφου ὅτι τὸν ἀποκαλοῦν «ροντβάιλερ τοῦ Δαρβίνου» ὁ Ἄγγλος ἐξελικτικὸς καὶ ἐπιθετικὸς ἀθεϊστὴς ἀπάντησε: «Ὑποθέτω ὅτι τὸ λένε ἐννοώντας ὅτι τὸ ροντβάϊλερ εἶναι ἐπιθετικὸ σκυλί. Κατ’ ἀρχὰς ἐγὼ δὲν εἶμαι καθόλου ἐπιθετικός, ἀλλὰ μπορῶ ἐπίσης νὰ πῶ ὅτι τὸ ροντβάϊλερ εἶναι ἕνα γλυκὸ ζῶο, ἂν τὸ γνωρίσεις καλά. Ἔτσι κι ἀλλιῶς, πάντως, μὲ κολακεύει ὁποιοσδήποτε χαρακτηρισμὸς ἔχει νὰ κάνει μὲ τὸν Δαρβίνο».

 Ὁ καθηγητὴς Ernst Mayr ἔγραψε γιὰ τὸν Ντόκινς: « Τὸ κωμικὸ πράγμα εἶναι πὼς ἐὰν στὴν Ἀγγλία ρωτήσεις ἕναν ἄνθρωπο στὸ δρόμο ποιὸς εἶναι ὁ μέγιστος ἐν ζωὴ Δαρβινιστὴς θὰ σοῦ ἀπαντήσει ὁ Ρίτσαρντ Ντόκινς. Καί, πράγματι, ὁ Ντόκινς ἔχει κάμει μίαν ἐξαιρετικὴ δουλειὰ νὰ ἐκλαϊκεύσει τὸν Δαρβινισμό. Ἀλλὰ ἡ βασικὴ θεωρία τοῦ Ντόκινς ἐπὶ τοῦ γονιδίου, πὼς ἀποτελεῖ τὸ ἀντικείμενο τῆς ἐξέλιξης, εἶναι καθ’ ὁλοκληρίαν ἀντὶ – Δαρβινικό. Ἑπομένως ἐγὼ δὲν θὰ τὸν ἀποκαλοῦσα τὸν μέγιστο Δαρβινιστὴ» (Ernst Mayr “ What evolution is”, Edge 92, Editor Brockman John).

 Ὁ Ντόκινς μιλάει καὶ γράφει μὲ μίσος κατὰ τοῦ Χριστιανισμοῦ. Εἶπε, μεταξὺ τῶν πολλῶν ἄλλων, στὴ συνέντευξη ποὺ προαναφέρθηκε, ὅτι «μπορεῖ νὰ ἀποδείξει ὅτι ἡ πίστη εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα κακά του κόσμου, συγκρίσιμο μὲ τὴν εὐλογιά, ἀλλὰ πιὸ δύσκολο στὴν ἐξάλειψή του». Καὶ γιὰ νὰ ὑποστηρίξει τὴν πίστη του στὴν ἀθεΐα λέγει κάτι ἐντελῶς παράλογο: «Ἡ ἐπιστήμη ἀποδεικνύει τὰ πράγματα, θεμελιώνει τὶς θεωρίες της μὲ βεβαιότητα». Αὐτὸ μόνο ἕνας φανατικὸς καὶ ἀκατάρτιστος ὀπαδὸς τῆς ἀθεΐας θὰ μποροῦσε νὰ τὸ ἐκστομίσει... Ὁ χαρακτηρισμὸς καὶ τὸ μίσος τοῦ Ντόκινς ἀκολουθεῖ αὐτὸ τοῦ  Νίτσε, ὅτι ὁ Θεὸς πέθανε καὶ τῶν Μὰρξ – Λένιν, ὅτι ἡ θρησκεία εἶναι τὸ ὄπιο τοῦ λαοῦ.

    Ἡ ἄποψη τοῦ ἀμερικανοῦ παλαιοντολόγου καὶ ἐξελικτικοῦ βιολόγου Στέφεν Τζέι Γκοὺλντ (1941-2002) στὸ θέμα τῆς σχέσης τῆς θεωρίας τῆς ἐξέλιξης καὶ τῆς ὑπάρξεως Θεοῦ Δημιουργοῦ εἶναι διαφορετικὴ ἀπὸ αὐτὴ τοῦ Ντόκινς. Παρὰ τὸ ὅτι ὁ Γκοὺλντ ἦταν ἀγνωστικιστὴς παραδεχόταν ὅτι ἡ ἐπιστήμη μπορεῖ νὰ ἐργαστεῖ μονάχα στὸ πλαίσιο φυσιοκρατικῶν ἐξηγήσεων. Ὅπως ἔγραψε  «Δὲν μπορεῖ οὔτε νὰ ἐπιβεβαιώσει, οὔτε νὰ ἀπορρίψει τὴν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ». (Σημ. Γιὰ τὶς ἀπόψεις τῶν Ντόκινς καὶ Γκοὺλντ δὲς βιβλίο Ἄλιστερ ΜὰκΓκρὰθ «Τὸ λυκόφως τοῦ ἀθεϊσμοῦ», Ἐκδ. «Οὐρανός», σελ. 135-157).

    Ὁ Μισὲλ Ὀνφρὲ (1959 - ) Γάλλος ἀθεϊστής, ἡδονιστὴς καὶ ἐπικούρειος (Σημ. Ἔτσι τὸν περιγράφει τὸ βιογραφικό του), εἶναι τῶν ἰδίων ἀντιλήψεων καὶ ἰδίων δημαγωγικῶν νοοτροπιῶν μὲ αὐτῶν τοῦ Ντόκινς, ἀλλὰ κινεῖται περισσότερο πολιτικὰ καὶ κοινωνιολογικά. Τὸ περιοδικὸ «Le Point» στὸ φύλλο του τῆς 5ης Ἰανουαρίου 2017 ἔχει πρωτοσέλιδο τὸν Ὀνφρέ, προβάλλει τὸ νέο του βιβλίο «Decadence» (Παρακμὴ – Κατάπτωση), μὲ ὑπότιτλο «Τὸ βιβλίο σὸκ τοῦ Μισὲλ Ὀνφρὲ» καὶ στὸ κύριο ἄρθρο του, ποὺ ὑπογράφει ὁ Franz-Olivier Giesbert, σημειώνεται ὅτι ὁ Ὀνφρέ, «μισὸς δράκος καὶ μισὸς προφήτης, εἶναι σὲ διαδικασία νὰ καταστεῖ ἀπὸ μόνος του ὁ ἐθνικός μας (Σημ. τῶν Γάλλων)  φιλόσοφος καὶ ἡ συλλογική μας συνείδηση»...

    Ὁ Ὀνφρὲ ἀποτελεῖ ἕνα πρότυπο δημαγωγίας. Δὲν εἶναι τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν, εἶναι φιλόσοφος. Δὲν ἀσχολεῖται  τόσο μὲ τὸν Δαρβίνο, ὅσο μὲ τὸ νὰ ἐξαλείψει τὸν Πολιτισμὸ ποὺ δημιούργησε ὁ Χριστιανισμός. Χειμαρρώδης στὸ λόγο, γραπτὸ καὶ προφορικό, δὲν διστάζει νὰ ἐξαπολύει ἀνεύθυνους, ἀβασάνιστους καὶ συκοφαντικοὺς χαρακτηρισμοὺς σὲ ἱστορικὰ πρόσωπα καὶ νὰ τὰ βάζει μὲ ὅλους καὶ μὲ ὅλα. Ὑβρίζει καὶ συκοφαντεῖ  τὸν Ἰησοῦ Χριστό, τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο καὶ γενικὰ τὸν Χριστιανισμό. Καταφέρεται ἐπίσης μὲ ἀπαξιωτικὸ τρόπο ἐναντίον τοῦ Μάρξ, τοῦ Λένιν, τοῦ κομμουνισμοῦ, τοῦ Σάρτρ, τοῦ συνδικαλισμοῦ... «Ζήτω ἐγὼ καὶ κανεὶς ἄλλος», θὰ μποροῦσε νὰ διακηρύξει...

Στὴ συνέντευξη, ποὺ ἔδωσε στὸ περιοδικὸ «Le Point», ὅπως καὶ στὸ πρόσφατο βιβλίο του «Παρακμή», ὁ Ὀνφρὲ  «ἀναγγέλλει» - καὶ αὐτὸς – τὸν θάνατο τοῦ Χριστιανικοῦ Πολιτισμοῦ. Ὁ δημοσιογράφος τὸν ἐρωτᾶ γιατί αὐτὸ τὸ  μίσος πρὸς τὸν Χριστιανισμὸ καὶ ἐκεῖνος ἀπαντᾶ: «Ὁ ἀνατόμος δὲν ἐρεθίζεται ἀπὸ τὸ σῶμα ποὺ στηθοσκοπεῖ»... Ἐπίσης σημειώνει πὼς «τὸ ἰδανικὸ τοῦ Χριστιανισμοῦ εἶναι ἀπάνθρωπο», ὅτι «ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἐνέπνευσε τὸν Χίτλερ στὴν ἰδεολογία του καὶ ἑπομένως ἔχει εὐθύνη γιὰ τὸ Ὁλοκαύτωμα τῶν Ἑβραίων», ὅτι ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος «κατέστρεψε τὰ ἀγάλματα τῶν θεῶν καὶ ἐπέβαλε μὲ τὴ βία τὸν Χριστιανισμό», ὅτι τὸ χριστιανικὸ πανεπιστήμιο «σκότωσε» τὸ Σωκράτη... Γιὰ νὰ στηρίξει τὸν συκοφαντικὸ καὶ ὑβριστικὸ ἰσχυρισμό του ὅτι ὁ Χριστὸς ἐνέπνευσε τὸν Χίτλερ ἀναφέρεται στὸ ὅτι ὁ αἱμοσταγὴς Γερμανὸς δικτάτορας, ἔγραψε  στὸ βιβλίο τοῦ «Ὁ Ἀγών μου» πὼς «ὁ χριστιανισμὸς ποὺ θὰ ὑπερασπιστεῖ εἶναι αὐτὸς τοῦ φραγγελίου ποὺ πῆρε ὁ Χριστὸς γιὰ νὰ διώξει τοὺς ἐμπόρους ἀπὸ τὸν  Ναὸ τοῦ Σολομώντα...» Δηλαδὴ γιὰ νὰ κτυπήσει τὸν Χριστιανισμὸ ὁ Ὀνφρὲ παίρνει στὰ σοβαρά τα λόγια τοῦ Χίτλερ καὶ ὄχι τὴ διδασκαλία καὶ τὰ ὅσα ἔπραξε ὁ Ἰησοῦς στὴ ζωή Του... Δὲν ἐξετάζει κὰν τὸ πνευματικὸ περιεχόμενο τῆς ἐνέργειάς Του στὸ Ναὸ τοῦ Σολομώντα, καθὼς καὶ τῶν «οὐαὶ» κατὰ τῶν φαρισαίων... (Michel Onfray “Traite d’ atheologie”, Ed. Grasset, Paris, 2005, p. 201).

Αὐτὰ ποὺ γράφει στὸ ἴδιο βιβλίο ὁ Ὀνφρὲ γιὰ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο δὲν εἶναι ἁπλῶς ἀνεύθυνα, ἐπιπόλαια, ὑβριστικὰ καὶ συκοφαντικά, εἶναι χυδαῖα. Ἀπὸ ὅλα ὅσα ἀναφέρει ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν στὶς Ἐπιστολές του περιορίζεται μόνο  στὸ ὅτι εἶχε «σκόλοπα στὴ σάρκα του» καὶ ἀφοῦ ἀναφέρει μιὰ σελίδα ἀσθένειες, ἀπὸ τὶς ὁποῖες μπορεῖ νὰ ἔπασχε, ρίχνει τὸ δηλητήριό του, ὅτι πιθανὸν νὰ ἔπασχε ἀπὸ σεξουαλικὰ προβλήματα... (Βλ. ἀνωτ. σελ. 166-169). Φυσικὰ ἡ ἀναφορά  του εἶναι μόνο γιὰ νὰ προκαλέσει καὶ νὰ ἐντυπωσιάσει. Αὐτὸ εἶναι τὸ ἐπίπεδο ἤθους τοῦ διεκδικοῦντος νὰ ἀποτελεῖ τὴ συνείδηση τῆς σύγχρονης Γαλλίας...

Ἡ καταγωγὴ τοῦ ἀνθρώπου ἀποτελεῖ πάντα πεδίο ἔρευνας γιὰ τοὺς ἐπιστήμονες τῆς ἐποχῆς μας. Πρόσφατο ἄρθρο τοῦ Jon Moallem, ποὺ γράφτηκε στοὺς New York Times καὶ ἀναδημοσιεύθηκε στὴν «Καθημερινή» τῆς 13ης Ἰανουαρίου 2017 (σελ. 9), δείχνει τὶς δυσκολίες ποὺ ὑπάρχουν στὸ νὰ προσδιοριστεῖ ὁ ἐνδιάμεσος κρίκος μεταξὺ ἀνθρώπου καὶ πιθήκου. Γράφοντας τὴν ὑπόθεση, ὅτι ὁ ἄνθρωπος τοῦ Νεάτερνταλ εἶχε κοινὸ πρόγονο μὲ τὸν homo sapiens σημειώνει: «Προφανῶς εἴχαμε ἕναν κοινὸ πρόγονο, σὲ κάποιο σημεῖο μέσα στὸν χρόνο, πρὶν ἀπὸ 500.000 ἕως 750.000 χρόνια ... Ἐμεῖς ἐξελιχθήκαμε στὴν Ἀφρική, ἐνῶ οἱ Νεάτερνταλ στὴν Εὐρώπη καὶ στὴν Ἀσία ἐπὶ 300.000 χρόνια. Ἢ ἴσως καὶ μέχρι 60.000 χρόνια. Ἡ ἀπάντηση, βέβαια σὲ αὐτὸ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν ποιὸν θὰ ρωτήσεις, καθὼς ἡ μελέτη τῆς καταγωγῆς τοῦ ἀνθρώπου χαρακτηρίζεται ἀπὸ ἐντονότατες διαφωνίες καὶ ἡ πιὸ ἁπλὴ ἐρώτηση μπορεῖ νὰ τύχει πολλαπλῶν ἀπαντήσεων».  Ἂν μὲ τὶς πιὸ ἐξελιγμένες σήμερα μορφὲς τῆς Ἐπιστήμης ὑπάρχουν κολοσσιαῖες διαφορὲς στοὺς ὑπολογισμούς, ἀντιλαμβάνεται κανεὶς πόσες ἀτέλειες ἔχουν οἱ ὑποθέσεις τῶν προηγουμένων δεκαετιῶν γιὰ τὴν ἐξέλιξη τοῦ ἀνθρώπου... 

Ὑπάρχουν καὶ ἄλλες ἁπλοϊκὲς ἕως γραφικὲς ἀπόψεις πάνω στὴν ἐξέλιξη. Μιὰ ἀπὸ αὐτὲς εἶναι τοῦ ἄθεου Γάλλου στοχαστῆ Ρεζὶς Ντεμπρέ, ὅτι «ἡ τρίτη γενιὰ χιμπατζήδων εἶναι καὶ παραμένει ἕνα θρησκευόμενο θηλαστικό». (Ρεζὶς Ντεμπρὲ «Ὁ Θεός», Ἔκδ. «Κέδρος», Ἀθήνα, 2001, σελ. 41). Ἐπίσης ἡ «ἀνακάλυψη» τῆς συμπαθέστατης κυρίας Τζέϊν Γκοῦντολ, ποὺ μετὰ ἀπὸ μεγάλη ἔρευνα διαπίστωσε ὅτι χιμπαντζῆδες ἔκοβαν κλαράκια ἀπὸ τὰ δένδρα, ἀπομάκρυναν τὰ φύλλα τους καὶ τὰ ἔβαζαν στὴν εἴσοδο τῆς φωλιᾶς τῶν τερμιτῶν... Ὅταν οἱ τερμίτες ἀνέβαιναν πάνω στὰ κλαράκι, τὰ ἀπέσυραν ἀπὸ τὴ φωλιὰ καὶ ἔτρωγαν τὸ μεζεδάκι τους... Αὐτὸ ἔπεισε τὴν κυρία Γκοῦντολ ὅτι οἱ χιμπαντζῆδες εἶναι ἱκανοὶ νὰ δημιουργοῦν ἐργαλεῖα!... (Βλ. σχ. «Τὸ ΒΗΜΑ science» τῆς 8ης Ἰανουαρίου 2017, σελ. 1,4-5). Μὲ τὴν ἴδια λογικὴ θὰ μποροῦσε ἡ κυρία Γκοῦντολ νὰ θεωρήσει ἱκανὰ νὰ φτιάχνουν κατασκευὲς χρησιμοποιώντας τέτοιου εἴδους «ἐργαλεῖα», ὅπως τῶν χιμπαντζήδων, καὶ  πολλὰ ἄλλα ζῶα, ὅπως εἶναι ὁ σκίουρος, τὸ χελιδόνι, ἀκόμη καὶ τὸ μυρμήγκι...  

Στὴ διάθεση τῆς ἄθεης ἰντελιγκέντσιας νὰ ἐκμεταλλευθεῖ τὴν θεωρία τῆς ἐξέλιξης γιὰ νὰ προωθήσει τὶς ἰδέες της δίνει ἀπάντηση ὁ Βιτγκενστάϊν, μέσω τοῦ Ζήσιμου Λορεντζάτου: «Κανένας δὲ λέει πὼς ἡ ἐξέλιξη πηγαίνει στὸ καλύτερο. Καὶ πρῶτα πρῶτα ἡ ἴδια ἡ ἐξέλιξη, ποὺ γεννάει ἐκτρώματα καὶ καταστρέφει τὰ ἔργα της. Αὐτὸ διόλου δὲ σημαίνει πὼς ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης δὲν εἶναι σωστὴ (Δαρβίνος) καθὼς καὶ ἡ γενικευμένη θεωρία τῆς ἐξέλιξης (νεοδαρβινιστές). Νὰ θυμηθοῦμε ἐδῶ τὸν Wittgenstein (Σημ. γρ. Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, 1889-1951, Αὐστριακὸς φιλόσοφος μὲ σημαντικὴ συνεισφορὰ στὸν τομέα τῆς ἀναλυτικῆς φιλοσοφίας καὶ λογικῆς), ποὺ διαχωρίζει – ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ τὴ φιλοσοφία καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη τὶς φυσικὲς ἐπιστῆμες. <Ἡ θεωρία τοῦ Δαρβίνου δὲν ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴ φιλοσοφία περισσότερο ἀπὸ ὅσο ἔχει νὰ κάνει ὁποιαδήποτε ἄλλη ὑπόθεση τῆς φυσικῆς ἐπιστήμης> (Tractatus 4.1122)». (Ζήσ. Λορεντζάτου «Collectanea», σελ. 697).            

          

ΜΕΡΟΣ Ε΄

Ὁ Δαρβινισμὸς στὸν 21ο αἰώνα

Στὸν 21ο αἰώνα ἐντείνεται ἡ ἐκστρατεία τῶν ὑλιστῶν καὶ τῶν ἀθέων ἐναντίον τοῦ Χριστιανισμοῦ, μὲ ἐργαλεῖο τὴν θεωρία τῆς ἐξέλιξης. Ἡ ἐκμετάλλευση τῆς θεωρίας τοῦ Δαρβίνου ξεκίνησε ἀμέσως μετὰ τὴν δημοσιοποίησή της. Ὁ Χάξλεϊ καὶ κυρίως ὁ Χέρμπερτ Σπένσερ (1820-1903), ἄθεος βρετανὸς φιλόσοφος, μαζὶ μὲ τὸν ἐπίσης ἄθεο γνωστὸ φυσικὸ ἐπιστήμονα Τζὸν Τίνταλ (1820-1893) χρησιμοποίησαν τὴ θεωρία τοῦ Δαρβίνου καὶ τὴν ἐπεξέτειναν στὸν κοινωνικό, ἰδεολογικό, πολιτικό, ἀκόμη καὶ στὸν μεταφυσικὸ χῶρο. Δημιούργησαν ἔτσι μιὰ νέα ἰδεολογία, μιὰ νέα θρησκεία καλύτερα, ποὺ ὀνομάστηκε Δαρβινισμός. Ὁ Emanuele Severino (1929- ), καθηγητὴς τῆς θεωρητικῆς φιλοσοφίας στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Βενετίας) γράφει σχετικά: «Ὁ Σπένσερ (1820-1903) ἐπεξέτεινε τὴν ἔννοια τῆς <ἐξέλιξης> ἀπὸ τὴν κοινωνικὴ πραγματικότητα στὴ φυσικὴ πραγματικότητα καὶ σὲ κάθε ἄλλη ὄψη τοῦ κόσμου. Ἀκολουθώντας τὴ σκέψη τῆς ἔρευνας τοῦ Δαρβίνου (1809-1882), ὁ Σπένσερ ὑποστήριξε ὅτι ἡ ἔρευνα αὐτὴ τῆς «ἐξέλιξης» εἶναι ὁ θεμελιώδης νόμος ὅλων των φαινομένων». (Severino Emanuele “Antologia filosofica”, Biblioteca Universale Rizzoli, 3za Edizione, Milano, 1997, p. 364).

Μετὰ τὴν ἔκδοση καὶ τοῦ βιβλίου «Ἡ καταγωγὴ τοῦ ἀνθρώπου», τὸ 1871, καὶ τὴν ὑπόθεση τοῦ Δαρβίνου ὅτι πίθηκοι καὶ ἄνθρωποι ἐντάσσονται στὸ ἴδιο γενεαλογικὸ δένδρο, οἱ ἄθεοι ἐπιστήμονες θεώρησαν ὅτι πλέον ἡ ἐπιστήμη θριάμβευσε ἐπὶ τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ὁ Ἀγγλο – Ἀμερικανὸς διανοούμενος Γκέραλντ Χὲρντ (1889-1971) ἔγραψε χαρακτηριστικά: «Ὁ Νεύτωνας ἐξόρισε τὸν Θεὸ ἀπὸ τὴ φύση, ὁ Δαρβίνος Τὸν ἐξόρισε ἀπὸ τὴ ζωὴ καὶ ὁ Φρόιντ Τὸν ἔδιωξε ἀπὸ τὸ τελευταῖο ὀχυρό Του, τὴν ψυχή». (Jacques Barzun “Darwin, Marx, Wagner: Critique of a heritage”, The University of Chicago Press, Chicago and London, 2nd Edition 1981, p. 87).

Ὁ Δαρβινισμός, κατ’ ἄλλους Νεοδαρβινισμός, τοῦ 21ου αἰώνα, δὲν εἶναι ἡ συνέχεια τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Διαφωτισμοῦ. Ὁ ἀγνωστικιστὴς ἰταλὸς καθηγητὴς τῆς φιλοσοφίας καὶ τῆς σημειωτικῆς  καὶ γνωστὸς συγγραφέας Οὑμπέρτο Ἔκο γράφει: «Ὁ Διαφωτισμὸς τοῦ Μπάϊλ καὶ τοῦ Βολταίρου, τοῦ Ρουσὼ καὶ τοῦ Κάντ, τοῦ Νεύτωνα καὶ τοῦ Λαπλάς, ἔστω μὲ ὕφος κριτικῆς καὶ σκεπτικισμοῦ, εἶναι χριστιανικὸς καὶ ἂν ἀκόμη δὲν πιστεύει σὲ ἕναν προσωπικὸ Θεό, εἶναι σὲ ἕναν ὑπέρτατο βαθμὸ ἀποδεδειγμένος καὶ δεδηλωμένος θεϊστικός ... Ἐκεῖνος ὁ χριστιανισμός, ὁ διεφθαρμένος ὄχι μόνο ἀπὸ τὴ Ρώμη ἢ ἀπὸ τὸ Παρίσι τῶν παπιστῶν, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἀνεκτικὴ Γενεύη τοῦ Καλβίνου, εἶναι ἡ πραγματικὴ αἰτία τοῦ ἀθεϊσμοῦ ... Λιγότερο στὸν Βολταῖρο καὶ περισσότερο στὸν Κὰντ ὁ λαϊκισμὸς παρουσιάζει τὰ ἀποτυπώματα τοῦ χριστιανικοῦ Διαφωτισμοῦ ποὺ ἀπορροφᾶ καὶ πάλι, μὲ κόπο, τὸ ὑπολανθάνον σχίσμα, ποὺ ὑπάρχει στὸν ἄνθρωπο τῆς Δύσης. Ἀλλὰ δὲν ἦταν τέτοιος ὁ λαϊκισμὸς τοῦ Μὰρξ ἢ τοῦ Νίτσε ἢ τοῦ Φρόϊντ, ποὺ ὑπῆρξαν πρὶν καὶ μετὰ τὶς μεγάλες ἐπαναστάσεις τῆς ἐπιστήμης, τῆς οἰκονομίας, τῶν λαῶν. Μὲ αὐτοὺς καὶ ὄχι μόνο μὲ αὐτούς, ὁ λαϊκισμὸς βγαίνει ἀπὸ τὴ διάσταση τοῦ χριστιανικοῦ Διαφωτισμοῦ... Ἀπὸ τότε καὶ μετὰ – ἔλεγαν οἱ μεγαλύτεροί μας ὅταν εἴμασταν παιδιὰ -, ὁ κόσμος δὲν εἶναι πιὰ ἴδιος. Μετὰ ἀπὸ τότε; Μετὰ ἀπὸ τὴ Γαλλικὴ Ἐπανάσταση; Μετὰ τὸν τηλέγραφο; Μετὰ τὸν Μάρξ; Μετὰ τὸν Δαρβίνο; Μετὰ τὸν Νίτσε; Μετὰ τὸν Φρόϊντ καὶ τὸν Ἀϊνστάϊν, μετὰ τὸν κομμουνισμὸ καὶ τὸν ναζισμό; Μετὰ τὰ πυρηνικὰ καὶ τὸν κόσμο μοιρασμένο στὰ δύο; Τέλος πάντων, μετὰ ἀπὸ τὸν μοντερνισμὸ ὅπως τὸν γνωρίσαμε στοὺς δύο τελευταίους αἰῶνες τῆς χιλιετίας;  Ἤ, μετὰ ἀπὸ αὐτόν, τὸ μεταμοντερνισμό, ποὺ φτάνει τελευταῖος καὶ μᾶς ἑλκύει καὶ μᾶς ξεπερνάει καὶ ἐνῶ ἀναζητοῦμε μίαν ὀντότητα πιὸ βαθιά, στὸ μέγεθος τῆς ἀνάγκης τῆς ὀντότητας τοῦ κόσμου, πολλαπλασιάζει τὶς ἀναλύσεις καὶ τὰ ἠθικὰ διδάγματα, τὰ καταχωρίζει καὶ τὰ ἐκθέτει σὲ ἕνα ἠθικὸ σοῦπερ μάρκετ τῆς ἀρετῆς τῶν θρησκειῶν, μὲ ἐσωτερισμούς, στρατοὺς σωτηρίας, ψυχοθεραπεῖες καὶ ψυχοφάρμακα». (Οὑμπέρτο Ἔκο «Τί πιστεύει αὐτὸς ποὺ δὲν πιστεύει;», Ἐκδ. «Ἑλληνικὰ Γράμματα», Ε΄ Ἔκδοση, Ἀθήνα, 1998, σελ. 138-144).

Ἡ σημερινὴ ἀθεΐα ἐκπροσωπεῖται κυρίως ἀπὸ τὸν Ὀνφρὲ καὶ ὅσους ἔχουν τὶς ἴδιες ἀπόψεις μαζί του. Ὁ Ὀνφρὲ στὸ προαναφερθὲν βιβλίο του «Traite d’ atheologie» καταλήγει: «Σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς ἀμπρακαταμπρακικὲς θεολογίες, προτιμῶ νὰ ἀναφέρομαι στὶς ἐναλλακτικὲς σκέψεις ἔναντι τῆς κυριαρχούσας φιλοσοφικῆς ἱστοριογραφίας: τῶν σκωπτῶν, τῶν ὑλιστῶν, τῶν ριζοσπαστῶν, τῶν κυνικῶν, τῶν ἡδονιστῶν, τῶν ἀθέων, τῶν φιλήδονων, τῶν ἡδυπαθῶν. Αὐτοὶ γνωρίζουν ὅτι δὲν ὑπάρχει παρὰ ἕνας κόσμος καὶ κάθε προώθηση ἑνὸς ἄλλου κόσμου μᾶς κάνει νὰ χάσουμε τὴν ἀπόλαυση καὶ τὸ ὄφελος τοῦ μόνου ποὺ ὑπάρχει. Ἁμάρτημα ἀληθινὰ θανάσιμο...». (ὅ.π. σελ. 262).

Σήμερα κυριαρχοῦν ἰδεολογικὰ ὁ νεοδαρβινισμὸς καὶ ἡ θεωρία τοῦ Σπένσερ. Σύμφωνα μὲ τὴ συγκεκριμένη ἰδεολογία ἡ ἐξέλιξη ἰσχύει σὲ κάθε πτυχὴ τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἑπομένως δὲν ὑπάρχουν σ’ αὐτὴν σταθερὲς Ἀρχές. Ἡ ἄποψη αὐτὴ εἶναι ἀποδεκτὴ καὶ προωθεῖται  ἀπὸ τὸ σύνολο τῶν μαρξιστῶν ἀριστερῶν, ἀπὸ μεγάλο μέρος τῶν νεοφιλελεύθερων δεξιῶν, ὀπαδῶν τοῦ Μίλτον Φρίντμαν καὶ ἀπὸ τοὺς ποικίλους ἄθεους, ὀπαδοὺς τοῦ τεκτονισμοῦ καὶ ἄλλους. Κοινὴ εἶναι ἡ ἐκ μέρους τους  ἀπόρριψη τοῦ φυσικοῦ δικαίου καὶ τῶν ἀπὸ αἰώνων παραδεκτῶν ἀπὸ  ὅλο τὸν χριστιανικὸ κόσμο ἀρχῶν τῆς Ἠθικῆς. Ἀπώτερος κύριος πρὸς ἐξόντωση στόχος, ἐκ μέρους τῶν ἐξελικτικῶν τοῦ 21ου αἰώνα – μαρξιστῶν, φιλελεύθερων καὶ λοιπῶν –, εἶναι ὁ χριστιανισμός, ὡς θρησκεία καὶ ὡς πολιτισμός. Ἄμεσοι στόχοι τους ἡ περιθωριοποίηση τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ἀλλαγὴ τῆς δομῆς καὶ τῆς οὐσίας τῆς οἰκογένειας, ἡ κατάργηση τῆς προστασίας τοῦ ἀδύναμου ἀνθρώπου, εἴτε εἶναι ἔμβρυο, εἴτε γέροντας, ἡ στροφὴ τοῦ ἀνθρώπου στὴν πλημμύρα τῶν πληροφοριῶν, χωρὶς γνώση, χωρὶς ἐπίγνωση καὶ ἡ μετατροπή του σὲ ἕνα εἶδος ρομπότ. Ἐκεῖ ὁδηγεῖ ἡ τεχνολογικὴ ἐξέλιξη. Στὸν περιορισμένο χῶρο τῆς Γῆς, ποὺ θὰ ἐξακολουθεῖ νὰ ζεῖ ὁ ἄνθρωπος, οἱ δυνατότητές  του, οἱ τοπικὲς καὶ οἱ χρονικές, ἔχουν σταθερὰ ὅρια. Σ’ αὐτὸν λοιπὸν τὸν φιλόξενο πλανήτη θὰ ἐξελίσσεται τεχνολογικὰ καί, μὲ βάση αὐτὴ τὴν ἐξέλιξη, ὁ ἄνθρωπος θὰ καθορίσει τὸ μέλλον του. Ὅμως ἡ τεχνολογικὴ ἐξέλιξη δὲν ἔχει καμία σχέση μὲ τὴν πολιτισμική. Στὴ δεύτερη μᾶλλον ὑπάρχει ὑποβάθμιση, τάση πρὸς ἐκβαρβάρωση...

Ἡ σύγχρονη μετανεωτερικὴ (καὶ μεταλογική;) πρακτικὴ ἀθεΐα, ἐκφράζει φιλοσοφικὲς ἀπόψεις τοῦ Νίτσε, ἢ τοῦ Μάρξ, ἀλλὰ τὶς ἐφαρμόζει καὶ τὶς ἐπιβάλλει, ἐν ὀνόματι τοῦ ὑπὸ διαρκῆ ἐξέλιξη διαμορφούμενου δικαίου. Λόγου χάριν ἡ ἐκ μέρους τῶν ὀπαδῶν τῆς ὑποστήριξη τῆς ἀνεξιθρησκείας καὶ τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης εἶναι στὴν οὐσία ἡ ἐπιβολὴ τῆς ἀθεΐας, τῆς ἡδονιστικῆς ἀντίληψης τῆς ζωῆς καὶ τῆς περιθωριοποίησης τῆς Ἐκκλησίας. Σὲ ὁμιλία της στὸ «Rome Life Foroum», ποὺ διεξήχθη στὴ Ρώμη στὶς 6 καὶ 7 Μαΐου 2016 ἡ Anca-Maria Cernea, Ρουμάνα ἰατρός, τῆς ὁποίας ὁ πατέρας ὑπέστη βασανιστήρια καὶ φυλάκιση 17 ἐτῶν ἀπὸ τὸ καθεστὼς Τσαουσέσκου, ἔγραψε ὅτι αὐτὰ ποὺ συμβαίνουν σήμερα στὴν φιλελεύθερη Δύση, ἐν ὀνόματι τῆς ἐξέλιξης, προηγήθηκαν στὸ καθεστὼς τῶν μπολσεβίκων στὴν ΕΣΣΔ. Οἱ ἐκτρώσεις ἀποποινικοποιήθηκαν ἀπὸ τὸν Λένιν τὸ 1920 – στὶς ΗΠΑ τὸ 1973 ἄρχισε ἡ ἀποποινικοποίησή τους μὲ τὴν ὑπόθεση Roe versus Wade. Τὸ αὐτόματο διαζύγιο ἐφαρμόστηκε ἀπὸ τοὺς μπολσεβίκους τὸ 1918 – στὶς ΗΠΑ αὐτὸ συνέβη γιὰ πρώτη φορὰ στὴν Καλιφόρνια τὸ 1969. Ἡ ὁμοφυλοφιλία ἀποποινικοποιήθηκε ἀπὸ τὸ καθεστὼς τῶν μπολσεβίκων τὸ 1922, ἀλλὰ ἀργότερα ἐπιβλήθηκαν νομοθετικὰ σὲ βάρος τῶν ὁμοφυλοφίλων αὐστηρὲς ποινὲς καὶ ἦσαν ὑπὸ συνεχεῖς διώξεις – στὶς ΗΠΑ, στὴν Πολιτεία τοῦ Ἰλινόϊς ἀποποινικοποιήθηκε ἡ ὁμοφυλοφιλία τὸ 1969 καὶ πρόσφατα ἐπιβλήθηκαν ὁμοσπονδιακὰ τὰ δικαιώματα τῶν ὁμοφυλοφίλων, ποὺ ἔχουν ὡς συνέπεια τὴν καταπίεση καὶ τὶς διώξεις ὅλων ὅσοι δὲν συμφωνοῦν μὲ τὴν ἐπιβληθεῖσα νομοθεσία. Ὁ Οὗγγρος κομμουνιστὴς πολιτικὸς Μπέλα Κούν, στὴν βραχύβια κυβέρνησή του, τὸ 1919, εἰσήγαγε τὴ σεξουαλικὴ ἀγωγὴ στὰ σχολεῖα, γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας. Σήμερα ἐπιδιώκεται ἡ γενίκευσή της σὲ ὅλες τὶς χριστιανικὲς χῶρες. Στὰ 1950 ὁ κομμουνιστὴς Harry Hay ἵδρυσε στὶς ΗΠΑ τὴν Mattachine Society, πρώτη ἑταιρεία στὸν κόσμο γιὰ τὰ δικαιώματα τῶν ὁμοφυλόφιλων...

Ἡ προώθηση τῆς ἐξελικτικῆς θεωρίας στὰ θέματα τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς γίνεται μέσω τῆς συνολικῆς (ἀπὸ τὴν Δεξιὰ ἕως τὴν Ἀριστερὰ) πολιτικῆς ἐξουσίας σὲ κάθε χώρα, τὴν ὁποία χειραγωγοῦν τὰ ἰσχυρότατα παγκοσμίως ἀθεϊστικὰ λόμπι, τὰ ὁποῖα φέρουν ἑλκυστικὰ ὀνόματα, ὅπως «ἀνθρωπιστικὲς ὀργανώσεις», ἢ «ὀργανώσεις ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων». Εἶναι πράγματι ἀξιοπερίεργο ἀπὸ ποῦ ἕλκουν αὐτὴ τὴ δύναμη καὶ ἐπιρροή τους. Πρόσφατα ἡ Ἀμερικανικὴ Ἀνθρωπιστικὴ Ἑταιρεία ἀνακοίνωσε ὅτι στὶς ΗΠΑ ἡ Βουλὴ τῶν Ἀντιπροσώπων πῆρε ἀπόφαση νὰ καθιερωθεῖ στὴ χώρα ἡ 12η Φεβρουαρίου, ἡμέρα τῆς γεννήσεως τοῦ Δαρβίνου, ὡς «Ἡμέρα τοῦ Δαρβίνου» καὶ ὡς «ἐθνικὸς ἑορτασμὸς τῆς ἐξέλιξης καὶ τῆς ἐπιστήμης». Ὁ δημοκρατικὸς βουλευτὴς Jim Himes, χριστιανὸς πρεσβυτεριανὸς κατὰ δήλωσή του, ἦταν ὁ εἰσηγητὴς τῆς Ἡμέρας τοῦ Δαρβίνου καὶ δήλωσε σχετικά: «Στὸ σύγχρονο πολιτικὸ κλίμα, ὅταν τὰ συγκεκριμένα γεγονότα καὶ οἱ μεγάλες ἀλήθειες, ποὺ ἔχουν ἀποκαλυφθεῖ ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη δέχονται ἐπίθεση, ἡ ἀπόδοση τιμῆς στὶς προσπάθειες τῶν ἐπιστημόνων, τῶν ἀληθινῶν ἡρώων τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας, εἶναι ἰδιαίτερα σημαντική. Μὲ τὸν ἑορτασμὸ καὶ τὴν ἐκδήλωση μνήμης στὴν ἡμέρα γεννήσεως τοῦ Δαρβίνου δὲν ἀναγνωρίζουμε μόνο τὴν τεράστια συμβολὴ στὸ νὰ κατανοήσουμε καλύτερα τὶς ἀρχὲς τῆς ζωῆς, ἀλλὰ στέλνουμε μήνυμα ὅτι δίνουμε ἀξία στὴ μόρφωση, στὴ γνώση καὶ στὴν ἐπιστήμη ὡς ἀρχῶν ποὺ μᾶς καθοδηγοῦν». (Ἀπὸ American Humanist Association, Press Release, 12 January 2017). Σημειώνεται ὅτι τὸ σύνθημα κάτω ἀπὸ τὴν ἐπιγραφὴ τῆς ἐν λόγω ἑταιρείας εἶναι «Good without God» (Τὸ καλὸ χωρὶς Θεό).

Ἡ «Διεθνὴς Ἀνθρωπιστικὴ καὶ Ἠθικὴ  Ἕνωση» σύμφωνα μὲ τὴν Wikipedia, «εἶναι ἡ ὀργάνωση ὀμπρέλα τῶν ἀνὰ τὸν κόσμο οὑμανιστικῶν, ἀθεϊστικῶν, ρασιοναλιστικῶν, κοσμικῶν, σκεπτικιστῶν, καὶ ἠθικιστικῆς κουλτούρας ὀργανώσεων». Ἱδρύθηκε τὸ 1952 καὶ ἔχει ἕδρα τὸ Ἄμστερνταμ. Φέτος τὸ παγκόσμιο συνέδριό της θὰ διεξαχθεῖ στὸ Σάο Πάολο τῆς Βραζιλίας. Κοινὸς παρονομαστής τους ἡ ἀθεΐα, τὸ μίσος πρὸς τὸν Χριστιανισμό, ἡ προώθηση τοῦ ὁμοφυλοφιλικοῦ τρόπου ζωῆς, καθὼς καὶ ἡ ὑπονόμευση τῆς οἰκογένειας, ὡς φυσικοῦ θεσμοῦ. Ὅπου ἐπικρατοῦν οἱ ἀρχὲς τῶν ἀθεϊστικῶν ὀργανώσεων ἐπιβάλλονται δρακόντειοι νόμοι σὲ βάρος ὅσων ἐκφράζουν τήν, γιὰ λόγους συνειδήσεως, διαφωνία τους.

Μιὰ ἀκόμη ἀπόδειξη τῆς, ἐν ὀνόματι τῆς ἐξέλιξης, σὲ βάρος τῆς παραδοσιακῆς ἠθικῆς συνεργασίας Ἀριστερῶν καὶ Φιλελευθέρων εἶναι τὸ ψήφισμα ποὺ ἔγινε ἀποδεκτὸ στὸ Εὐρωπαϊκὸ Κοινοβούλιο στὶς 4 Φεβρουαρίου τοῦ 2014. Αὐτὸ προτείνει οὐσιαστικὰ τὴν προώθηση τῶν ἀρχῶν τῶν ὁμοφυλοφίλων στὴν Εὐρώπη καὶ εἰδικότερα στὴν ἐκπαίδευση τῶν νέων. Ὑπερψηφίστηκε ἀπὸ τὴν Ἀριστερὰ καὶ ἀπὸ τοὺς Φιλελευθέρους. Ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες Εὐρωβουλευτὲς τὸ ψήφισαν ἐκεῖνοι τοῦ ΣΥΡΙΖΑ, τοῦ ΠΑΣΟΚ καὶ ἀρκετοὶ τῆς Νέας Δημοκρατίας. Πρόσφατα στὸ Ἑλληνικὸ Κοινοβούλιο τὰ μέτρα γιὰ τὸ συμβόλαιο συμβίωσης ὁμοφυλοφίλων ψηφίστηκαν ἀπὸ τὸν ΣΥΡΙΖΑ, τὸ ΠΟΤΑΜΙ, τὸ ΠΑΣΟΚ, ἀλλὰ καὶ φιλελεύθερους βουλευτὲς τῆς Νέας Δημοκρατίας... Ἡ κατάργηση τῆς προαιρετικῆς ἀναγραφῆς τοῦ θρησκεύματος ἀπὸ τὶς ταυτότητες ἔγινε μὲ ἀγαστὴ συνεργασία τῶν φιλελευθέρων τοῦ κ. Μάνου μὲ τὸ ΠΑΣΟΚ καὶ τὴν Ἀριστερά. Τὸ πρόσφατα δημοσιευθὲν σχέδιο Συντάγματος, ποὺ συντάχθηκε μὲ τὴν πρωτοβουλία καὶ τὴν ἐνεργὸ συμμετοχὴ τοῦ φιλελεύθερου κ. Στ. Μάνου καὶ τὴ συμμετοχὴ ἀριστερῶν ἐπιστημόνων, προσβάλλει τὴν Ἱστορία καὶ τὴν Παράδοση αὐτοῦ του τόπου. Προτείνεται ἡ κατάργηση ὅσων ἄρθρων ἀφοροῦν στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ ἀφαιρεῖται ἀπὸ τὸ προοίμιο ἡ ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδας, ἂν καὶ μὲ τὴν πίστη πρὸς Αὐτὴν ἐλευθερώθηκαν οἱ Ἕλληνες, γιὰ νὰ μποροῦν σήμερα νὰ ζητοῦν ὁ κ. Μάνος καὶ ἡ ὁμάδα του τὸ ξερίζωμά Της. Τῆς εὐγνωμοσύνης προηγεῖται ἡ ἀθεΐα καὶ τῆς παράδοσης ἡ ἐξέλιξη...

Ὅπως διαμορφώθηκαν οἱ Θεωρίες τῆς ἐξέλιξης καὶ τῆς καταγωγῆς τῶν εἰδῶν  τοῦ Δαρβίνου, πηγαίνουν μαζὶ μὲ τὸν ὑλισμὸ καὶ τὸν ἡδονισμὸ καί, ὡς ἄθροισμα, ἀποτελοῦν τὴ βάση τῆς ἰδεολογίας τῆς ἀθεΐας καὶ τοῦ πολέμου κατὰ τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ὁ Εὐγένιος Ἰονέσκο ἔχει γράψει στὸν πρόλογο τοῦ θεατρικοῦ του ἔργου «Ὁ Ρινόκερος» κάτι ποὺ ταιριάζει στὴν ἐκστρατεία τῶν ἀθέων: «Ὁ Ρινόκερος εἶναι ἀναμφισβήτητα ἔργο ἀντιφασιστικό. Κυρίως ὅμως, εἶναι ἕνα ἔργο ποὺ ἀντιτίθεται σὲ κάθε μαζικὴ ὑστερία, σὲ κάθε ἐπιδημία, ποὺ κρύβεται κάτω ἀπὸ τὴν καλύπτρα τῆς λογικῆς καὶ τῶν ἰδεῶν, ἀλλὰ ποὺ δὲν παύει νὰ εἶναι κοινωνικὴ ἀρρώστια, τῆς ὁποίας οἱ ἰδεολογίες εἶναι στὴν πραγματικότητα τὸ ἄλλοθι». (Εὐγ. Ἰονέσκο «Ὁ Ρινόκερος», Ἐκδ. «Δωδώνη», Ἀθήνα, 1992, σελ. 14).

Γιὰ τὴν ἀμηχανία τῆς Ἀριστερᾶς ἔναντι τοῦ Δαρβινισμοῦ γράφουν τὰ ἀκόλουθα οἱ Νίκος Μπελογιάννης καὶ Ἀγγελικὴ Κώττη: «Ὁ δαρβινισμὸς ἀντιμετωπίζεται (ἀπὸ τὴν Ἀριστερὰ) ἀλλοῦ σὰν ἰδεαλιστικός, ἀλλοῦ σὰν μηχανιστικός, ἀλλοῦ ὅτι εἶναι ἐπηρεασμένος ἀπόλυτα ἀπὸ τοὺς νόμους τῆς καπιταλιστικῆς ζούγκλας, ἐνῶ ἡ ἐπίκληση τοῦ διαλεκτικοῦ ὑλισμοῦ γίνεται συνεχῶς γιὰ νὰ στηριχτεῖ ὅ,τι δὲ μπορεῖ νὰ σταθεῖ ἀλλιῶς». (Νίκου Μπελογιάννη – Ἀγγελικῆς Κώττη «Σταλινισμὸς – Ἡ τέταρτη μονοθεϊστικὴ θρησκεία, Ἐκδ. Ἄγρα, Ἀθήνα 2012, σελ. 117). Ἀριστεροὶ καὶ φιλελεύθεροι συμπλέουν στὴν πρακτικὴ ἀθεΐα καὶ στὴν ἐξόντωση τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἀλλὰ δὲν συμφωνοῦν στὶς προϋποθέσεις γιὰ αὐτήν. Κατὰ τοὺς μαρξιστὲς ἡ ἐξελικτικὴ θεωρία εἶναι ἕνας τρόπος ἔκφρασης τοῦ ἱστορικοῦ ὑλισμοῦ, ὅπως τὸν ἐξέφρασαν οἱ Μὰρξ καὶ Ἔνγκελς. Βεβαίως θέλουν νὰ ἀγνοοῦν ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Δαρβίνος ἀρνήθηκε νὰ δεχθεῖ νὰ τοῦ ἀφιερωθεῖ τὸ «Κεφάλαιο» ἀπὸ τὸν Μάρξ... (Βλ. σχ. Rocco Pezzimenti “Politica e Religione”, Citta Nuova, Roma, 2004, p. 239). 

Πάντως οἱ ἄθεοι, μαρξιστὲς καὶ φιλελεύθεροι, πολεμοῦν ἄγρια τὸν χριστιανικὸ πολιτισμό, γιατί ἔτσι, ὅπως ὑποστηρίζουν «ὁ ἄνθρωπος θὰ βρεῖ τὴν ἐλευθερία του». Εἶναι αὐτὸ ποὺ εἶναι γραμμένο σὲ τοῖχο τοῦ ΕΜΠ, ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Τοσίτσα, στὴν Ἀθήνα: «Καταστροφὴ τοῦ (χριστιανικοῦ) πολιτισμοῦ ἐλευθερία στὴ Γῆ»... Ἡ θεωρία τῆς ἐξέλιξης καὶ ἡ ἐκμετάλλευση τῶν τεχνολογικῶν ἐπιτευγμάτων τοὺς βοηθοῦν νὰ ἀφαιρέσουν τὴν ἱστορικὴ συνείδηση ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, ὁπότε ἔτσι θὰ γίνει εὐκολότερη ἡ ἐπιβολὴ τῆς ὁλοκληρωτικῆς ἰδεολογίας τους. Γράφει ὁ Κώστας Παπαϊωάννου: «Ὁ μοντέρνος (καὶ κύρια μαρξιστικὸς) ὁλοκληρωτισμὸς κατάλαβε ὅτι μέσα σὲ μιὰ κοινωνία ὅπου ἡ κύρια λειτουργία τῆς ἱστορικῆς συνείδησης εἶναι νὰ κάνει τοὺς ἀνθρώπους νὰ βλέπουν μὲ νηφάλια μάτια τὴ θέση τους μέσα στὸν κόσμο καὶ τὶς ἀναμεταξύ τους σχέσεις, ὁ μόνος τρόπος γιὰ νὰ ἐξασφαλιστεῖ ὁ ὁλοκληρωτικὸς ἐξανδραποδισμὸς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νὰ ξεριζωθεῖ μέσα ἀπὸ τὴν ψυχή του ἡ ἱστορικὴ συνείδηση καὶ νὰ σκεπαστοῦν ὅλες οἱ σχέσεις τῶν ἀνθρώπων ἀναμεταξύ τους ἀπὸ τὴν ὁμίχλη τῆς προπαγανδιστικῆς ἀπάτης, ἔτσι ποὺ τὰ ἴδια τὰ γεγονότα νὰ χάσουν τὴν ἱστορικότητά τους καὶ νὰ μεταμορφωθοῦν σὲ ἁπλὲς ἀλληγορίες αὐτῆς τῆς μυθικῆς γιγαντομαχίας ἀνάμεσα στὸν <προοδευτικὸ διαφωτισμὸ> καὶ στὸν <ἀντιδραστικὸ σκοταδισμό>». (Κώστα Παπαϊωάννου « Ἡ κρίση τοῦ μαρξισμοῦ», Περ/κὸ «Ἐποπτεία», τεῦχος 64, Ἰανουάριος 1982, σελ. 32). Αὐτὸ τὸ ξερίζωμα τῆς ἱστορικῆς συνείδησης ἐπιδιώκεται ἀπὸ τὸν κ. Μάνο, μὲ τὴν πρόταση τοῦ ἰδίου καὶ τῆς ὁμάδας του γιὰ νέο Σύνταγμα, αὐτὸ ἐπιδιώκεται ἀπὸ τὸ ΚΚΕ καὶ τὴν Ἀριστερὰ μὲ τὴν ἐπιλεκτικὴ μνήμη στὰ γεγονότα καὶ τὴ δογματικὴ ἰδεολογία τους. 

Ἐκεῖνο ποὺ δὲν ἀντιλαμβάνονται ὅσοι πολεμοῦν τὸν χριστιανικὸ πολιτισμὸ εἶναι ὅτι στρώνουν τὸ χαλὶ στὴν ἐξάπλωση τοῦ Ἰσλὰμ στὶς χριστιανικὲς χῶρες, ποὺ ἐπιδιώκεται νὰ ἐξελιχθοῦν σὲ ἀθεϊστικές... Σημειώνεται ὅτι ὅλος ὁ ἀντιθρησκευτικὸς πόλεμος διεξάγεται μόνο στὶς χριστιανικὲς χῶρες. Σὲ καμία ἰσλαμικὴ καὶ βουδιστικὴ χώρα, ἀλλὰ καὶ στὸ ἰουδαϊκὸ Ἰσραήλ, γίνεται ἀντιθρησκευτικὴ ἐκστρατεία...Ὁ πολιτισμὸς αὐτῶν τῶν θρησκειῶν δὲν τὴν ἐπιτρέπει... Ὁ ἀντιθρησκευτικὸς  πόλεμος στὶς λεγόμενες δυτικὲς χῶρες θυμίζει τὶς εἰρηνευτικὲς ἐκστρατεῖες στὴ Δύση, τὴν ὥρα ποὺ ἐξοπλιζόταν περισσότερο ἡ κομμουνιστικὴ Ἀνατολή...

Ἦρθε ὅμως τὸ τέλος τοῦ Χριστιανισμοῦ στὶς χῶρες ὅπου ἐπικράτησε στὸ διάστημα τῆς 2000ετοῦς παρουσίας του στὴν Ἱστορία καὶ εἰδικότερα στὴν Εὐρώπη; Σύμφωνα μὲ τὸν Ἄτλαντα τῶν Χριστιανῶν «παρὰ τὴν γενικευόμενη ἐκκοσμίκευση τῶν κοινωνιῶν στὴν Εὐρώπη οἱ πνευματικοὶ δεσμοὶ μὲ τὸν Χριστιανισμό, ἢ τουλάχιστον μὲ τὶς <χριστιανικὲς ρίζες> παραμένουν ἰσχυροὶ καὶ οἱ κυβερνήσεις ἐπιζητοῦν τὴ συνεργασία μὲ τὶς διάφορες θρησκεῖες καὶ πρῶτα μὲ τὶς χριστιανικὲς ὁμολογίες». (Aurelien Girard, Sylvain Parent, Laura Pettinaroli “Atlas des chretiens”, Ed. Autrement, Paris 2016, p. 80). Ἡ πρόβλεψη τοῦ PEW Research Center γιὰ τὸ 2050 εἶναι πὼς οἱ Χριστιανοὶ θὰ εἶναι 2,92 δισεκατομμύρια, ἀπὸ τὰ 2,17 ποὺ εἶναι σήμερα. Θὰ ἔχουν λοιπὸν οἱ ἄθεοι γιὰ καιρὸ ἀκόμη τοὺς Χριστιανούς...Τὸ Ἰσλὰμ θὰ ἔχει πολὺ μεγάλη αὔξηση πιστῶν στὴν ἴδια χρονικὴ περίοδο: Θὰ ἔχει 2,76 δισεκατομμύρια πιστοὺς ἀπὸ 1,6 δισεκατομμύρια ποὺ εἶναι σήμερα... (ΒΗΜΑgazino, 20.12.2015, σελ. 10). Ἂν καὶ αὐτὲς οἱ προβλέψεις εἶναι γνωστές, οἱ ἄθεοι θέλουν νὰ ἀποδυναμώσουν τὶς δυτικὲς κοινωνίες ἀπὸ τὰ πνευματικὰ ἀντισώματά της. Μπρὸς στὴν ἡδονὴ καὶ στὸν ὀρθολογισμὸ ἂς γίνουν ὅλα στάχτη...

Ὁ Ντοστογιέφσκι (1821 – 1881)  ἔζησε παράλληλα μὲ τὸν Δαρβίνο ( 1809 – 1882). Τὸ 1859 ὁ Δαρβίνος ἐκδίδει τὴ θεωρία τῆς καταγωγῆς τῶν εἰδῶν καὶ ὁ Ντοστογιέφσκι ἀποφυλακίζεται, μετὰ τὴν καταδίκη του σὲ θάνατο, ὡς μέλους τρομοκρατικῆς ὁμάδας καὶ τῆς μετατροπῆς τῆς ποινῆς του σὲ τέσσερα χρόνια καταναγκαστικὰ ἔργα στὴ Σιβηρία. Τὸ 1871 ὁ Δαρβίνος μὲ τὸ βιβλίο του «Ἡ καταγωγὴ τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἡ ἐπιλογὴ ἡ συνδεόμενη μὲ τὸ φύλο» δημοσιοποίησε τὶς ἀπόψεις του γιὰ τὴν ἐξελικτικὴ πορεία τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὸ 1872, μὲ τὸ βιβλίο του «Ἡ ἔκφραση τῶν συναισθημάτων στὸν ἄνθρωπο καὶ στὰ ζῶα» ἐξέφρασε τὴ θεωρία του πὼς ὁ ἀνθρώπινος νοῦς καὶ τὰ ἀνθρώπινα συναισθήματα εἶναι ἀποτέλεσμα  μιᾶς συνεχοῦς βιολογικῆς ἐξέλιξης. Ὁ Ντοστογιέφσκι τὸ 1871 - 1872 ἐξέδωσε τοὺς «Δαιμονισμένους» καὶ τὸ 1879 ἀρχίζει ἡ ἔκδοση τοῦ τελευταίου καί, κατὰ τὴν ἄποψη πολλῶν, τοῦ πιὸ σημαντικοῦ ἔργου του γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴ συνείδησή του, «Ἀδελφοὶ Καραμάζοφ». Ὁ Ντοστογιέφσκι στὰ δύο τελευταῖα ἔργα του  πρόβλεψε τὴν πορεία τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν μηδενισμὸ καὶ τὴν ἀθεΐα. Ὁ Ἀλμπὲρ Καμὺ ποὺ διασκεύασε σὲ θεατρικὸ ἔργο τοὺς «Δαιμονισμένους», σὲ συνέντευξή του εἶπε: «Γιὰ καιρὸ πιστευόταν ὅτι ὁ Μὰρξ εἶναι ὁ προφήτης τοῦ 20οῦ αἰώνα. Τώρα γνωρίζουμε ὅτι ἡ προφητεία του προκάλεσε μεγάλη πυρκαϊά. Καὶ ἀνακαλύψαμε πὼς ὁ ἀληθινὸς προφήτης ἦταν ὁ Ντοστογιέφσκι. Προφήτεψε τὴν κυριαρχία τῶν <Μεγάλων Ἱεροεξεταστῶν> καὶ τὸν θρίαμβο τῆς δύναμης ἐπὶ τῆς δικαιοσύνης». (Albert Camus «Les possedes”, Edit. Gallimard, Paris, 2010, p. 260). 

Στοὺς «Δαιμονισμένους» ὁ Κυρίλοφ δηλώνει προφητικά, σὰ νὰ εἶναι σημερινὸς ἄθεος, πὼς «ἡ ἀθεΐα του εἶναι ἡ ἐλευθερία του». Στοὺς «Ἀδελφοὺς Καραμάζοφ» ὁ διάβολος λέγει στὸν Ἰβὰν Καραμάζοφ ὅτι ὁ Μέγας Ἱεροεξεταστὴς πρέπει νὰ ὑλοποιήσει τὸ ἔργο του: «Κατὰ τὴ γνώμη μου δὲν χρειάζεται τίποτα νὰ γκρεμίσουν (Σημ. γρ. Οἱ ὀπαδοὶ τοῦ Μεγάλου Ἱεροεξεταστῆ καὶ τῆς ἀθεΐας), μὰ πρέπει μονάχα νὰ γκρεμιστεῖ ἡ ἰδέα τοῦ Θεοῦ μέσα στὴν ἀνθρωπότητα. Νὰ ἀπὸ ποῦ πρέπει νὰ ἀρχίσουμε! Ἀπ’ αὐτό, ἀπ’ αὐτὸ πρέπει νὰ ἀρχίσει κανεὶς – ὢ τυφλοὶ ποὺ τίποτε δὲν καταλαβαίνετε! Ὅταν ἡ ἀνθρωπότητα ὁλόκληρη θὰ ἀπαρνηθεῖ τὸ Θεὸ (καὶ πιστεύω πὼς αὐτὴ ἡ περίοδος, ἀντίστοιχη μὲ τὶς γεωλογικὲς - Σημ. γρ. Ἐδῶ ὑπεισέρχεται ἡ ἔννοια τῆς ἐξέλιξης τοῦ Δαρβίνου – θὰ πραγματοποιηθεῖ) τότε ἀπὸ μόνη της χωρὶς ἀνθρωποφαγία, θὰ καταρρεύσει ὅλη ἡ προηγούμενη κοσμοθεώρηση καί, τὸ σπουδαιότερο, ὅλη ἡ παλαιὰ ἠθική, καὶ θὰ πραγματοποιηθεῖ τὸ καινούργιο. Οἱ ἄνθρωποι θὰ ἑνωθοῦν γιὰ νὰ τὰ πάρουν ὅλα ἀπὸ τὴ ζωή, ὅλα ὅσα μπορεῖ νὰ δώσει, μὰ ὁπωσδήποτε γιὰ τὴν εὐτυχία καὶ τὴ χαρὰ σ’ αὐτὸν ἐδῶ τὸν κόσμο. Ὁ ἄνθρωπος θὰ ἀνυψωθεῖ μὲ τὸ πνεῦμα τῆς θεϊκῆς τιτανικῆς ὑπερηφάνειας καὶ θὰ ἐμφανιστεῖ ὁ ἄνθρωπος – θεός. Θριαμβεύοντας πιὰ ἀπεριόριστα πάνω στὴ φύση, μὲ τὴ θέλησή του καὶ τὴν ἐπιστήμη του, ὁ ἄνθρωπος θὰ αἰσθάνεται μ’ αὐτὸ καὶ μόνο κάθε ὥρα μίαν ἀπόλαυση τόσο μεγάλη ποὺ θὰ τοῦ ἀντικαταστήσει ὅλες του τὶς ἐλπίδες γιὰ ἐπουράνιες ἡδονές. Ὁ καθένας θὰ μάθει πὼς εἶναι θνητὸς ὁλόκληρος, χωρὶς ἀνάσταση, καὶ θὰ δεχθεῖ τὸν θάνατο περήφανα καὶ ἤρεμα, σὰ θεός... Τὸ πρόβλημα εἶναι τώρα ἂν εἶναι δυνατὸ νὰ ἔρθει μιὰ τέτοια πρόοδος, ἢ ὄχι; Ἂν ἔρθει, τότε ὅλα θὰ ἔχουν τακτοποιηθεῖ καὶ ἡ ἀνθρωπότητα θὰ ὀργανωθεῖ ὁριστικά. Ἀλλὰ ἔχοντας ὑπόψη μας τὴν ἀνθρώπινη ἀνοησία, μποροῦμε νὰ βγάλουμε τὸ συμπέρασμα πὼς αὐτὸ δὲν θὰ πραγματοποιηθεῖ ἴσως οὔτε ὕστερα ἀπὸ χίλια χρόνια. Μὰ σὲ ἐκεῖνον ποὺ ξέρει ἀπὸ τώρα τὴν ἀλήθεια ἐπιτρέπεται νὰ βολευθεῖ ὅπως τοῦ ἀρέσει πάνω στὶς νέες ἀρχές. Ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἄποψη σὲ ἕναν τέτοιον ἄνθρωπο ὅλα ἐπιτρέπονται. Καὶ ὄχι μονάχα αὐτό. Καὶ ἂν ἀκόμα αὐτὴ ἡ περίοδος δὲν θὰ φτάσει ποτέ, μιὰ καὶ παρόλα αὐτὰ Θεὸς καὶ ἀθανασία δὲν ὑπάρχουν, ἐπιτρέπεται στὸν καινούργιο ἄνθρωπο νὰ γίνει ἄνθρωπος – θεός, ἔστω καὶ ἂν θὰ εἶναι ὁ μόνος σὲ ὅλο τὸν κόσμο καὶ φυσικὰ μὲ τὸν καινούργιο του τίτλο νὰ ὑπερπηδήσει κάθε ὅριο παλαιᾶς ἠθικῆς τοῦ πρώην δούλου  ἀνθρώπου , ἂν χρειαστεῖ». (Ντοστογιέφσκι «Ἀδελφοὶ Καραμάζοφ», Ἐκδ. Γκοβόστη, Ἀθήνα, Δ΄ Τόμος σέλ. 98 – 100).

Ὁ Ντοστογιέφσκι πρόβλεψε τὴ σημερινὴ κατάσταση, ὡς πρὸς τὴν ἐκστρατεία τῆς ἀθεΐας κατὰ τοῦ Χριστιανισμοῦ, μὲ ἐργαλεῖο τὴν θεωρία τῆς ἐξέλιξης. Μακάρι ὁ καθένας μας νὰ ἐπιλέξει νὰ εἶναι μαζί του στὴν ἀκράδαντη πίστη του πρὸς τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ ὄχι μὲ τὸν Δαρβίνο καὶ τὸν Μεγάλο Ἱεροεξεταστὴ τῆς ἐποχῆς μας, ἔστω καὶ ἂν αὐτὸς δείχνει ἰσχυρὸς ἐξουσιαστὴς καὶ μᾶς ἀπειλεῖ μὲ συνέπειες στὴ ζωή μας, ἂν δὲν ὑποκύψουμε καὶ δὲν τὸν ἀκολουθήσουμε.

Βιβλιογραφία ποὺ χρησιμοποιήθηκε γιὰ τὸ παρὸν πόνημα

Ἀϊνστάϊν Ἀλβέρτου «Ὁ σημερινὸς κόσμος», Ἐκδόσεις Μάρη, Ἀθήνα, 1951

Βασιλείου Ἁγίου του Μεγάλου «Ἑξαήμερος», Μ. Βασιλείου Ἔργα, 4ος Τόμος, Πατερικὲς Ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», Θεσσαλονίκη, 1973.

Βὸλφ Λάρι (Larry Wolff) «Ὁ Διαφωτισμὸς καὶ ὁ Ὀρθόδοξος κόσμος», Κέντρο Νεοελληνικῶν Ἐρευνῶν Ἐθνικοῦ Ἱδρύματος Ἐρευνῶν, Ἀθήνα, 2001.

Γκενὸν Ρενὲ «Ἡ κρίση τοῦ σύγχρονου κόσμου», Ἔκδ. «Δωδώνη», Ἀθήνα, 1980.

Γκιτὸν Ζᾶν «Θεὸς καὶ Ἐπιστήμη», Ἔκδ. «Ἀστάρτη», Ἀθήνα, 1999.

Γρηγορίου Νύσσης «Πνεῦμα καὶ Λόγος», Ἔκδ. «Τέρτιος», Κατερίνη, 1997

Δαρβίνου Καρόλου «Ἡ καταγωγὴ τῶν εἰδῶν», Τόμοι Α΄ καὶ Β΄, Ἐκδόσεις «Τὸ Βῆμα», Ἀθήνα 2009.

Δρακόπουλου Παναγιώτη «Θητεία», Ἔκδ. IMAGO, Ἀθήνα, 1982

Ἰωάννου Χρυσοστόμου «Ἡ Δημιουργία τοῦ κόσμου», Ἔκδ. «Λύχνος», Ἀθήνα, 2003.

Ἐθνικοῦ Ἱδρύματος Ἐρευνῶν «Ἱστορία καὶ Φιλοσοφία τῶν Ἐπιστημῶν στὸν Ἑλληνικὸ χῶρο (17ος-19ος αἱ.), Ἔκδ. Μεταίχμιο, Ἀθήνα, 2003.

Ἰονέσκο Εὐγενίου «Ὁ Ρινόκερος», Ἔκδ. «Δωδώνη», Ἀθήνα, 1992.

Koϊρέ Ἀλεξάντρ «Δυτικὸς πολιτισμός», Ἐκδόσεις «Ὕψιλον», Ἀθήνα, 1991

Κρόφορντ Ρόμπερτ «Τί εἶναι θρησκεία», Ἐκδόσεις Σαββάλας, Ἀθήνα, 2004.

Λίποβατς Θάνου «Δημοκρατικὸς Λόγος, Ψυχανάλυση, Μονοθεϊσμός», Ἐκδόσεις «Πλέθρον», Ἀθήνα, 2001.

Λορεντζάτου Ζήσιμου «Collectanea», Ἐκδ. «Δόμος», Ἀθήνα, 2009.

Μὰκ Γκρὰθ Ἄλιστερ (McGrath Alister) «Τὸ λυκόφως τοῦ ἀθεϊσμοῦ», Ἐκδόσεις «Οὐρανός», Ἀθήνα, 2008.

Μονὸ Ζὰκ «Ἡ τύχη καὶ ἡ ἀναγκαιότητα», Ἐκδόσεις Ράππα, Ἀθήνα, 1971.

Μορὲν Ἐντγκὰρ «Ἀφήνοντας τὸν 20ό αἰώνα», Ἐκδ. «Ροές», Ἀθήνα, 1987.

Μπελογιάννη Νίκου – Ἀγγελικῆς Κώττη «Σταλινισμός, ἡ τέταρτη μονοθεϊστικὴ θρησκεία», Ἐκδ. «Ἄγρα», Ἀθήνα, 2012.

Μπλοὺμ Ἀντωνίου, Μητροπολίτου « Ὁ Μητροπολίτης καὶ ἡ ἄθεη- Μιὰ συζήτηση μὲ τὴ Μαργκανίτα Λάσκι», Ἐκδόσεις «Ἐν πλῶ», Ἀθήνα, 2004.

Νοταρᾶ Χρυσάνθου, Πατριάρχου Ἱεροσολύμων «Εἰσαγωγὴ εἰς τὰ Γεωγραφικὰ καὶ Σφαιρικά», Ἐν Παρισίοις, 1716.

Ντεμπρὲ Ρεζὶς «Ὁ Θεός, μιὰ ἱστορικὴ διαδρομή», Ἐκδ. «Κέδρος», Ἀθήνα, 2001.

Ντοστογιέφσκι Φεοντὸρ « Ἀδελφοὶ Καραμάζοφ», Ἐκδ. Γκοβόστη, Ἀθήνα.

Ντοστογιέφσκι Φ. «Δαιμονισμένοι», Διεθνεῖς Ἐκδόσεις,

Ὄργουελ Τζὸρτζ «1984», Ἐκδ. «Κάκτος», Ἀθήνα, 1978

Ὄργουελ Τζὸρτζ «Ἡ φάρμα τῶν ζώων», Ἐκδ. «Γράμματα», Ἀθήνα, 1982.

Παπαϊωάννου Κώστα «Ἡ κρίση τοῦ μαρξισμοῦ», ἄρθρο στὸ περιοδικὸ «Ἐποπτεία», τεῦχος 64, Ἰανουάριος 1982.

Πόπερ Κὰρλ «Ἡ ἀνοιχτὴ κοινωνία καὶ οἱ ἐχθροί της», Τόμοι Α+Β, Ἐκδόσεις «Δωδώνη», Ἀθήνα,1980.

Σαραντάρη Γιώργου « Δοκίμια γιὰ τὴν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου», Ἐκδόσεις Εὐθύνης (Ἀναλόγιο), Ἀθήνα, 1999.

Σεστὼφ Λὲβ «Στοὺς ἀντίποδες τοῦ ὀρθολογισμοῦ», Ἐκδόσεις «Printa», Ἀθήνα, 2005.

Σπένγκλερ Ὀσβαλντ (Spengler Oswald) «Ἡ παρακμὴ τῆς Δύσης», Α΄+Β΄ Τόμοι, Ἐκδ. «Τυπωθήτω-Γιῶργος Δαρδανός, , Ἀθήνα, Α΄ Ἀνατύπωση στὰ ἑλληνικὰ Ἰανουάριος 2004

Τρεμπέλα Ν. Παναγιώτη «Ἀπολογητικαὶ Μελέται», Τόμοι Α΄, Β΄ καὶ Γ΄, Ἔκδοσις Ἀδελφότητος Θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», Ἀθῆναι, 1965 – 1971.

Τσάλμερς Α.Φ. «Τί εἶναι αὐτὸ ποὺ τὸ λέμε Ἐπιστήμη;», Πανεπιστημιακὲς Ἐκδόσεις Κρήτης, Ἡράκλειο 1994.

Φαρούκι Ναϊλὰ (Farouki Nayla)  «Πίστη καὶ Λογική», Ἐκδ. Οἴκου Π. Τραυλοῦ – Ε. Κωσταράκη, Ἀθήνα, 1997.

Φουκουγιάμα Φράνσις «Τὸ τέλος τῆς Ἱστορίας καὶ ὁ τελευταῖος ἄνθρωπος», Ἐκδ. Νέα Σύνορα, Α.Α. Λιβάνη, Ἀθήνα, 1993.

Χάντιγκτον Π. Σάμιουελ «Ἡ σύγκρουση τῶν πολιτισμῶν καὶ ὁ ἀνασχηματισμὸς τῆς παγκόσμιας τάξης», Ἐκδ. ΤERZO  BOOKS, Γ΄ Ἐκδοση, Ἀθήνα, 1999.

Χάντιγκτον Π. Σάμιουελ «Ποιοὶ εἴμαστε – Ἡ Ἀμερικανικὴ ταυτότητα στὴν ἐποχή μας», Ἐκδ. Οἴκος Λιβάνη, Ἀθήνα, 2005.

Χόκινγκ Στέφεν ( Hawking H. Stephen) «Τὸ χρονικό του χρόνου» Ἐκδ. «Κάτοπτρο», Ἀθήνα.

Copleston F.C. “Aquinas – An introduction to the life and work of the great medieval thinker”, Penguin Books, London 1955.

Badre Bertrand – Chalmin Philippe – Tissot Nicolas “La mondialisation a-t-elle une ame?”, Ed. Economica, Paris 1998.

Barzun Jacques “Darwin, Marx, Wagner – Critique of a heritage”, The University of Chicago Press, Chicago and London, 1958.

Camus Albert “Les possedes”, Edit. Gallimard, Paris, 2010.

Cattin Yves “L’ anthropologie politique de Thomas d’ Aquin”, Ed. L’ Harmattan, Paris, 2001.

Chalmers Alan F. “Qu’ est-ce que la science”, Ed. La Decouverte, Paris, 1987.

De Rivero Oswaldo “Le mythe du developpement”  Enjeux Planete, Editions de l’ Atelier, Paris, 2003.

Ferguson Niall “The great Degeneration”,Penguin Books, London 2012.

Girard Aurelien, Parent Sylvain, Pettinaroli Laura “Atlas des chretiens”, Ed. Autrement, Paris, 2016.

Lange F.-A “Histoire du materialisme”, 2 Tomes, Librairie Schleicher Freres, Paris, 1911.

Facchini Fiorenzo «Εvoluzione. Cinque questioni nel dibattito attuale», Jaca Book, Milano.

Le Point  “References – Le bien et le mal – Les textes fondamentaux”, Decembre 2016 – Janvier 2017.

Novak Michael  “The universal hunger for liberty”, Basic Books, New York, 2004.

Onfray Michel “Traite d’ atheologie”, Ed. Grasset, Paris, 2005.

Owen Judd J. “Religion & the Demise of Liberal Rationalism – The Foundational crisis of the Separation of church & State”, The University of Chicago Press, Chicago and London, 2001.

Pezzimenti Rocco “Politica e religione”, Ed. Citta Nuova, Roma, 2004.

Ringlet Gabriel “L’ evangile d’ un libre penseur”, Ed. Albin Michel, Paris, 1998.   

Severino Emanuele “Antologia Filosofica”, Biblioteca Universale Rizzoli, 3za Edizione, 1997.