Ἀθανασίου Γκότοβου, Κατά τῆς υἰοθεσίας παιδιῶν ἀπό ὁμοφυλοφίλους

 Ἀθανάσιος Γκότοβος Καθηγητὴς Παιδαγωγικῆς στὸ Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων

«Πολλαπλὴ κανονικότητα: στὸ ὄνομα τῆς ἀγάπης γιὰ τὸ παιδί…»

https://www.huffingtonpost.gr/entry/pollaple-kanonikoteta-sto-onoma-tes-ayapes-yia-to_gr_5ae10ac2e4b08248abaa6e52?utm_hp_ref=gr-homepage

Πάει καιρὸς τώρα ποὺ προβληματίζομαι σοβαρὰ ἂν ἔχει κάποιο νόημα νὰ δημοσιοποιεῖ κανεὶς ἐπιστημονικὰ ἐπιχειρήματα γύρω ἀπὸ ζητήματα ποὺ ἀπασχολοῦν τὴν κοινὴ γνώμη, ὅπως π. χ. αὐτὸ τῆς τεκνοθεσίας ἀπὸ ὁμοφυλόφιλα (ἢ ὁμόφυλα, ἐπὶ τὸ πολιτικὰ ὀρθότερο) ζευγάρια. Γιὰ τοὺς ἑξῆς, τουλάχιστον, λόγους:

Πρώτον, οἱ πλειοψηφίες στὴ Βουλὴ – αὐτοὶ ποὺ καλοῦνται νὰ ὑπερψηφίσουν τὸ συγκεκριμένο νομοσχέδιο – εἶναι σταθερὰ στοχοπροσηλωμένες στὴν ὑπερψήφισή του, ὄχι κατ’ ἀνάγκην ἐπειδὴ ὅσοι τὶς συγκροτοῦν πιστεύουν στὶς διατάξεις τοῦ νομοσχεδίου, ἀλλὰ γιὰ μιὰ σειρὰ ἀπὸ ἄλλους λόγους, πραγματιστικούς. Κανένα ἐπιστημονικὸ ἢ ἄλλο ἐπιχείρημα δὲν συγκινεῖ ποτὲ ἕνα στοχοπροσηλωμένο ἄτομο. Δὲν ὑπάρχουν περιθώρια γιὰ ἀναστοχασμοὺς καὶ αὐτοκριτικές, παρὰ μόνο σὲ ρητορικὸ ἐπίπεδο. Ὅταν ἔρθει ἡ ὥρα νὰ στηριχθεῖ ἡ κυβερνητικὴ πρόταση, σταματοῦν οἱ ἀναστοχασμοὶ καὶ οἱ δεύτερες σκέψεις. Τὸ θέατρο δίνει τὴ θέση του στὸν πρακτικὸ ρεαλισμό.

Δεύτερον, ἐπειδὴ στὴν ἐποχή μας – τὴν ἐποχὴ τῆς ἐπιβολῆς προτύπων καὶ τρόπων ζωῆς ἀπὸ τὶς δυτικὲς μητροπόλεις τοῦ νέου πολιτισμοῦ σὲ ὁλόκληρο τὸ δυτικὸ κόσμο – τὸ ὅριο μεταξὺ τοῦ κανονικοῦ καὶ τοῦ ἀντικανονικοῦ σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ τὴν ἐρωτικὴ ζωὴ καὶ τὶς οἰκογενειακὲς σχέσεις ἔχει μεταφερθεῖ τόσο πολὺ πρὸς τὰ ἄκρα, ὥστε ἀκόμη καὶ δυὸ τρεῖς σεξουαλικὲς «προτιμήσεις» ποὺ θεωροῦνται σήμερα ἀντικανονικὲς ἀκόμη καὶ ἀπὸ τοὺς ὀπαδοὺς τοῦ «δικαιωματισμοῦ», νὰ μὴν εἶναι καθόλου σίγουρο ὅτι θὰ ἰσχύουν καὶ στὸ ἐγγὺς μέλλον. Στὸ ὄνομα τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀτόμου νὰ κρίνει τὸ ἴδιο, χωρὶς νὰ δεσμεύεται ἀπὸ τὸ «χωριό», τί εἶναι καλὸ καὶ κακό, κανονικὸ καὶ ἀντικανονικὸ γύρω ἀπὸ τὰ ζητήματα αὐτά, ἔχει ἀνοίξει γιὰ τὰ καλὰ ὁ ἀσκὸς τοῦ ἀξιακοῦ σχετικισμοῦ παίρνοντας σβάρνα καὶ τυχὸν ἐπιστημονικὲς – στὴν περίπτωσή μας, ψυχοπαιδαγωγικὲς – ἀντιρρήσεις καὶ ἐνστάσεις σχετικὰ μὲ τὴν κανονικοποίηση τῆς υἱοθεσίας παιδιῶν ἀπὸ ὁμοφυλόφιλα ζευγάρια.

Οἱ ἐπιστημονικὲς ἀντιρρήσεις ἀποκρούονται μὲ τὸ ἐπιχείρημα ὅτι πρόκειται γιὰ «ἀπόψεις», καὶ μάλιστα συντηρητικὲς καὶ ὀπισθοδρομικὲς ἢ ρομαντικές, τὶς ὁποῖες ὀφείλει κανεὶς νὰ ἀγνοήσει στὸ πλαίσιο τῆς πάλης γιὰ τὴν πρόοδο: οἱ προοδευτικὲς «ἀπόψεις» ὀφείλουν νὰ ἐπικρατήσουν ἐπὶ τῶν συντηρητικῶν. Στὴν Ἑλλάδα, μάλιστα, ὅπου ἡ λέξη «πρόοδος» γιὰ ἱστορικοὺς λόγους συνδέθηκε μὲ τὴν Ἀριστερά, δὲν εἶναι καθόλου ἀπίθανο μιὰ διάταξη ὑπὲρ τοῦ δικαιώματος τῶν ὁμοφυλόφιλων ζευγαριῶν νὰ υἱοθετοῦν τέκνα καὶ νὰ τὰ ἀνατρέφουν, τὸ ἐν λόγω δικαίωμα νὰ προβάλλεται ὡς «ἀριστερὴ» κατάκτηση. Τὸ τί σχέση ἔχει ἡ Ἀριστερὰ μὲ τέτοιου εἴδους δικαιώματα, δὲν χρειάζεται νὰ σχολιαστεῖ. Σχολιάζεται ἀπὸ μόνο του, ἀρκεῖ νὰ σκεφθεῖ κανεὶς πόσο ἀνοιχτὰ εἶναι ἀκροδεξιὰ κόμματα καὶ κινήματα στὸ δυτικὸ κόσμο σὲ τέτοιου εἴδους δικαιώματα. Ἡ Ἀριστερὰ ἔχει τὴν ἴδια ἀκριβῶς σχέση μὲ τὰ ζητήματα αὐτὰ μὲ ἐκείνη ποὺ ἔχει καὶ ἡ Δεξιά, δηλαδὴ καμία. Ἡ ὑποστήριξη τοῦ δικαιώματος τεκνοθεσίας ἀπὸ ὁμοφυλόφιλα ζευγάρια δὲν εἶναι οὔτε ἀριστερή, οὔτε δεξιὰ θέση. Εἶναι ἁπλὰ προσπάθεια ἐπιβολῆς μιᾶς ἀξίας τῆς ἐπιχειρούμενης νέας τάξης πραγμάτων στὸ χάρτη τῶν ἀξιῶν καὶ τῶν κυρωμένων κοινωνικῶν πρακτικῶν, στὴ θέση κάποιας ἀπὸ τὸ παρελθόν.

Τρίτον, οἱ «καινοτομίες» αὐτὲς ἐπέχουν θέση μιᾶς νέας κοσμικῆς θρησκείας. Δημόσια πρόσωπα, πέρα καὶ πάνω ἀπὸ κομματικὰ καὶ ἰδεολογικὰ ὅρια, ὄχι μόνο ὑποστηρίζουν τὶς «καινοτομίες» ὡς πρόοδο, ἀλλὰ τὸ κάνουν μὲ ἀπόλυτο καὶ ἐπιθετικὸ τρόπο, ὅπως συμβαίνει μὲ ὅλες τὶς νέες θρησκεῖες. Ὅποιος διαφωνεῖ πρέπει νὰ στιγματιστεῖ ἀναλόγως καὶ νὰ τεθεῖ ἐκτὸς τοῦ τόξου τῆς πολιτικῆς ὀρθότητας. Οἱ «καινοτομίες» ἀποκτοῦν a priori μιὰ ἱερότητα, ἡ κριτικὴ ποὺ γίνεται ἐναντίον τους μοιάζει ἀπὸ τὴ σκοπιὰ τῶν ὑποστηρικτῶν ἱεροσυλία. Κάτι σὰν τὴν σάτιρα τοῦ Βέστεργκααρντ μὲ τὰ σκίτσα τοῦ Μωάμεθ. Ὅπως οἱ μαχητὲς τοῦ Ἀλλάχ, ἔτσι καὶ οἱ μαχητὲς τῆς προόδου ἔχουν τὸ ὅπλο τῆς κριτικῆς (καὶ μερικὲς φορὲς τὴν κριτικὴ τῶν ὅπλων) παρὰ πόδα. Ἐσὺ ἐκφράζεις ἐπιστημονικὰ ἐπιχειρήματα, ἐνῶ ἐκεῖνοι σὲ σημαδεύουν μὲ ἰδεολογικὲς κάνες. Ὁ διάλογος εἶναι ἐξ ἀρχῆς ὑπονομευμένος. Καὶ μάλιστα στὸ ὄνομα τῆς «ἀγάπης», ποὺ εἶναι ἡ βάση τῆς νέας θρησκείας τοῦ δικαιωματισμοῦ: ἂν μιὰ συμπεριφορὰ ἢ μιὰ πρακτικὴ ἐκδηλώνεται γιὰ λόγους «ἀγάπης», τότε νομιμοποιεῖται κάποιος νὰ ἀπαιτήσει τὴν κανονικοποίηση αὐτῆς τῆς πρακτικῆς: ὅταν τὸ ὁμοφυλόφιλο ζευγάρι ἀγαπᾶ τὸ παιδὶ ποὺ θὰ υἱοθετήσει, τὰ ὑπόλοιπα περιττεύουν.

Περιττεύουν, ὅμως, πράγματι;

Ἡ παιδαγωγικὴ ἐπιστήμη – ὄχι ἡ παιδαγωγικὴ ἰδεολογία – ἄλλα πρεσβεύει. Καὶ συγκεκριμένα ὅτι ἡ ἀγάπη γιὰ τὸ παιδὶ γιὰ νὰ εἶναι εὐεργετική, χρειάζεται συνοδευτικὲς συνθῆκες. Ἐκτὸς ἐλάχιστων ἐξαιρέσεων, κάθε παιδὶ ἔρχεται στὸν κόσμο μὲ μιὰ προσδιορισμένη βιολογικὴ ταυτότητα φύλου, εἶναι ἀγόρι ἢ κορίτσι. Τὰ περὶ κοινωνικῆς κατασκευῆς τοῦ φύλου τοῦ παιδιοῦ δὲν ἀφοροῦν τὸ φύλο του ὡς βιολογικὴ παράμετρο, ἀλλὰ αὐτὰ ποὺ ἡ κοινωνία «κρεμᾶ» στὸ φύλο: τοὺς ρόλους γιὰ τὸ ἀρσενικὸ καὶ τὸ θηλυκό. Γύρω ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς ρόλους μποροῦμε νὰ συζητήσουμε, ἀλλὰ ὄχι γιὰ τὴν ὑποτιθέμενη «ρευστότητα» τοῦ βιολογικοῦ φύλου, δηλαδὴ γιὰ τὴν ἐπιβολὴ τῆς ἰδεολογίας πάνω στὴ βιολογία.

Ὅμως κάθε παιδὶ πρέπει νὰ ἔχει τὴν εὐκαιρία νὰ διαμορφώσει ταυτότητα φύλου καὶ αὐτὸ γίνεται κατ’ ἀρχὴν στὴν οἰκογένεια, ὅταν μέσα σ’ αὐτὴ ὑπάρχουν καὶ δροῦν δύο διαφορετικὰ ὡς πρὸς τὸ φύλο πρόσωπα, ὁ πατέρας καὶ ἡ μητέρα. Ὑπάρχουν μητρικὲς καὶ πατρικὲς συμπεριφορὲς πέρα ἀπὸ τὰ στερεότυπα, δὲν τὰ «κατασκευάζει» ὅλα ἡ κοινωνία. Ἐκ τῶν πραγμάτων στὶς ὁμοφυλοφιλικὲς ἑνώσεις δὲν ὑπάρχει αὐτὴ ἡ δυαδικότητα, μὲ ἀποτέλεσμα τὸ παιδὶ ποὺ κοινωνικοποιεῖται κάτω ἀπὸ αὐτὲς τὶς συνθῆκες νὰ δυσκολεύεται νὰ ἀναλάβει φαντασιακὰ ἕναν ἀπὸ τοὺς δύο ρόλους φύλου γιὰ νὰ μπορέσει τὸ ἴδιο νὰ βιώσει τὸ δικό του φύλο μέσῳ τοῦ φύλου τοῦ γονέα του. Διότι μπορεῖ μὲν τὸ φύλο τοῦ παιδιοῦ νὰ εἶναι μονοσήμαντα καθορισμένο σὲ βιολογικὸ ἐπίπεδο καὶ σὲ ἐπίπεδο φυσιολογίας, ἀλλὰ ἡ βίωση τοῦ φύλου δὲν προκύπτει ἀπὸ τὴν ἁπλὴ παρατήρηση καὶ συνειδητοποίηση τῆς ἀνατομίας. Μὲ ὅλον τὸν σεβασμὸ στὰ ζευγάρια τῶν ὁμοφυλοφίλων, ἐδῶ προκύπτει ἕνα ἐρώτημα: ἐπιτρέπεται ἡ ἀνάγκη τῶν ζευγαριῶν αὐτῶν γιὰ θεσμικὴ ἀναγνώριση τῆς «κανονικότητας» τῆς σχέσης τους ἀπὸ τὴν πολιτεία καὶ τὴν κοινωνία, νὰ ἀκυρώσει τὸ δικαίωμα κάθε παιδιοῦ νὰ κοινωνικοποιεῖται σὲ ἕνα περιβάλλον ποῦ τοῦ ἐπιτρέπει νὰ διαμορφώσει ὁμαλὰ τὴν ταυτότητα τοῦ φύλου του;

Ἡ παραδοσιακὴ οἰκογένεια – πυρηνικὴ ἢ διευρυμένη – δὲν εἶναι μόνο μιὰ μικρὴ κοινότητα ἀλληλεγγύης καὶ φροντίδας γιὰ τὰ παιδιά. Δὲν εἶναι ἁπλῶς μέριμνα γιὰ τὴν τροφή, τὴ σωματικὴ ὑγεία καὶ τὴν ἀσφάλεια τοῦ παιδιοῦ. Εἶναι κάτι πολυπλοκότερο, καθὼς περικλείει ἀλληλεπιδράσεις καὶ ἀφανεῖς διεργασίες δημιουργίας ταυτότητας φύλου μέσω τῶν διακριτῶν φύλων καὶ τῶν ἀντίστοιχων ρόλων τῶν γονέων του, ἀκόμη καὶ ἂν ἕνας ἀπὸ τοὺς δύο ἐκλείψει. Ἂς μὴν μετατραπεῖ ἡ ἰδεολογικὴ μάχη γιὰ τὴν κανονικοποίηση συγκεκριμένων πρακτικῶν καὶ καταστάσεων σὲ πράσινο φῶς γιὰ πειραματισμοὺς μὲ ἀμφίβολη ἔκβαση γιὰ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν. Ἂς μὴν παίξουμε στὰ ζάρια τὴν ὁμαλὴ ψυχοκοινωνικὴ ἐξέλιξη τοῦ παιδιοῦ στὸ ὄνομα τῆς ἀγάπης γιὰ τὸ παιδί.

«Ἄποψή σας», θὰ ποῦνε ὁρισμένοι. Σὲ ἕναν κόσμο ὅπου οἱ «ἀπόψεις» παρελαύνουν μπροστά μας ἰσότιμες, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ ἐπιστημονικό τους φορτίο, χωρὶς προοπτικὴ ἀποτίμησης τῆς ὀρθότητάς τους, τί μπορεῖ κανεὶς νὰ πεῖ γιὰ μιὰ τέτοια ἀντίδραση;

Καλό μας ταξίδι στὸν νέο, θαυμαστὸ κόσμο τῆς μετα-πραγματολογικῆς ἐποχῆς. Θὰ ἔχει πολλὲς ἀναταράξεις, ἔνθεν κακεῖθεν. Καὶ ἴσως δυσάρεστες ἐκπλήξεις γιὰ ὅσους προσπαθοῦν νὰ τσιμπήσουν ἐκλογικὰ ποσοστὰ συντασσόμενοι μαχητικὰ μὲ τὴν διεθνοποιημένη πολιτισμικὴ “πρωτοπορία”...