Ἡ ἑλληνικὴ οἰκογένεια ὑπὸ παραίτηση
Γράφει ὁ Βασίλειος Καραποστόλης, Καθηγητὴς Φιλοσοφίας τῆς Ἐπικοινωνίας καὶ τοῦ Πολιτισμοῦ
ἐφημερίδα ΝΕΑ (18-11-2023)
Οἱ καιροὶ ἄλλαξαν τόσο πολὺ ὥστε σήμερα οἱ γονεῖς μπροστὰ στὰ παιδιά τους μασᾶνε τὰ λόγια τους. Φοβοῦνται μήπως κάνουν κάποιο ἀσυγχώρητο λάθος. Μήπως προτείνουν κάτι ποὺ θὰ θυμίζει συμβουλὲς γιαγιάδων. Διστάζουν νὰ ποῦν στὸ ἀνήλικο τί εἶναι ὠφέλιμο καὶ τί βλαβερό, ἀφοῦ οἱ ἴδιοι ἀμφιβάλλουν γιὰ ὅλα καὶ ἀφοῦ βλέπουν πῶς στὸ κάτω κάτω ἡ ἀμφιβολία εἶναι ἐντελῶς τῆς μόδας. Κι ὅταν εἶσαι μὲ τὴ μόδα ὑποτίθεται ὅτι εἶσαι μὲ τὸ μέρος τῆς νεότητας... Ἂν ὡς γονιὸς μιμεῖσαι τοὺς νέους, δὲν μπορεῖς νὰ ἐπιδράσεις πάνω τους. Ἐκεῖ εἶναι τὸ πρόβλημα.
Πασχίζοντας νὰ φανοῦν «ἀνοικτοὶ σὲ ὅλα», πολλοὶ γονεῖς ἀφήνουν τελικὰ τὴν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ ὀρθάνοιχτη σὲ κάθε ρεῦμα, σὲ κάθε σύνθημα ἀπ' ἔξω, σὲ κάθε συγκεχυμένη ἰδέα... Εἶναι τόσες οἱ δουλειὲς ποὺ τοὺς κυνηγοῦν – καὶ ποὺ τὶς κυνηγοῦν ἐπίσης – ποὺ δὲν προλαβαίνουν νὰ κατασταλάξουν σὲ μία γνώμη, σὲ μία ὑπόδειξη. Στὸ μεταξύ, τὰ ἀνήλικα περιμένουν. Καὶ χωρὶς νὰ τὸ ἀντιληφθοῦν οἱ γονεῖς, καταλαβαίνουν πὼς ἐδῶ δὲν ὑπάρχει τίποτα γιὰ νὰ ἀντισταθεῖ στὶς ὀρέξεις τους...
'Ὀλη ἡ τέχνη τῆς διαπαιδαγώγησης βρίσκεται ἐδῶ. Εἶναι το πῶς νὰ ὁδηγήσεις τὸ παιδὶ μέσα σὲ μιὰ συνήθεια, ἀποφεύγοντας τὶς πολλὲς συζητήσεις, ἀφοῦ δὲν εἶναι γιὰ τὴν ἡλικία του το νὰ συμφωνεῖ ἢ νὰ διαφωνεῖ μὲ ἐπιχειρήματα...
Φυσικά, δὲν ἐννοοῦμε πὼς εἶναι ἄκαρπο νὰ γίνεται συζήτηση μαζί τους. Ἀλλὰ τὸ καθετὶ στὴν ἀνατροφή τους εἶναι καλύτερα νὰ γίνεται στὴν ὥρα του. Πῶς μπορεῖ νὰ διδαχθεῖ ἡ ἐντιμότητα, ἡ συμπόνια πρὸς τοὺς ἀδύναμους, ἡ συνέπεια στὶς σχέσεις τους; Εἶναι δυνατὸν νὰ ἔχουν τέτοια συναισθήματα προτοῦ ἡ ἴδια ἡ ζωὴ τοὺς δείξει τί σημαίνει ἠθική;
Συνέπεια ὅλων αὐτῶν εἶναι οἱ γονεῖς νὰ ἀποσύρονται ἀπὸ τὶς εὐθύνες τους. Ἀπὸ ἀβεβαιότητα ἢ καὶ φυγοπονία ψάχνουν νὰ βροῦν τὸν τρόπο νὰ διώξουν τὸ βάρος ἀπὸ τοὺς ὤμους τους. Ὁ τίτλος τοῦ καθοδηγητῆ τοὺς τρομάζει. Εἶναι ἕνας τρόμος ποὺ τὸ παιδὶ τὸν διαβάζει στὴν ὄψη καὶ στὴ συμπεριφορά τους καὶ ποὺ ἀμέσως τοῦ δίνει τὸ δικαίωμα νὰ τοὺς ἀπαντήσει μὲ τὴν πιὸ τυφλή, τὴν πιὸ πεισματάρικη ἀνυπακοή... Ἀκολουθοῦν οἱ γνωστὲς ἐκρήξεις. Κάθε μέρα πληροφορούμαστε γιὰ περιστατικὰ παραβατικότητας καὶ ἐγκληματικότητας ἀνηλίκων...
Ποιός θὰ ἀναλάβει λοιπὸν τὸ δύσκολο ἔργο; Μὰ δὲν ὑπάρχουν σχολεῖα, καὶ δὲν λειτουργοῦν κανονικά; Αὐτὰ δὲν ἔπρεπε νὰ ἀπορροφήσουν τὴν ἔνταση; Πράγματι, αὐτὸ ἔκαναν μέχρι πρὶν ἀπὸ λίγα χρόνια. Παρὰ τὶς ἐλλείψεις, παρὰ τὶς προκαταλήψεις, μάθαιναν στὸ παιδὶ τί σημαίνει νὰ τηρεῖ κανόνες, νὰ πειθαρχεῖ σὲ προγράμματα, νὰ ξέρει πότε νὰ μιλᾶ καὶ πότε νὰ κρατᾶ τὸ στόμα του κλειστό.
Γιὰ μερικοὺς ἡ ἀγωγὴ αὐτὴ ἀποδείχτηκε καταπιεστική. Καὶ ἦταν ὡς ἕναν βαθμό. Ἀλλὰ τοὐλάχιστον στὶς συνειδήσεις τῶν ἀνηλίκων εἶχε ριζώσει ἡ ἰδέα ὅτι ὑφίσταται κανεὶς τὶς συνέπειες ἂν μὲ μία πράξη του ζημιώνει τὸ κοινωνικὸ σύνολο. Αὐτὸ ἦταν εὐεργετικὸ καὶ αὐτὸ ἀκριβῶς σήμερα πάει νὰ χαθεῖ...
Ἡ οἰκογένεια ἀπαιτεῖ ἀπὸ τὸ σχολεῖο νὰ καλύψει ἐσπευσμένα τὰ δικά της κενά. Ἔχει στείλει μέσα στὶς αἴθουσες παιδιὰ δύστροπα, γαλουχημένα μὲ ἐπιείκειες ἀδικαιολόγητες, μὲ καπρίτσια ποὺ οἱ μπαμπᾶδες καὶ οἱ μαμάδες τὰ ἱκανοποιοῦσαν βιαστικὰ γιὰ νὰ μὴν μπλέκουν σὲ καβγᾶδες. Ἦταν μιὰ εἰρηνοφιλία γιὰ τὴν ὁποία ἡ οἰκογένεια δὲν ἦταν στὸ βάθος ὑπερήφανη.
Γι' αὐτὸ καὶ μετακυλίει τὸ βάρος στὸ σχολεῖο. Ἀξιώνει ἀπὸ τοὺς δασκάλους νὰ κουμαντάρουν τὰ παιδιὰ ποὺ ἡ ἴδια τὰ ἔθρεψε μὲ ἀνυπακοή, ἀλλὰ καὶ νὰ μὴν τὰ «τραυματίσουν», γιατί μετά, στὸ σπίτι, δὲν θὰ 'χει τὴν ὑπομονὴ νὰ περιποιηθεῖ τὶς πληγές τους.
Οἱ συχνὲς ἀντιδικίες ἀνάμεσα σὲ συλλόγους γονέων καὶ κηδεμόνων καὶ συλλόγους δασκάλων ἢ καθηγητῶν ἔχουν τὴν αἰτία τους στὸ ὅτι οἱ γονεῖς ἐπιθυμοῦν νὰ συγκυβερνήσουν στὸ σχολεῖο, μολονότι στὸ σπίτι τους ἡ λέξη «κυβερνῶ» θὰ ἠχοῦσε σὰν βαρβαρισμός.
Τί νὰ διδαχθοῦν τὰ ἀνήλικα βλέποντας τὴ διαμάχη ἀνάμεσα στὶς δύο μεγάλες ἐνήλικες δυνάμεις ποὺ τοὺς ἐπιβλέπουν; Μᾶλλον θὰ αἰσθανθοῦν πὼς στὴ χώρα αὐτὴ ἔχεις τὸ ἐλεύθερο νὰ μὴ μεγαλώσεις ποτέ.
