ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
π. Ἰωάννου Gascuel, Καρδιακὴ Προσευχὴ
«Κι ἂν ὁ ἄπειρος Θεὸς εἶναι πανταχοῦ παρών, ἐμεῖς ὅμως δὲν εἴμαστε πάντοτε παρόντες ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ»[1].
«μὲ τὴν ἀσκητικὴ νηστεία τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὴ ἡ νηστεία δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνας περιορισμὸς στὸ φαγητὸ καὶ τὸ ποτὸ ποὺ ὑπακούει σὲ κάποιους ἐξωτερικοὺς κανόνες. Κίνητρό της εἶναι ἡ ἀγάπη καὶ ὄχι ἡ ἐπιθυμία κυριαρχίας. Ἡ νηστεία συνδέεται μὲ μιὰ προσφορά, μὲ μιὰ μετάνοια»[2].
«Κίνητρο τῆς νηστείας εἶναι ἡ θέα τοῦ Θεοῦ! Μιὰ δίψα Θεοῦ!»[3].
«Ὁ Θεὸς εἶναι ἄπειρος. Αὐτὸ ποὺ περιορίζει τὸ μεγαλεῖο Του εἶναι ἡ πίστη μας. Ὁ Θεός, ὡς Παντοδύναμος, μπορεῖ νὰ κάνει τὰ πάντα ἐκτὸς ἀπὸ τὸ νὰ μᾶς ἀναγκάσει νὰ Τὸν ἀγαπήσουμε, Αὐτὸν ποὺ πρῶτος μᾶς ἀγαπᾶ. Ζητᾶ τὴ συγκατάθεσή μας, τὸ δικό μας ‘ναί’γιὰ νὰ μᾶς φανερωθεῖ»[4].
«Ὁ ἀσκητὴς ἐπιθυμεῖ νὰ ἐλευθερωθεῖ ὄχι ἀπὸ τὴν τροφὴ | ἀλλὰ ἀπὸ τὴν τυραννία τῶν παθῶν καὶ ἐξαρτήσεών του, ἀπὸ τὶς ἀμφιβολίες του ποὺ τὸν ὁδηγοῦν σὲ πτώση. Πρέπει, μὲ διάκριση, σύνεση καὶ νηφαλιότητα, νὰ διεξάγουμε ἕναν ἀγῶνα προσαρμοσμένο στὰ μέτρα τῶν ἀδυναμιῶν τῆς φύσης μας. Ἡ νηστεία δὲν εἶναι θεραπεία ἀδυνατίσματος, δὲν εἶναι κάποια δίαιτα γιὰ ἰατρικοὺς λόγους, οὔτε εἶναι μιὰ μεταφυσικὴ τεχνικὴ ἠρεμίας· εἶναι μιὰ ὁρμητικὴ κίνηση ὁλόκληρου τοῦ ‘εἶναι’ μας πρὸς τὴν ψυχικὴ ἐλευθερία. Ὑπάρχουν καὶ ἄλλες μορφὲς νηστείας, ἐξίσου δύσκολες στὴν πραγματοποίηση ὅσο ἡ στέρηση τροφῆς, ὅπως γιὰ παράδειγμα: νηστεία ἀπὸ τὸ κάπνισμα, ἀπὸ τὰ κινητὰ τηλέφωνα, τὰ φάρμακα, τὸ διαδίκτυο, τὴν κακολογία … Πῶς, τάχα, μποροῦμε νὰ ἀπελευθερωθοῦμε ἀπὸ τὶς ἐξαρτήσεις μας;»[5].
«Αὐτὸ ποὺ μᾶς παρακινεῖ στὴ νηστεία εἶναι ὁ πόθος τοῦ Θεοῦ. Στὴν πόρτα τῆς καρδιᾶς μας χτυπᾶ ἀκούραστα ἕνας ζητιάνος τῆς ἀγάπης, ὁ Χριστός. Ἂν Τοῦ ἀνοίξουμε τὴν πόρτα, Αὐτὸς θὰ πιεῖ καὶ θὰ φάει μαζί μας. Ἡ νηστεία δὲν εἶναι τιμωρία ἀλλὰ μιὰ ἀναίμακτη προσφορὰ τῆς σάρκας καὶ τοῦ αἵματός μας. Ἡ νηστεία δὲν εἶναι στέρηση ἀλλὰ δόσιμο τοῦ ἑαυτοῦ, ὅπως μιὰ μάνα κυοφορεῖ τὸ μελλοντικό της παιδί. Καθαρίζουμε τὸ σῶμα μας γιὰ νὰ ὑποδεχθοῦμε τὸ θεῖο βρέφος. Μέσα στὸν ναὸ τοῦ σώματός μας γινόμαστε ζωντανὸς ἄρτος»[6].
«Ἡ νηστεία εἶναι στέρηση ἑκούσια καὶ ἐλεύθερη, δὲν ἐπιβάλλεται»[7].
«ἡ σοφία δὲν εἶναι κτῆμα τῶν πολυμαθῶν, ἀλλὰ μπορεῖ νὰ γίνει ἀντιληπτὴ ἀπὸ ὅποιον ἔχει ἁγνῆ καρδιά»[8].
«Γιὰ νὰ νιώσουμε τὸν ἄνεμο, χρειάζεται νὰ κάνουμε ἕνα ἅλμα πέρα ἀπ’ τὸ φύλλο· ὡστόσο εἶναι τὸ φύλλο ποὺ κάνει τὸν ἀέρα ὁρατό. Ὁ ἄνεμος δὲν ξέρουμε ἀπὸ ποῦ ἔρχεται, δὲν ξέρουμε ποὺ πάει. Τὸ φύλλο φανερώνει τὴν πραγματικότητά του, χωρὶς ὡστόσο νὰ μπορεῖ νὰ τὸν συγκρατήσει. Τὸ φύλλο στροβιλίζεται ἀφημένο στὸν χορὸ τοῦ ἀνέμου, ἀφήνεται νὰ μυηθεῖ στὶς κινήσεις, στὴ δύναμη, στὴ ζωή – χωρὶς ποτὲ νὰ ἰσχυρίζεται ὅτι τὰ κατέχει. Εἶναι μάρτυρας, δίαυλος, σημεῖο ποὺ κάνει ὁρατὸ τὸ ἀόρατο»[9].
«Σοῦ τὰ μαθαίνουν ὅλα ἀπ’ τὴν ἀρχή: νὰ ξεφλουδίζεις καρότα, νὰ στρώνεις τραπέζι, νὰ κλείνεις ἢ νὰ ἀνοίγεις ἕνα παράθυρο μὲ διακριτικότητα»[10].
«Δὲν ἔρχεσαι στὸν Ἅγιο Σάββα γιὰ νὰ κρίνεις, στὴν ἔρημο τῆς Ἰουδαίας ἔρχεσαι γιὰ νὰ ἀλλάξεις τὴν καρδιά σου. Ἂν δεῖς ἕναν ἀδερφὸ νὰ κάνει λάθος, δὲν εἶναι δικό σου πρόβλημα. Ἂν τὸ λάθος του σὲ ἐνοχλεῖ, ἔλα νὰ ἐξομολογηθεῖς»[11].
«Εἶμαι ὁ μόνος στὸν κόσμο ποὺ δὲν μπορῶ νὰ δῶ τὸν ἑαυτό μου· γιὰ νὰ δῶ τὸν ἑαυτό μου, χρειάζομαι ἕναν καθρέφτη. Σᾶς βλέπω ὅλους, ἀλλὰ δὲν βλέπω τὸν ἑαυτό μου. Ὁ πνευματικὸς εἶναι ὁ καθρέφτης ἐκεῖνος ποὺ ἀντανακλᾶ τὴν ψυχή μου»[12].
«Ἂς μὴν ζητοῦμε πρὶν τὴν ὥρα του αὐτὸ ποὺ θὰ ἔρθει στὴν ὥρα του»[13].
«Ὁ ἄνθρωπος ποὺ τρέχει πίσω ἀπὸ τὸν χρόνο πρέπει νὰ ξέρει ὅτι δὲν θὰ μπορέσει ποτὲ νὰ ἐξαγοράσει τὸν καιρό, θὰ πρέπει νὰ θυμᾶται ὅτι περαστικὸς δὲν εἶναι ὁ χρόνος, ἀλλὰ ὁ ἄνθρωπος»[14].
«Ἂν σᾶς ‘καρφωθεῖ’ στὸ μυαλὸ μιὰ σκέψη, ἔστω καὶ ἀξιέπαινη, βγαίνετε ἀπὸ τὴν κατάσταση τῆς προσευχῆς»[15].
«Τὸ ἀναμμένο καντήλι συμβολίζει τὴν Παρουσία, μᾶς ἐπιτρέπει νὰ περιμένουμε, ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός, τὸν ἐρχομὸ τοῦ Νυμφίου»[16].
«Ἂς μὴ συγχέουμε τὴ συγχώρηση μὲ τὴ λήθη. Δὲν γίνεται νὰ ξεχάσουμε, μποροῦμε ὅμως νὰ συγχωρήσουμε, νὰ βροῦμε δηλαδὴ μιὰ ἀπόσταση, μακριὰ ἀπὸ ἔντονα συναισθήματα»[17].
«Ἡ δοκιμασία μᾶς κάνει νὰ ἀναζητοῦμε τὸν Θεὸ μὲ μιὰ ἀποφασιστικότητα περισσότερο θερμὴ καὶ μὲ διάθεση περισσότερο ταπεινή. Ἡ δοκιμασία εἶναι μέρος τοῦ ταξιδιοῦ, ἐπαληθεύει τὴν πιστότητά μας, τὴν ἐπαγρύπνηση, τὴ δέσμευσή μας, τὴν ὑπακοή μας … Τὸ ἐμπόδιο γίνεται ἐρέθισμα, εὐκαιρία, ἐμπειρία ποὺ πρέπει νὰ ξεπεραστεῖ ὄχι διὰ τῆς βίας, ἀλλὰ μὲ τὸν ἔλεγχο, μὲ τὴν ἀποδοχή»[18].
«Ἂν γνωρίζετε τὸν Θεό, Τὸν βλέπετε παντοῦ. Ἂν δὲν Τὸν γνωρίζετε, Τὸν ψάχνετε παντοῦ. Κάθε πράξη γίνεται προσευχή»[19].
«Ἡ προσευχὴ δὲν ἀπαιτεῖ μιὰ περίτεχνη τεχνική, δὲν εἶναι μιὰ συνταγή. Ἡ καρδιακὴ προσευχὴ εἶ|ναι ἡ κατάσταση ἐκείνου ποὺ βρίσκεται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεὸς εἶναι πανταχοῦ παρών, ἀλλὰ ἐγὼ δὲν εἶμαι πάντα παρὼν στὸν Θεό. Ἡ προσευχὴ εἶναι μιὰ κατάσταση δεκτικότητας, μιὰ διαρκὴς μνημόνευση τοῦ Θεοῦ, ἕνα κάλεσμα συνάντησης δύο θελήσεων, τοῦ Κυρίου καὶ τοῦ ἀνθρώπου»[20].
«Μὲ μιὰ μόνο φλόγα μποροῦμε νὰ ἀνάψουμε χίλια κεριὰ χωρὶς νὰ χαθεῖ ἡ δική μας, ἕνα μόνον κάρβουνο μπορεῖ νὰ κάψει ἕνα ὁλόκληρο δάσος»[21].
«Τὸ ἀντίθετο τοῦ θανάτου δὲν εἶναι ἡ ζωή, τὸ ἀντίθετο τοῦ θανάτου εἶναι ἡ γέννηση»[22].
«ἀπὸ τὶς ἀπαρχὲς τοῦ χρόνου ἕως τὴ συντέλειά του, οὐδεὶς ἄνθρωπος θὰ ἔχει ποτὲ πρόσωπο ἴδιο μὲ τὸ δικό σου»[23].
«Ὁ καθένας εἶναι μοναδικὸς γιὰ τὸν Θεό! Κάθε φύλλο εἶναι μοναδικό! Μᾶλλον: ὅταν λέω ὅτι κάθε φύλλο εἶναι μοναδικό, κάνω λάθος. Κάθε μέρος τοῦ φύλλου εἶναι μοναδικό: πάνω, κάτω, μπροστά, πίσω, δεξιά, ἀριστερά. Κάθε μέρος τοῦ φύλλου εἶναι διαφορετικό!»[24].
«Διάλεξα νὰ ἀκούω τὰ δένδρα ἐπειδὴ αὐτὰ δὲν βεβαιώνουν τίποτα, ἀλλὰ φανερώνουν· δὲν πασχίζουν νὰ πείσουν, ἀλλὰ προσφέρουν· δὲν ἀποβλέπουν στὸ νὰ ἐπιβληθοῦν, ἀλλὰ γίνονται μέρος τοῦ περιβάλλοντος· ὑπακοῦν στὸν τόπο καὶ στὶς ἐποχές· δὲν ἔχουν φιλοδοξίες, δὲν θέλουν νὰ κατακτήσουν τὴ γῆ, ὑψώνονται πρὸς τὸν οὐρανό, δὲν ἀποπλανοῦν, εἶναι ὄμορφα ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὸ ὡραῖο, δὲν πολεμοῦν, δίνουν, ἀντιστέκονται, ἀμύνονται μὲ τρόπο φυσικό, δὲν ἐπιθυμοῦν, εἶναι, εἶναι δίχως ‘γιατί’ καὶ ΄διότι’, δίχως ‘πῶς’, δὲν διαφεύγουν, ριζώνουν, δὲν διασπείρονται, ἐκτείνονται, δὲν κατέχουν τίποτα, δίνουν τὰ πάντα μὲ γενναιοδωρία καὶ καρποφοροῦν μόνο ἀφοῦ | ἀνθοφορήσουν. Τὰ ἄνθη ἀναδίδουν ἕνα γλυκὸ ἄρωμα. Τὸ κατάφορτο μὲ καρποὺς δέντρο κλίνει ταπεινὰ πρὸς τὸ ἔδαφος. Τὸ δέντρο ἔχει σίγουρα πολλὰ νὰ μάθει στὸν κηπουρό, γιατὶ ζεῖ πολὺ περισσότερο ἀπ’ αὐτόν. Τὸ δέντρο δὲν μπορεῖ νὰ φύγει, εἶναι ριζωμένο, προσαρμόζεται σὲ πλῆθος συμβάντων. Ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ μετακινεῖται καὶ νὰ κατακτᾶ νέα ἐδάφη. Ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ἐπέμβει ὁπουδήποτε ἔξω ἀπὸ τὸν ἑαυτό του, μιμούμενος ἔτσι τὴ φύση· ἀλλὰ ἡ φύση δὲν μιμεῖται κανέναν, προσαρμόζεται, συνιστᾶ τὴν ἀρχὴ τῶν ἐσωτερικῶν της κινήσεων, τῶν μεταλλάξεών της. Ποτὲ δὲν θὰ γονιμοποιήσεις ἕνα μῆλο reinette μὲ ἕνα μῆλο golden ἢ ἕνα μῆλο μὲ ἕνα ἀχλάδι … Κάθε δέντρο ἀναπαράγεται ἀνάλογα μὲ τὸ εἶδος του (μὲ ἐξαίρεση τὴ γενετικὴ χειραγώγηση ποὺ προκαλεῖ ὁ ἄνθρωπος)»[25].
«Ὅταν κάποιος μοῦ λέει ὅτι ἡ Παράδοση εἶναι ‘νεκρὸ γράμμα’ ἢ ἀπαρχαιωμένη, ἀπαντῶ ὅτι ἡ Παράδοση ἀνανεώνεται διαρκῶς σὰν μιὰ γέρικη μηλιά, ποὺ δίνει καινούργια μῆλα κάθε χρόνο»[26].
«Πῶς μποροῦμε νὰ ξέρουμε ὅτι προχωρᾶμε στὸν δρόμο τῆς ἐσωτερικότητας; Ὅσο κι ἂν φαίνεται παράξενο: ἀπὸ τὶς βίαιες ἐπιθέσεις τῶν | δαιμόνων. Οἱ ἐπιθέσεις τους ἀποκαλύπτουν τὶς προσκολλήσεις μας καὶ μᾶς ὠθοῦν σὲ μετάνοια»[27].
«Κόλαση εἶναι ἡ λησμονιὰ τοῦ Θεοῦ»[28].
«Ξέρει ὁ ἄνθρωπος ποὺ τρέχει πίσω ἀπὸ τὸν χρόνο ὅτι δὲν περνάει ὁ χρόνος ἀλλὰ ἐμεῖς;»[29].
«Ἡ ἁγιότητα εἶναι δῶρο Θεοῦ καὶ ὄχι ἀποτέλεσμα τῶν κατορθωμάτων μας»[30].
«Ὁ καθένας εἶναι ὑπεύθυνος γιὰ τὸν τρόπο ποὺ βλέπει τὴν ὕπαρξή του. Ἂς γίνουμε διάφανοι γιὰ νὰ ἀκτινοβολεῖ τὸ ἐσωτερικὸ φῶς!»[31].
«Δὲν εἶναι πιὰ ὁ ἠθοποιὸς ποὺ βλέπω στὴ σκηνή, ἀλλὰ ἡ ζωντανὴ παρουσία μιᾶς διαχρονικῆς ὀντότητας. Μὲ τὴν ταπείνωσή του, ὁ ἠθοποιὸς ζωντανεύει τὸν ἥρωα ποὺ ὑποδύεται»[32].
«Ἡ θεολογία δὲν εἶναι φιλοσοφία ἀλλὰ ἕνα ἐμπνευσμένο κείμενο, εἶναι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ»[33].
«Ἡ εἰκόνα δὲν εἶναι ζωγραφιὰ ἀλλὰ ἐνσαρκωμένη προσευχή. Ἡ προσευχὴ τῆς καρδιᾶς δὲν εἶναι τεχνική, οὔτε τύπος, ἀλλὰ ἡ κίνηση τῆς πίστης τοῦ χριστιανοῦ ποὺ στέκεται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Τὸ βλέμμα μὲ τὸ ὁποῖο γνωρίζω τὸν Χριστὸ εἶναι τὸ ἴδιο βλέμμα μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Χριστὸς μὲ κοιτάζει»[34].
«Δὲν εἶναι ὁ χρόνος ποὺ περνάει, ἐμεῖς εἴμαστε περαστικοί»[35].
«Πῶς, ἀπὸ τὴν πλευρά μας, μποροῦμε νὰ γνωρίσουμε τὸν Θεό, ἀφοῦ Αὐτὸς δὲν εἶναι οὔτε νοητὸς οὔτε αἰσθητὸς καὶ δὲν ἔχει κανένα ἀπολύτως γνώρισμα ποὺ νὰ ἀνήκει στὰ ὄντα; Ἀκολουθεῖ μιὰ περίληψη τῶν ἀπαντήσεων τοῦ Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτη: - Ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται ἀνάλογα μὲ τὴ δεκτικότητά μας. - Ὁ Θεὸς γνωρίζεται μὲ τὸν τρόπο τῆς ἄγνοιας, κατ’ ἀναλογία. - Ὁ Θεὸς ἀνταποκρίνεται στὸν βαθμὸ τῆς δέσμευσής μας. Ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται μέςῳ τοῦ Λόγου του, μέςῳ τοῦ Υἱοῦ του. Αὐτὸς εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀόρατου Θεοῦ, πρὶν ἀπὸ κάθε πλάσμα γεννημένος (Κολ. 1, 15)»[36].
«Ὁποιαδήποτε ἐνέργεια μπορεῖ νὰ γίνει πράξη εὐχαριστίας, ἂν ξέρουμε νὰ ἀνακαλύπτουμε ἐκ νέου τὸ μεγαλεῖο τῶν ἁπλῶν πραγμάτων»[37].
[1] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 13.
[2] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 20.
[3] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 20.
[4] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 22.
[5] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 22-23.
[6] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 26.
[7] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 29.
[8] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 41.
[9] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 42.
[10] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 48.
[11] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 49.
[12] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 52.
[13] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 64.
[14] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 65.
[15] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 70.
[16] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 73.
[17] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 76.
[18] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 83.
[19] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 91.
[20] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 92-93.
[21] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 94.
[22] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 97.
[23] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 103.
[24] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 104.
[25] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 104-105.
[26] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 107.
[27] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 109-110.
[28] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 110.
[29] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 113.
[30] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 120.
[31] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 128.
[32] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 135.
[33] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 136.
[34] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 136.
[35] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 142.
[36] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 147-148.
[37] Ἰωάννη Gascuel, Καρδιακὴ προσευχή (Ἀθήνα: Ἐν Πλῷ, 2024), σ. 151.
