Ἀπώλεια χρόνου ἀπό τά κινητά

Πρώην στέλεχος κραταιῶν ἑταιρειῶν τεχνολογίας προειδοποιεῖ...

ΜΑΝΙΝΑ ΝΤΑΝΟΥ,  Καθημερινὴ 25.8.2017

Ξεχάσατε τὸ smartphone σας στὸ σπίτι καὶ τώρα νιώθετε νευρικότητα, αἰσθάνεστε ὅτι κάτι χάνετε; Μπαίνετε νὰ χαζέψετε στὸ Facebook, στὸ Instagram ἢ στὸ YouTube καὶ καταλήγετε νὰ χαραμίζετε ὅλη τὴ μέρα ἐκεῖ; Ἡ ἡμερήσια διάταξη θεμάτων ποῦ ἀπασχολοῦν τὸ μυαλό σας ὁρίζεται ἀπὸ τὰ θέματα ποῦ θέτουν τὰ σόσιαλ μίντια; Δὲν εἶστε ἐξαίρεση, οὔτε καὶ εὐθύνεστε ἀποκλειστικὰ γιὰ αὐτὸν τὸν καθ’ ὅλα σύγχρονο ἐθισμό. Ἡ τεχνολογία ἔχει βρεῖ τὸν τρόπο νὰ κάνει κατάληψη στὸ μυαλό μας, ὑποστηρίζει ὁ Τρίσταν Χάρις, πρώην product manager τῆς Google καὶ νῦν ἐπικριτὴς τῶν μεγάλων ἑταιρειῶν τεχνολογίας, πού, ὅπως λέει, ἔχουν βρεῖ τρόπους νὰ ἐλέγχουν καὶ νὰ χειρίζονται τὴ σκέψη καὶ τὸν χρόνο μας.

«Τὸ κινητὸ στὴν τσέπη σας εἶναι σὰν ἕνας κουλοχέρης. Κάθε φορὰ ποὺ τὸ κοιτᾶτε εἶναι σὰν νὰ τραβᾶτε τὸν μοχλὸ γιὰ νὰ δεῖτε ἂν κερδίσατε κάτι». Ἔτσι περιγράφει ὁ Χάρις τὴν κατάσταση ἐξάρτησης ποὺ ἔχουμε διαμορφώσει μὲ τὰ τηλέφωνά μας, τὸν ὁποῖο ὁ Τύπος στὶς ΗΠΑ χαρακτηρίζει «ὅ,τι κοντινότερο διαθέτει σὲ συνείδηση ἡ Σίλικον Βάλεϊ». Σκεφτεῖτε το, συμβαίνει. Ἡ ἐξάρτηση αὐτὴ ὁδηγεῖ ἀκόμα καὶ σὲ αὐτὸ ποὺ οἱ ἐπιστήμονες ἀποκαλοῦν «κατὰ φαντασίαν δονήσεις» – ὅταν δηλαδὴ νομίζουμε ὅτι τὸ κινητό μας δονεῖται ἢ χτυπάει, ἐνῶ μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι κὰν ἐκεῖ.

«Ἡ τεχνολογία πλέον κατευθύνει τὸ τί σκέφτονται καθημερινὰ δύο δισεκατομμύρια ἄνθρωποι», λέει ὁ Χάρις. «Οἱ θρησκεῖες καὶ οἱ κυβερνήσεις δὲν ἔχουν τόσο μεγάλη ἐπίδραση στὴν καθημερινότητά μας». Ὁ ἀπόφοιτος τοῦ Στάνφορντ μὲ προϋπηρεσία σὲ μεγαθήρια, ὅπως ἡ Google, ἡ Apple καὶ ἡ Apture, παράτησε τὴν καριέρα αὐτὴ γιὰ νὰ στήσει τὸ Time Well Spent, μιὰ μὴ κερδοσκοπικὴ ὀργάνωση ποὺ σκοπὸ ἔχει νὰ ἀποκαλύψει τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἡ τεχνολογία ἐκμεταλλεύεται τὰ τρωτά μας σημεῖα, τὸ πῶς οἱ προγραμματιστὲς σχεδιάζουν τηλέφωνα καὶ ἐφαρμογές, ὥστε νὰ ἀπορροφοῦν ὅλο καὶ περισσότερο χρόνο ἀπὸ τὴ ζωή μας, χρόνο ποὺ δὲν ἐπιθυμοῦμε ἀπαραίτητα νὰ δώσουμε.

Αὔξηση ἐφηβικοῦ ἄγχους

Ψυχολόγοι δὲ ἐπιβεβαιώνουν ὅτι ἡ τεχνολογία αὐξάνει γεωμετρικά το ἄγχος, εἰδικὰ στοὺς ἐφήβους, οἱ ὁποῖοι εἶναι οἱ πιὸ ἐπιρρεπεῖς. Πλέον, οὔτε ἐκεῖνοι οὔτε ἐμεῖς ἔχουμε χρόνο γιὰ νὰ μὴν κάνουμε ἀπολύτως τίποτα, κάτι ποὺ ψυχολογικὰ κρίνεται ἀπαραίτητο. Τὰ τηλέφωνά μας μετατρέπονται σὲ συσκευὲς ποὺ προκαλοῦν συνεχῆ διέγερση. Ὁ ψυχολόγος Λάρι Ρόζεν καὶ ἡ ὁμάδα του στὸ Πανεπιστήμιο Dominguez Hills στὴν Καλιφόρνια διαπίστωσαν πὼς ὅταν οἱ ἄνθρωποι μένουν μακριὰ ἀπὸ τὰ κινητά τους, ὁ ἐγκέφαλος δίνει σῆμα γιὰ τὴν παραγωγὴ τῆς ὁρμόνης κορτιζόλη. Ἡ κορτιζόλη δημιουργεῖ μιὰ κατάσταση ἐπιφυλακῆς στὸν ἐγκέφαλο, μᾶς κάνει ὑπερευαίσθητους στὸ περιβάλλον, κάτι ποὺ π.χ. ἐξυπηρετοῦσε τὸν πρωτόγονο ἄνθρωπο γιατί τὸν κρατοῦσε ἀσφαλῆ. Σήμερα ἁπλῶς μᾶς ὁδηγεῖ στὴν ἀνάγκη νὰ κοιτάξουμε τὸ κινητό μας.

Τὰ συστήματα αὐτὰ εἶναι σχεδιασμένα ὥστε νὰ κατευθύνουν τὰ ἔνστικτά μας καλύτερα ἀπὸ ὅ,τι ἐμεῖς τὰ ἐλέγχουμε. Τὰ Snapchat Streaks ἐθίζουν τοὺς ἐφήβους στὸ νὰ στέλνουν καθημερινὰ ἔστω ἕνα μήνυμα σὲ ὅλες τὶς ἐπαφές τους, τὰ autoplay στὸ YouTube μᾶς κρατοῦν περισσότερη ὥρα ἐκεῖ, οἱ εἰδοποιήσεις μᾶς ὑπενθυμίζουν νὰ τσεκάρουμε τὶς συσκευές μας. Καὶ πῶς ξέρουμε πότε εἶναι κάτι ποὺ θέλουμε ἐμεῖς καὶ πότε μᾶς κατευθύνει ἡ συσκευή; «Αὐτὴ εἶναι ἡ ἐρώτηση τοῦ ἑνὸς ἑκατομμυρίου δολαρίων», λέει ὁ Χάρις στὸ Wired. «Κάποιες φορὲς αὐτὸ εἶναι εὐχάριστο. Δὲν εἶμαι ἐνάντια στὴν τεχνολογία. Ἁπλῶς σὲ αὐτὸν τὸν πόλεμο γιὰ τὴν προσοχή μας ἡ τεχνολογία μᾶς κατευθύνει πρὸς τοὺς δικούς της στόχους, ὄχι τοὺς δικούς μας. Ἀπολαμβάνουμε αὐτὸ ποὺ μᾶς πείθει νὰ κάνουμε, γεγονὸς ποὺ μᾶς κάνει νὰ πιστεύουμε ὅτι ἦταν ἐπιλογή μας. Ξεχνᾶμε ἂν τὸ ἑπόμενο βίντεο στὸ YouTube φορτώθηκε αὐτόματα καὶ ἤμασταν εὐχαριστημένοι ποὺ παρακολουθήσαμε. Ὅμως, ὅλοι αὐτοὶ ποὺ ἐργάζονται γιὰ νὰ μᾶς δώσουν τὸ καλύτερο πιθανὸ ἑπόμενο βίντεο δὲν γνωρίζουν ὅτι εἶναι 2 π.μ. καὶ μπορεῖ νὰ πρέπει νὰ κοιμηθοῦμε. Δὲν εἶναι στὴν ὁμάδα μας. Εἶναι στὴν ὁμάδα αὐτῶν ποὺ θέλουν νὰ περάσουμε ὅσο περισσότερο χρόνο γίνεται στὴ συγκεκριμένη ὑπηρεσία...».